Yo Kan’ın Altay Türkleri arasında yeryüzündeki ruhların en güçlüsü olduğuna, dünyanın merkezinde bulunan ve ucu Ülgen’in evine kadar ulaşan bir çam ağacının yanında oturduğuna inanılır. Yo Kan’ın So Kan ve Temir Kan adlı iki oğlu olduğu ve bunların insanların verdikleri şeyleri kabul ettikleri tasarlanır.

Halk kültürünün unsurları arasında halk oyunları, halk edebiyatı, halk mutfağı ve halk mimarisi yer alırken halk evleri günümüzde sivil toplum kuruluşu olarak yer alır.

Mitlerin temel konuları şu şekilde sıralanabilir: Mitler, tanrıların, evrenin ilk insanların yaratılışı ve ortaya çıkışları ile birlikte, ilk günahı; ölümün kökenini; tufan; tanrıların insanları nasıl cezalandırdıklarını; avcılığın başlangıcını; hayvancılığın ortaya çıkışını; bitkilerin ilk olarak nasıl ortaya çıktığını; ateşin kökeni ve elde edilişini; cinsel hayatın başlangıcını; yeryüzünün ilk çiftini, ilk ailesini; âdetlerin, kurumların, törenlerin, teknik bilgilerin kökenlerini konu edinirler. Mitler Tanrıların nasıl cezalandırıldığını değil, tanrıların insanları nasıl cezalandırdığını konu edinmişlerdir.

Anaerkil dönemde yaratıcı tanrıçaya verilen ad Umay’dır.

Rit/Ritüel, din, tapınma, büyü veya erginlenme ve geçiş törenleriyle ilgili geleneksel işlem.

Erlik’in oğullarının adları Kerey Kaan, Pay Maatır, Kaan Karaş, Kömür Kaan, Mattır, Padış Biy, Padış Kerey, Biy Yabaş, Temir Han’dır. Erke Soltan Erlik’in kızının adıdır.

Türk mitolojisinin kozmogoni ile ilgili temalarının oluşumunda gece-gündüz farklılığı ve değişiminin bir uzantısı olarak da kabul edilecek bir başka doğal olgu olarak karşımıza, Ay ve gökyüzünün gece görüntüsü ile yıldızlar ve Samanyolu çıkmaktadır. Bu ikili (düalist) anlayışın bir sonucu olarak, kâinatı oluşturan iki ana unsurdan, yer karanlık “kararıg”, gök ise ışıklı veya parlak “yaruk” olarak sıfatlandırılmıştı. Buna istinaden bütün mevcudat aynı şekilde “kararıg” ve “yaruk” olarak bir sınıflamaya tabi tutuluyordu. Ayrıca, “kararıg” ile “yaruk” umdelerinin, anaya ve ataya teşbih edilen şekilleri, sekiz yönden esen yeller ile taşınarak beş aslî unsurun doğduğuna inanılıyordu. Ortadoğu ve Akdeniz havzasındaki kültürlerde “anasırı erbaa”, “su, ateş, hava ve toprak” şeklindeki dört temel unsur olarak kabul edilişinin tersine erken dönem Türk kültüründe beş aslî unsur vardı. Türk mitolojisine göre kâinatı oluşturan bu beş aslî unsur; “su, ateş, ağaç, maden ve toprak”tan ibaretti.

Ataerkil dönemde sadece avda kendi başlarına kalabilen erkeklerin geliştirdiği kutsal dağ ve kuş kültlerine bağlı olarak ortaya çıkan ve gelişen “gök” kutsallığı daha sonraları eril niteliklere sahip soyut bir “Gök Tanrı” düşüncesine dönüşecektir.

Birbirinden oldukça farklı bu efsanelere göre ateş, bir kahraman tarafından yeryüzüne getirilmiştir. Ateşi insanlara veren tanrılardır. Yahut insanlar onu tanrılardan çalmışlardır. Ateş; tanrı, tanrıça yahut da tanrının gücünün simgesidir. Bütün bu efsanelerde ortak nokta, ateşte insanüstü bir mahiyet ve özellik görülmesidir.

“Şeb-i Yeldâ” diye de bilinen, Farsça sözlüklerin önemli bir kısmında belirtildiği gibi, Süryanice’den Farsça’ya geçmiş bir kelime olan yeldâ: Arapça’da “mîlâd: doğum” anlamındadır. “Şebi yeldâ”, Mesîh’in doğduğu zamanla örtüştürülmeye çalışıldığından bu adla anılmıştır. İranlılar, bu gecenin Mitra’nın doğum gecesi olduğuna inanmaları gerekçesiyle onu Süryanice telaffuzuyla kabul etmişlerdir. Gerçekte Yeldâ, Avrupalıların, 25 Aralık’ta kutladıkları Noel ile aynı tarihe rastlar. Böylelikle Avrupalıların Noel’i, İranlıların “şeb-i yeldâ”ları aynı güne rastlar. Ayrıca, yeldâ yılın en uzun gecesidir

Halk arasında gökkuşağının altından geçenin erkekse kız, kızsa erkek olacağı inancı yaygındır. Bu şekliyle gökkuşağı, cinsiyetleri değiştirebilen olağanüstü güce sahip mitolojik bir varlık olarak düşünülmektedir

Yazılı edebiyat ile mitlerin ilişkisi bir bakıma yazı tekniğinin tarihi kadar eskidir. Bilinen en eski yazı tekniği ve geleneği olan Sümer yazısıyla yine bilenen en eski mit geleneğinin yazıya geçirildiği bilinmektedir. Sümerlerin “Gılgamış” adlı mitolojik destanın yazıya geçirilmesi buna tipik bir örnek olarak verilebilir.

Türk mitolojisindeki efsanevi kanatlı uçan ata tulpar denir.