Türk halk kültüründe, yaz mevsiminin gelişi Doksan Kuşu’nun yuvasından çıkmasına bağlıdır. Doksan (Doksancıl) Kuşu yeraltında yuva yapan bir kuştur. Kar düşer düşmez bu kuş yuvasına doksan tane küçük taş alır. Her gün yuvasından bir tanesini dışarıya atar. Yuvada bir tane taş kalınca sayılı fırtınalardan “Abrılın Beşi Fırtınası” olur. Doksancıl Kuşu ertesi gün son taşı atar ve yaz geldi diyerek yuvasından çıkar. Yaz mevsiminin de “Bir kuşum var ötmeyince, bir otum var bitmeyince, ben gelmem.” demesinin nedeni budur. Bu yüzden halk kültünde “Doksan Kuşu ötmedikçe yaz gelmez” denilir.

Kartal ve güneş motişeri ve onlarla ilgili tasavvurlar, Babil ve Asur krallıklarından, önce Hititlere, Fenike’ye geçmiş, bu iki ülkeden iki ayrı koldan eski Yunan’a ulaşmıştır.

Hârût ve Mârût adlı iki melekle Zühre yıldızına ait bir efsane çok meşhurdur. Kur’an’da bu iki meleğin Bâbil’de sihir öğrettikleri anlatılmaktadır. Bu iki melek, “biz ancak bir imtihan ve tecrübe için Allah tarafından gönderildik, sakın sihir yapmayı câiz görüp de kâfir olma!” demeden kimseye sihir öğretmezlerdi. Efsaneye göre melekler, insanların işledikleri günahlardan şikâyet etmişler. Allah “siz de onlar gibi yaratılsaydınız, aynı şekilde hareket ederdiniz” deyince melekler itiraz etmiş ve Allah’ın kendilerini sınaması için güvendikleri iki meleği, Hârût ve Mârût’u, temsilci olarak seçmişlerdir. Bâbil’de sihir öğrettikleri Kur’an’da zikr edilen Hârut ve Mârut’u Allah, o sırada sihrin en yaygın olduğu Bâbil’e indirmiş. Bu iki melek gündüz bu şehirde kadı olarak vazife görür, gece sihirli bir dua okuyarak gökyüzüne çıkarlarmış. Bir gün Zühre adlı bir kadın kocasından boşanmak için onlara müracaat etmiş. Hârût ve Mârût ona âşık olmuş, onun yüzünden baştan çıkmış, şarap içmiş, puta tapmışlardır. Nihayet Zühre bu iki meleğin okuduğu sihirli duayı da ustalıkla onlardan öğrenerek göğe çıkmış. Allah onu gökyüzünde Zühre yıldızı yapmış. Hârût ve Mârût’u ise Bâbil’de bir kuyuda kıyamete kadar kalmak üzere baş aşağı bir şekilde asarak cezalandırmış.

Hilmi Ziya Ülken’in 1951 yılında “Destana Dair Tarihçe” başlıklı Türk şiirindeki mitoloji ilgisine dair yazdığı yazı, Haluk Ziya Pepeyi’nin Erenler, Gaziler Destanı adlı kitabının bir bölümüdür.

Fuzûlî, zülf ile karanlık, sevdâ, zencîr, cünûn gibi kavramları daha sık beraber kullanmıştır.

Süryanice’den Farsça’ya geçmiş bir kelime olan Yeldâ: Arapça’da “mîlâd: doğum” anlamındadır.

Ab-ı hayâtı içerek ölmezlik sırrına erişen, peygamber veya veli olduğu tartışmalı olan kutsal kişi Hızır’dır.

Makrokozmos âlem-i kübrâ ve mikrokozmosda âlem-i sugrânın karşılğıdır.

İran’ın mitolojik şahlarındandır. Bir gün, başına muazzam bir taç takarak büyük bir tahta oturuyor. O günü Nevruz adıyla bayram günü ilan ediyorlar. Bir rivayete göre şarab’ın mucidi Cemşid’di.

Siyavuş, tıpkı İskendiyar gibi İran mitolojik tarihinin bahtsız kahramanlarından biridir. Siyavuş’un hikayesi Şehname’nin en acıklı ve tesirli anlatılarının başında geliyor. Üvey annesi Siyavuş’a aşık olmuş, bunu öğrenen Siyavuş Afrasiyab’ın ülkesine kaçmış ve orada feci şekilde öldürülmüştü.

Sevgilinin yüzü genellikle gül bahçesine benzetilmektedir. Zira iki yanağın gül veya lâle, gözlerin nergis, dudakların gonca olarak düşünüldüğü bu bahçe, doğrudan doğruya bahçenin arketipi olan cennet ve cennette Hz. Havva’yı kandıran cennetin bekçisi olan yılan imajını ortaya koymaktadır. Böylece yüz kutsal bir anlam kazanmakta ve gizli bir hazine olmaktadır.

Kabe İran mitolojisinde yer alan bir tema değildir.

Gençleri gözeterek yazdığı “Kızılelma” da ve çocuklar için yazdığı “Alageyik” te, ayrıca “Altun Yurt”, “Akkurum” ve “Altun Destan” da Turancılık düşüncesi Türk efsanelerinden ve destanlarından motiflerle iletilir.

Asur devrinden beri fırtına ve gök gürültüsü, yağmur, aynı zamanda bitki ve bereketlilik tanrısıyla özdeşleşen güneş tanrısının, dolayısıyla tanrının yeryüzündeki temsilcisi olan hükümdarın da sembolü olur.

Divan edebiyatında yılan sevgilinin saçıdır. Genel olarak bu benzerlik sevgilinin saçının kıvrım kıvrım ve uzun olmasına dayanmaktadır, çünkü yılan da kıvrılarak hareket eder ve uzundur.

Mit kelimesinin içeriği çok geniş bir alanı kapsayabilen niteliktedir. Mit terimi, “basit”, “hayali” hatta “uydurma” ve “yalan” anlamına gelen bir içerikten “son derece doğru” ve “kutsal bir öykü”ye kadar çok geniş bir alanı içermektedir.

Bereket, aşk ve savaş tanrıçasının daha başka simgeleri de vardır. Mesela İştar bir röliyefde Anat olarak bir aslanın üstünde ayakta durmakta, bir elinde hayatın sembolü olan yılanı, bir elinde de aşkın sembolü olan lotus çiçeğini tutmaktadır.