Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları Ara 16. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Altay Türkleri’ne göre “tın” aşağıdakilerden hangisidir?
Bir kamın hayvan şeklindeki canı. |
Ölüp kalmayı ifade eden anlamda canı. |
Bir insanın vücudunun canlılık, nefes alma-verme ve büyüme gibi yetenekleri. |
Bir insanın eşi olan ruh. |
Bir kuş gibi uçabilen. |
Altay Türklerine göre bir insanın vücudunun canlılık, nefes alma-verme ve büyüme gibi yeteneklerine “tın” denir.
2.Soru
Toplumsal iş bölümü öncesi herkesin toplumsal yer, iş, üretim ve rol bakımından aynı olduğu en eski ve ilkel sosyal yapıya ne ad verilir?
İlkel topluluk |
Geri toplum |
İlkel sürü |
Totem |
İlkel devir |
Toplumsal iş bölümü öncesi herkesin toplumsal yer, iş, üretim ve rol bakımından aynı olduğu en eski ve ilkel sosyal yapıya ilkel sürü adı verilir.
3.Soru
Lohusa kadınları ve bebeklerini korumaya yönelik kırmızı kurdele bağlama, kırmızı şal ile örtme, kızılcık şerbeti içirme gibi gelenekler hangi varlığa karşı yapılmaktadır?
Karabasan |
Erlik |
Albastı |
Ülgen |
Gulyabani |
Özellikle yeni doğum yapmış kadınlara ve bebeklerine musallat olduğuna inanılan albastı ya da alkarısından korunmak için lohusalara kırmızı meyvelerden şerbetler içirilir, kırmızı kurdele bağlanır, kırmızı şal örtülür.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Arapça’da “mîlâd: doğum” anlamındadır?
Sîmorğ |
Yeldâ |
Nevruz |
Nahîd |
Pîr-i Muğân |
Süryanice’den Farsça’ya geçmiş bir kelime olan yeldâ: Arapça’da “mîlâd: doğum” anlamındadır.
5.Soru
Türk köken mitleri arasında en eski yaratılış miti hangisidir?
Topraktan yaratılma |
Sudan yaratılma |
Havadan yaratılma |
Ateşten yaratılma |
Ağaçtan yaratılma |
Türk mitolojisinin değişik dönemlere ve bölgelere ayrılan yaratılış mitleri arasında “ağaçtan yaratılma” miti, Türk kökenleri arasında en eski yaratılış miti olarak kabul edilmektedir.
6.Soru
I. Yaşadığı çağın en büyük kişiliği
II. İranlılar tarafından ilk insan ve yeryü- zünün ilk hükümdarı
III. Dahhak’ın makamına çıkan
IV. bireyler arasında adaleti sağlayacak büyük ve güç sahibi
Yukarıda Keyumers ile ilgili verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
Yalnız I |
I, II ve III |
I, II ve IV |
I, II, III, IV |
Yalnız II |
Dahhak’ın makamına çıkan Kave’dir.
7.Soru
Hangisi İran Mitolojisinin ana temalarından biri değildir?
Ab
|
Asuman
|
Canas
|
Ateşkede
|
Elbruz
|
8.Soru
Mit ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru değildir?
Mit kutsal bir öyküyü, başlangıçtaki yeryüzünün hatta kâinatin başlangıcını ve kökenini anlatır. |
Mit, toprakta gerçekleşen biyolojik olayları ele alır. |
Mit çoğu zaman bir yaratılışın öyküsüdür. |
Mit, tanrıların bir hikayesi, dünyanın başlangıcının, yaratılışın, temel olayların dini bir öyküsüdür. |
Mitler ilkellerin evren ve dünya içindeki yerlerini, davranış biçimlerini belirleme çabalarına yardımcı olurlar. |
İnsan davranışları ve inanışları için model teşkil eden, hayata anlam ve önem kazandıran, dolayısıyla insanın kendi hayatını ve etkinliklerini anlamlandırmasını sağlayan ve çoğu zaman bir yaratılışın öyküsünü anlatan geleneksel olarak yaşadıkları toplumlarca “kutsal” ve “gerçek” kabul edilen anlatılara “mit” (myht) adı verilir.
9.Soru
Türk tarihinin Orta Asya’da en erken hangi tarihte başladığı kabul edilmektedir?
M.Ö. 4. yüzyılda |
M.Ö. 3. yüzyılda |
M.Ö. 5. yüzyılda |
M.Ö. 2. yüzyılda |
M.Ö. 3. yüzyılın başında |
Bugüne kadar yapılan çalışmaların büyük bir çoğunluğunda, Türk tarihinin,Orta Asya’da en erken, M.Ö. 4. yüzyıllarda başladığı kabul edilmiştir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, 20. yüzyıl mit çalışmalarını, 19. yüzyıl mit çalışmalarından ayıran özelliklerden birisidir?
Mitlerin, felsefî düşüncenin ve kültürel tarihin kayıtları olarak kabul edilmesi |
Sistematik bilimsel bir disiplin kimliği kazanması |
Tek bir kavram veya olguya dayalı bütüne yönelik olan kuramları yıkması |
Bütün milletlerin mitolojisi olduğu gerçeğinin ortaya çıkması |
Mitlerin tamamen, güneşin yansımaları olarak izah edilmesi |
20. yüzyıldaki mit çalışması, 19. yüzyıldaki mit biliminden önemli ölçüde farklılık göstermektedir. Sosyal bilimlerin alan araştırmalarıyla elde edilen bilgiler ışığında yenilenen mit kavramı ve tanımı, mitleri anlamaya ve açıklamaya yönelik yeni kuramsal bakış açılarının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu çağdaş kuramların birbirlerini reddetmekten çok bir ölçüde birbirlerinin eksik bıraktıkları noktaları tamamlamaları söz konusudur. Bir başka sonuçsa, mitlerin daha önceki yüzyıllarda zannedildiğinden çok boyutlu olmaları gerçeğinin anlaşılmasıdır. Buna bağlı olarak geçmişin tek bir kuram meydana getirerek ele alınan olguyu tamamen onun doğrultusunda anlama ve açıklama anlayışından uzaklaştırılmasıdır. Böylelikle, günümüzde mitlerin tek bir kavrama indirgenerek açıklanabilecek basit olgular olmadığı tam tersine son derece karışık, karmaşık ve çok yönlü, çok işlevli oldukları gerçeği ortaya çıkmıştır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, İran mitolojisinde yer alan ‘Ateşkede’nin tanımıdır?
Feleği koruyan tanrının adı |
Ateşi ilk bulan kişinin adı |
Zerdüştlükteki kutsal mekanların adı |
Zerdüşt dinini ilk kabul eden kişinin adı |
Mitolojik bir dağın adı |
Terim olarak; “Zerdüşt dini bağlılarının kutsadıkları ateşi içerisinde koruyup sakladıkları yerlerin özel adı” olarak kullanılmıştır. Zerdüşt inanışının kutsal mekânları ve tapınakları olan ateşkedelerde hiç
söndürülmeden yakılan ateş, bu inanışta tanrısal gücü simgeler. Ateşkedelerin yapılış tarzları, şekilleri ve iç bölümleri hemen her yerde aynı olarak tasarlanmıştır. Genellikle her ateşkede; sekiz kapılıdır ve sekiz köşeli birkaç odadan oluşmaktadır. İçerisinde kutsal ateşin hiç söndürülmeden yakıldığı “ateşdân: ateşlik” söz konusu kompleks yapının ortasında yer alır. Ateşkedelerin sayısı oldukça fazladır, ancak büyük ateşkedeler üç tanedir. Zerdüşt inanırları, ateşkedeye; “şefkat kapısı” adını da verirler.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi gökyüzünde bulunan kültlerden biri değildir?
Gök tanrı |
Ülgen |
Yayık |
Utkuuçı |
Arvak |
Kırgız ve Kazak Türklerinin “arvak” dedikleri kült yeryüzünde yer alır.
13.Soru
Aşağıda hayat ağacı ile ilgili verilen ifadelerden hangisi doğru değildir?
Üzerinde yaz kış yemyeşil yapraklar, açılmış çiçekler ve olgun yemişler bulunan ve yemişleri yiyenlere ölümsüzlük veren ulu ve kutsal ağaçtır. |
Bu ağacın Gök Tanrı’ya kadar ulaştığına da inanılır |
Kökleri kötü ruhların ve cehennemin bulunduğu yeraltı dünyasındadır. |
Baltayla oyulup cesetlerin içine gömüldüğü ağaçtır. |
Her yıl ağacın bir yeri kesilerek tapınma yapılır. |
Hayat ağacı tanrılaşmış, ölümsüzlüğü simgeleyen kutsal bir ağaçtır. Kam öldüğünde cesetleri ağacın içinde saklanır. Ağaçlar kutsaldır ancak ağaçların bir yeri kesilerek herhangi bir tapınma eylemi yapılmaz.
14.Soru
I. Yer Ana
II. Sel Ane (Ana)
III. Ulu Ana
IV. Suyla
V. Kan Nine
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri, bugün “Toprak Ana” dediğimiz toprak iyesinin Türk mitolojisindeki eski adlarıdır?
I ve III |
I, II, IV |
I, III, V |
I, II, III ve V |
Hepsi |
Türk mitolojisinde “yer” ve “yeryüzü” yaratan, hayat veren ve koruyan bir mitolojik varlık olarak karşımıza çıkar. “Ulu Ana”, “Kan Nine” gibi adlandırmalar, bugün “Toprak Ana” dediğimiz toprak iyesinin eski adlarıdır. En eski Türkçe kaynaklarda da “ıduk yir sub” şeklinde karşımıza çıkan kutsal yer ve su, Yer Ana inancıyla ilişkilidir. Yer ulu ve ilk başlangıçtır. Bu nedenle Umay tanrıça, yer veya toprağı temsil eden bir
yaratıcıdır. Altay destanlarında mitolojik “Yer Ana” kahramanlara yardım eder. Saha Türklerinin efsanelerinde de, yer ve toprağın sahibi sayılan “Yer Ana” ruhu yer alır. Bazı Türk boylarında ise, rüzgar, yel, kasırga, çiğ ve kırağı gibi doğal olgular çeşitli ruhların işi olarak kabul edilir. Azerbaycan Türkleri bütün fırtına, rüzgar ve yelleri yöneten “Yel Baba” adlı mitolojik bir varlığa inanırlar. Yel iyesi ve Yel Baba inancı, Macar mitolojisinde ise, karşımıza “Sel Ane” adıyla çıkar. Suyla ise, gökyüzünde yaşayan güneş ve ayın bir parçası olarak kabul edilen mitolojik bir figürdür. İnanışa göre, at gözlü olan Suyla çok iyi gören bir ruhtur ve insanın yeryüzündeki koruyucusudur. Buna göre, Sel Ane ve Suyla, Toprak Ana’nın eski mitolojik adları ile ilişkilendirilemez.
15.Soru
Dağların aşıldığı geçitlerde veya yol ayrımlarında, geçen herkesin bir taş atarak etrafında dokuz kere dolanmasının uğurlu kabul edildiği taş yığınına ne ad verilir?
Albastı |
Umay |
Erlik |
Uçmak |
Oba kültü |
Dağların aşıldığı geçitlerde veya yol ayrımlarında geçen herkesin bir taş atarak etrafında dokuz tur dönmesinin uğurlu kabul edildiği taş yığınına oba kültü adı verilir.
16.Soru
Altay Türkleri arasında yeryüzündeki ruhların en güçlüsü olduğuna, dünyanın merkezinde bulunan ve ucu Ülgen’in evine kadar ulaşan bir çam ağacının yanında oturduğuna inanılan yeryüzü ruhu hangisidir?
Talay Kan |
Ülger |
Yo Kan |
Ana Maygıl |
Umay |
Altay Türkleri arasında yeryüzündeki ruhların en güçlüsü olduğuna, dünyanın merkezinde bulunan ve ucu Ülgen’in evine kadar ulaşan bir çam ağacının yanında oturduğuna inanılan ruh Yo Kan’dır.
17.Soru
Halk kültüründe “Kıyâmete kadar sırtın yere gelmesin!” denilen hayvan aşağıdakilerden hangisidir?
Kaplumbağa |
Ayı |
Köstebek |
Kedi |
Tavşan |
Kedinin nasıl düşerse düşsün ayakları üzerine düşmesi, sırtının yere gelmemesi için aldığı hayır duaya bağlanır. Efsaneye göre namaz kılan bir sahabeyi sokmak üzere olan bir yılandan kurtarması üzerine sahabe kediye
“Kıyâmete kadar sırtın yere gelmesin!” diye dua eder. Bu nedenle de kedi daima dört ayağı üzerine düşer.
18.Soru
Balıkesir’in Bigadiç Dağları’nda yaşayan ve ağaç, hayvan hatta futbol topu dâhil her kılığa girebilen ve aniden ortaya çıkarak korkunç sesler çıkararak insanları korkutan ve son derece pis kokan yaratık aşağıdakilerden hangisidir?
Hınkur Munkur |
Demirkıynak |
Hırtik |
Kul |
Sarıkız |
Demirkıynak, Balıkesir’in Bigadiç Dağları’nda yaşayan ve ağaç, hayvan hatta futbol topu dâhil her kılığa girebilen ve aniden ortaya çıkarak korkunç sesler çıkararak insanları korkutan ve son derece pis kokan bir yaratıktır.
19.Soru
Türk mitolojisinin anaerkil döneminde yaratıcı, yaşatıcı en üstün gücün adı nedir?
Humay |
Ummay |
Uday |
Umay |
Hömay |
Anaerkil dönemin yaratıcı ve yaşatıcı en üstün gücü Umaydır.
20.Soru
Türk mitolojisindeki efsanevî kanatlı ve uçan ata ne ad verilir?
Pegasus
|
Tulpar
|
Kısrak
|
Kanatlı
|
Kışlak
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ