Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, Türk mitolojisinde yer alan ‘Erlik’in tanımıdır?
Yeraltında kara çamurdan veya duvarlarla çevrili kara demirden yapılmış saray |
Yeraltında Doymadım Nehri’nin üzerinde at kılından yapılmış köprü |
Yeraltında ruhların başı olan kömür gibi kara kaşlı, gözlü, tokmağa benzer çeneli yaşlı bir adam |
Yeraltında “abra ve yutpa” denilen korkunç su canavarlarıyla dolu deniz |
Yeraltında insan gözyaşlarının oluşturduğu dokuz nehrin birleştiği devasa nehir |
Altay Türklerinin kamlık (şamanlık) inanışlarına göre, Erlik yeraltı dünyası ruhlarının başıdır. Kam alkışlarında Erlik’in görünüşü şöyle tasvir edilir: Atletik vücutlu, yaşlı bir adam, kömür gibi kara kaşlı, gözlü, dizlerine kadar uzamış ikiye ayrık sakallı, köpeğin azı dişi gibi bıyıklı, tokmağa benzer çeneli, ağaç kökleri gibi boynuzlu, kıvırcık saçlıdır. Kam alkışlarında Erlik’e “Kayrakan” da denilir. Kayrakan’ın anlamı keskin, sivri, kesici hakan, sürekli acı çektiren ve ölüm getirendir. Erlik, güçlü anlamındaki “erklig” kelimesinden gelir. Erlik’in niteliği olan “kara” rengi de, gaddar kuvvet, kararlı ve sabit anlamları taşır.
2.Soru
Şiiirde “çerh”, “semâ”, “felek” gibi kelimelerle anılan tanrı aşağıdakilerden hangisidir?
Ab |
Asuman |
Ahura Mazda |
Ateşkede |
Camasp |
Asumân aynı zamanda feleği koruyan tanrının da adıdır. Şiirde “çerh”, “semâ”, “felek” gibi kelimelerle de anılır ve yerler gibi onun da yedi kat olduğu kabul edilir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangi Türk halk kültüründe yeryüzünde var olan olağanüstü varlıklardan biri değildir?
Karafakıh |
Albastı |
Kara Koncolos |
Karabasan |
Karakura |
Karafakıh yeryüzünde var olan olağanüstü varlıklardan biri değildir.
4.Soru
Türk mitolojisinde gök ejderinin aşağıdakilerden hangisini yaptığına inanılırdı?
Bütün gök cisimlerinin bağlı olduğu çarkı çevirmesine |
Şimşek çakıp, yıldırım düşürmesine |
Yağmur yağdırdıktan sonra gökkuşağı çıkarmasına |
Gece ve gündüz oluşumlarını yönetmesine |
Mevsimleri oluşturduğuna |
Türk mitolojisinde dört anayönü simgeleyen dört büyük yıldız kümesinden Doğu’yu belirleyen Ağaç Yıldızı veya Müşteri Yıldızı’ nın biçimi olarak büyük bir canavar olduğu düşünülürdü. Bu gök ejderinin göğün en altında yer alan ve bütün gök cisimlerinin bağlı bulunduğu çarkı çevirdiğine inanılırdı.
5.Soru
Mitleri, insanların en derin yaratıcı potansiyellerinin bir ifadesi olarak algılayan Batı sanatı ve edebiyatı dönemi aşağıdakilerden hangisidir?
Barok |
Rönesans |
Aydınlanma Çağı |
Romantizm |
Realizm |
Rönesans ile birlikte Avrupa’da mitlere yönelik yeniden ilginin başlaması, mitlerle yazılı edebiyat ilişkisinin yeni bir dönemidir. Eski Yunan’ın yeniden keşfi özellikle Ovid’in şiirleri, şairler ve sanatkarlar üzerinde büyük bir tesir meydana getirmiştir. 18. yüzyılda ortaya çıkan Aydınlanma hareketi mitleri “akıldışı” olarak görmesine karşın, 18. yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başındaki Romantizm hareketi, mitleri insanların en derin yaratıcı potansiyellerinin bir ifadesi olarak algılamıştır. Mitler; oyun yazarları, şairler ve ressamlar için sürekli bir esin kaynağı olmuştur; insan varlığıyla ilgili derin gerçeklikleri belirtmişlerdir ve böylece insanın çocukluğunun hatırası olarak algılanmamıştır.
6.Soru
Ulus Anası adı verilen ruh aşağıdakilerden hangisidir?
Ak Ene |
Umay |
Ana Maygıl |
Talay Kan |
Arvak-eş |
Ana Maygıl’a ulus anası da denir. Boy veya soy anlamında “ulus”u koruyan bir ruhtur. Bu dişi ruhun da Umay tanrıçanın yaratıcı güç olarak inanıldığı anaerkil dönemden eril nitelikli Gök Tanrı’nın yaratıcı olarak inanıldığı ataerkil yapıya dönüşme ve geçiş dönemlerinin bozkıra çıkmayan Altay Türkleri arasında yaşayan izi veya kalıntısıdır.
7.Soru
Etiyolojik ne demektir?
Örnek model |
Dünya görüşü |
Temel pratikler |
İşlevsellik |
Köken açıklayıcı |
Mitler dünyanın, insanın, diğer varlıkların, coğrafi şartların oluşumunu, kaynağını ve niteliklerini açıklar. Bu bağlamda mitlerin en işlevsel özellikleri köken açıklayıcı yani etiyolojik olmalarıdır.
8.Soru
Eski İran halklarının inançlarına göre ateş, ilk olarak kim tarafından bulunmuştur?
Hûfleng |
Feridun |
Cemşid |
Camasp |
Kave |
Eski İran halklarının inanışlarına göre ateş, ilk olarak Hûfleng tarafından bulunmuştur.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 7 sayısının kutsal olmasını sağlayan olaylardan biri değildir?
Gezegenlerin sayısı |
Babil’in asma bahçelerinin sayısı |
Kebenin yedi kez tavaf edilmesi |
Gök ve yer katmanlarının sayısı |
Burçların sayısı |
Burç sayısı 12’dir. 7’nin kutsal oluşuyla bir ilgisi yoktur
10.Soru
I. Gökyüzü
II. Dağ
III. Saray
IV. Başkent
V. Tapınak
Yukarıdaki yer ve birimlerin hangisi/hangilerinde mitlerdeki ‘merkezî kutsal mekân anlayışı’ görülebilir?
Sadece I |
I ve II |
I, II ve V |
III ve IV |
Hepsi |
Mitlerde, merkezî kutsal mekân anlayışı gök, yer ve yeraltının birleştiği kutsal yer anlamındadır. Merkezî kutsal anlayışı yerleşim yerlerinin ve tapınakların yapısında da ortaya çıkar. Meselâ, kutsal dağ, yeri ve göğü birleştirerek, dünyanın merkezini oluşturur. Bazen de tapınak, başkent, saray bu çerçevede kutsal mekân olarak merkezi oluştururlar ve bir anlamda da kutsal dağın yerini tutarlar. Böylece, gök ve yer kutsal kentte ve tapınakta birleşirler; dünyanın eksenini (axis mundi) de bunlar oluşturur.
11.Soru
Mitlerin işlevleri bakımından aşağıda belirtilen hangi seçenek yanlıştır?
Mitler insana, yapmaya hazırlandığı bir şeyin daha önce yapılmış olduğu konusunda güvence verir.
|
Girişimin sonucuyla ilgili olarak kendisine yardımcı olur.
|
Mit her zaman ve sadece kendi içinde bir “iyilik” koruyucu değildir.
|
Mit her zaman ahlak kuralı koyucu ve onu koruyucu değildir.
|
Mitlerin işlevi insanları yönlendirmektir.
|
12.Soru
Kozmoloji mitlerinin konusu seçeneklerden hangisidir?
Kıyamet ve sonrası.
|
Evrenin yok oluşu.
|
İlk insan.
|
Tanrıların oluşumu.
|
Evrenin oluşumu.
|
13.Soru
Bir kültürde bilimsel, objektif, eleştiriye açık, sistemli ve tutarlı bilginin ve buna dayalı yaşantıların oluşturduğu “kitabi kültür”, “yüksek kültür” (high culture) gibi adlarla da anılan kültürel tabakaya ne ad verilir?
Halk kültürü |
Resmi kültür |
Halk bilimi |
İnanç |
Gündelik bilgi |
Bir kültürde bilimsel, objektif, eleştiriye açık, sistemli ve tutarlı bilginin ve buna dayalı yaşantıların oluşturduğu “kitabi kültür”, “yüksek kültür” (high culture) gibi adlarla da anılan kültürel tabakaya “resmi kültür” adı verilir.
14.Soru
Seçeneklerden hangisinde Teogoni mitlerinin içeriği doğru olarak verilmiştir?
Teogoni mitleri; soyut ve somut her türlü varlığın kökenini açıklayan mitlerdir.
|
Teogoni mitleri; zamanın oluşması bağlamındaki düşünceleri konu edinen mitlerdir.
|
Teogoni mitleri; insanların nereden geldiklerini ve nasıl oluştuklarını konu edinen mitlerdir.
|
Teogoni mitleri; tanrıların ve tanrısal varlıkların kökenini açıklayan mitlerdir.
|
Teogoni mitleri; idealize edilen insan kahramanlar ve kültürel kahramanları konu edinen mitlerdir.
|
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 7 sayısının kutsal olmasını sağlayan olaylardan biri değildir?
Gezegenlerin sayısı |
Babilin asma bahçelerinin sayısı |
Kabenin yedi kez tavaf edilmesi |
Gök ve yer katmanlarının sayısı |
Burçların sayısı |
Burç sayısı 12’dir. 7’nin kutsal oluşuyla bir ilgisi yoktur.
16.Soru
Türk mitolojisinde “kutsal ağaç” hangi dönemin kökeni olarak kabul edilir?
Ataerkil dönemin
|
Avcı-çobanlar döneminin
|
Tarım ve hayvancılık döneminin
|
Anaerkil dönemin
|
Gök Tanrı döneminin
|
17.Soru
Aşağıdaki Antik Çağ filozoflarından hangisi, mitleri doğrudan ne kabul etmiş, ne de reddetmiştir?
Platon |
Thales |
Aristo |
Critias |
Polybius |
Platon, devlet dininin olağanüstü inançlarının bozulmalarını önlemek ve tarihi gerçeklerin halktan saklanması için mitlerin kullanıldığını ileri sürerek onları reddetmiştir. Aynı şekilde, Aristo, kanun koyucuların halkı yönetebilmek, onları iyiye yönlendirebilmek için mitleri uydurduklarını düşünmüştür. Critias, tanrıların sosyal düzeni sürdürmek için yaratıldıklarını; Polybius da ataların tanrıları, bilinmeyenin korkusuyla cahil yığınını zaptetmek için yarattıklarını söylemiştir. Evreni tek nedene ve maddeye indirgeyerek açıklamaya çalışan filozoflar ise, mitleri doğrudan ne kabul etmiş, ne de reddetmişlerdir. Bunlardan biri olan Thales’e göre, su her şeyin baş nedeniydi.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 18. Yüzyıl sonlarında ortaya çıkan Romantizm akımının mitlerle ilgili görüşüdür?
Mitleri, hayvan masallarını, halk fıkralarını tarihin canlı şahitleri olarak görmüşler ve bunların incelenmeden tarihin bilinemeyeceğini belirtmişlerdir. |
Mitler, şâirane ilhamın kaynağı, felsefî düşüncenin ve kültürel tarihin kayıtları olarak kabul etmişlerdir. |
Mitleri, hurafe diyerek reddetmişlerdir. |
Mitleri insanlar arasında evrensel bir fenomen olarak görmüşlerdir. |
Mitleri, dil ve şiir ilkel toplumlarının dünya görüşünü, geleneklerini ve dinini aksettiren aynalar olarak görmüşlerdir. |
18. Yüzyılın sonu ve 19. yüzyılın başındaki Romantizm hareketi mitleri insanların en derin yaratıcı potansiyellerinin bir ifadesi olarak algılamıştır. Mitler; oyun yazarları, şairler ve ressamlar için sürekli bir esin kaynağı olmuştur; insan varlığıyla ilgili derin gerçeklikleri belirtmişlerdir ve böylece insanın çocukluğunun hatırası olarak algılanmamıştır.
19.Soru
Bilinen en eski yazı tekniği ve geleneği olan Sümer yazısıyla yine bilenen en eski mit geleneğinin yazıya geçirildiği destan aşağıdakilerden hangisidir?
Akıldışı |
Gılgamış |
Logos |
Hasodios |
Odessa |
Yazılı edebiyat ile mitlerin ilişkisi bir bakıma yazı tekniğinin tarihi kadar eskidir. Bilinen en eski yazı tekniği ve geleneği olan Sümer yazısıyla yine bilenen en eski mit geleneğinin yazıya geçirildiği bilinmektedir. Sümerlerin “Gılgamış” adlı mitolojik destanın yazıya geçirilmesi buna tipik bir örnek olarak verilebilir.
20.Soru
İnsanlığın varoluşu veya bir topluluğun soy kaynağı olarak algılanan ve ezelden beri var olduğuna inanılan tapınç konusuna ne ad verilir?
Totem |
Hayvan ata |
Hayvan ana |
Ağaç kovuğu |
Ağaç ana |
İnsanlığın varoluşu veya bir topluluğun soy kaynağı olarak algılanan ve ezelden beri var olduğuna inanılan tapınç konusuna ağaç ana denir. Ağaçla simgelenen ana veya ata ruhudur.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ