Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları Final 23. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi aşk ve savaş tanrıçasının bir adı değildir?
İnanna |
İştar |
Astarte |
Afrodit |
Bendis |
Aşk ve savaş tanrıçası İnanna (İştar, Astarte, Afrodit). Bendis Ay Tanrıçasıdır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 15. ve 16. Yüzyıllarda daha az kullanılan kavramlardan biri değildir?
Bahçe |
Gizli Hazine |
Ab-ı Hayat |
Cennet |
Cehennem |
15. ve 16. yüzyılların ilk yarısından sonra özellikle 16. yüzyılın sonlarından itibaren sevgili anlatımında yukarıda aldığımız örneklerdeki saç-ömür ve saç-yılan dolayısıyla bu kavramların etrafında toplanan âb-ı hayat, cennet, bahçe, gizli hazine gibi kavramlara giderek daha az rastlanmaya başlanmıştır.
3.Soru
Divan edebiyatında Ankâ, Zümrüdankâ ya da Sîmurg adlarıyla geçen efsanevi kuşun Hint mitolojisindeki adı nedir?
Hüdhüd |
Hüma |
Benu |
Garuda |
Karakuş |
Divan edebiyatında Ankâ, Zümrüdankâ ya da Sîmurg adlarıyla geçen efsanevi kuşun Hint mitolojisindeki adı “garuda” kuşudur.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi insanın ihtiyaçları arasında yer almaz?
Fizyolojik |
Emniyet |
Sevgi |
Muhakeme |
İtibar |
İnsanın “ihtiyaçları” önem sırasına göre, “fizyolojik, emniyet, sevgi, itibar” ve “kendini gerçekleştirme” şeklindedir. Muhakeme bunlar içerisinde yer almamamktadır.
5.Soru
I. Türk mitolojisinde uygarlaştırıcı ve kültürel kahramanlar olarak kadınların kimlikleridir.
II. Kabile üyeliğinin olağan işlerini sürdürür.
III. Her şeyden önce kabilenin üyesidir.
IV. Olağanüstü güçlerle iletişime geçme yeteneği olduğuna inanılan kişidir.
Yukarıda özellikleri sıralanan kişi kimdir?
Baksı |
İlkel sürü |
Od ana |
Kam |
Ağaç Hakan |
Türk mitolojisinde uygarlaştırıcı ve kültürel kahramanlar olarak kadınların “kam” kimlikleriyle en eski formu oluştururlar. Kamlık, iş bölümünün bir biçiminde hayatiyet kazanır ve bir uzmanlaşma olurken, kam kişi aynı zamanda, kabile üyeliğinin olağan işlerini de sürdürür. Kam, her şeyden önce kabilenin bir üyesidir.
6.Soru
Mekânı, kutsallıkla ilişkili olarak merkezî bir yapı içinde algılamaya ne ad verilir?
Kutsal mekân |
Zamandaş |
Merkez simgeciliği |
Doğaüstü varlık |
Diakronik |
Mekânı, kutsallıkla ilişkili olarak merkezî bir yapı içinde algılamaya “merkez simgeciliği” adı verilir.
7.Soru
Türk mitolojisinin en erken dönemi nasıl bir modele sahiptir?
İnsan kökenli mitolojik bir modele sahiptir
|
Hayvan kökenli mitolojik bir modele sahiptir
|
Bitki kökenli mitolojik bir modele sahiptir
|
İlkel sürü kökenli mitolojik bir modele sahiptir
|
Coğrafya unsurlu mitolojik bir modele sahiptir
|
8.Soru
Bizde mitolojiyi sanat ve fikriyatta canlı› bir mevzu hâline getirmek isteyen şair aşağıdakilerden hangisidir?
Ziya Gökalp |
Namık Kemal |
Ahmet Mithat Efendi |
Yahya Kemal |
Ahmet Hamdi Tanpınar |
“Bizde mitolojiyi sanat ve şkriyatta canlı bir mevzu hâline getirmek isteyen Ziya Gökalp’tir” diyen Hilmi Ziya Ülken, onun yönelişini, çabasını ve etkisini şöyle açıklar: “O, ilk defa Türk destanlarını tetkik ederek onları yeni lisanla nazma çevirmeye ve yeni sanata mal etmeye çalıştı. Genç şair Orhan Seyş tarafından takip edildi. Ziya Gökalp daima köklere kadar giderek payen devrin mitolojisini tetkik etti. islâmî devrin destanlarıyla meşgul olmadı.”(Ülken 2006: 173) Ziya Gökalp, Türk destanlarından çıkardığı mitoslardan ilhamla manzumeler yazmakla birlikte, destanları, dolayısıyla mitosları yazılarıyla da güncellemiştir. Böylece etrafında toplanan şiir heveslisi gençlerin dikkatini ve ilgisini Türk mitolojisine çekmiştir.
9.Soru
Mitlerin yaşadığı kültürlerde mitleri, diğer öykülerden ayıran temel özellik, aşağıdakilerden hangisidir?
“Kurgu”, “yalan” veya “yanlış” olarak adlandırılan öyküler olması |
Kahramanlık hikâyeleri içeren öyküler olması |
Aldatıcı, hilekâr ve kaba karakterlerden oluşan öyküler olması |
“Gerçek” ve “doğru” sıfatlarıyla anılan öyküler olması |
“Komik anlatılar” olarak adlandırılan yeni öyküler olması |
Mitlerin yaşadığı kültürlerde öyküler “gerçek” ve “doğru” sıfatlarıyla “mit”leri, bunlar dışında kalan “kurgu”, “yalan” veya “yanlış” olarak adlandırılan öykülerse sözlü edebiyat olarak ayrılırlar. Örneğin, Kaddo dili konuşan bir Kuzey Amerika yerli kabilesi, Pawneeler “yalan” veya “uydurma hikâyeleri”, “doğru” ve “gerçek hikâyelerden” yani “mit”lerden ayırırlar. Bu yüzden, “gerçek” hikâyelerde kutsal ve doğaüstü yaratıklarla ilgilenilirken, diğer taraftan Koyoto’nun (yalancı bir karakter) yaygın olarak görüldüğü “yalan” ve “yanlış” hikâyelerde ise Kuzey Amerikan mitolojisinde görülen aldatıcı, hilekâr ve kaba bir karakter görülür. Yine Kaddo konuşan Wichitalar ise, dünya tarihinin ilk çağını ve başlangıcını anlatan hikâyeleri yani mitleri “eski” hikâyeler, içinde bulundukları çağla ilgili olanları da “yeni” hikâyeler olarak adlandırırlar ve onlara göre “doğru” ve “gerçek” olanlar “eski” hikâyelerdir. Benzer şekilde Kuzey Amerika’daki bir yerli kabilesi olan Oglala Dakota da, gerçekleşen “doğru” ve “gerçek hikâyeler” olarak düşünülen tarihi olayları “kabile anlatıları” yani “mit” olarak, Koyoto’ya benzer bir figürün, Iktomi’nin maceralarını ise “komik anlatılar” olarak birbirinden ayırmaktadır. Böylelikle, mitler “gerçek” ve “doğru” sıfatlarıyla diğer öykülerden ayrılır.
10.Soru
Divan edebiyatında saç seçeneklerden hangisini sembolize etmektedir?
Ömür. |
Gece. |
Aşk. |
Savaş. |
Ateş. |
Divan edebiyatında saç, uzunluğu bakımından ömrü yani hayatı temsil etmektedir.
11.Soru
Hümâ kuşunun Yakındoğu mitolojisindeki temsili ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Menşei Mezopotamya’daki daha eski devirlere uzanır |
Tanrının yeryüzündeki temsilcisi olan hükümdarın da sembolüdür |
Bitki ve bereketlilik tanrısıyla özdeşleşen güneş tanrısının yeryüzündeki temsilcisidir |
Asur’daki kabartmalarda savaş sırasında veya savaştan zaferle dönerken Asur kralının başı üzerinde görülür |
İranlılarda Hürmüz’ün sembolüne hiç benzememektedir. |
İranlılarda Hürmüz’ün sembolüne benzemektedir.
12.Soru
Camasb-nâme kimin eseridir?
Abdi |
Necati Bey |
Ahmet Paşa |
Ahmedi |
Nabi |
Camasb-nâme: Türkçeye kazandırılan Camasbnâmelerden en önemlisi, II. Murat devri şairlerinden Abdî’nin eseridir. Eser Farsçadan tercüme olmakla birlikte, Arap hikâye tekniğine bağlılık gösterir. Binbir Gece Masalları’ndan da tesirlerin yer aldığı mesnevîde, islâm kültürünün ortak konularından istifade edilmiştir. Özellikle mesnevide Kur’an kaynaklı hikâyelerin tesiri görülmektedir.
13.Soru
İnsanların nereden geldiklerini veya nasıl oluştuklarını konu edinen mitler seçeneklerden hangisinde yer alır?
Takvim Mitleri |
Totem Mitleri |
Etiyolojik Mitler |
Antropogoni Mitleri |
Teogoni Mitleri |
İnsanların nereden geldiklerini veya nasıl oluştuklarını konu edinen mitler Antropogoni mitleridir. Türeyiş mitleri de denilen bu tür mitler, ilk insanın yaratılmasından, insan topluluklarının, kabilelerin, soyların, boyların ortaya çıkmasına kadar geniş bir alanı içerir.
14.Soru
Altay Türkleri arasında yeryüzündeki ruhların en güçlüsü olduğuna, dünyanın merkezinde bulunan ve ucu Ülgen’in evine kadar ulaşan bir çam ağacının yanında oturduğuna inanılan ruh aşağıdakilerden hangisidir?
Yo Kan |
Talay Kan |
Ana Maygıl |
Ak Ene |
Umay |
Yo Kan’ın Altay Türkleri arasında yeryüzündeki ruhların en güçlüsü olduğuna, dünyanın merkezinde bulunan ve ucu Ülgen’in evine kadar ulaşan bir çam ağacının yanında oturduğuna inanılır. Yo Kan’ın So Kan ve Temir Kan adlı iki oğlu olduğu ve bunların insanların verdikleri şeyleri kabul ettikleri tasarlanır.
15.Soru
Divan edebiyatında yüz aşağıdakilerden hangisi ile ilişkili değildir?
Gizli hazine |
Su |
Kutsal Anlam |
Parlaklık ve şeffaflık |
Ejderha |
Ejderha saç ve yılan ile ilgilidir.
16.Soru
I. Basit
II. Uydurma
III. Yalan
IV. Son derece doğru
V. Kutsal bir öykü
Yukarıdakilerden hangisi/hangileri ‘mit’ teriminin anlamları arasındadır?
II ve III |
I, II ve III |
IV ve V |
II, III, IV ve V |
Hepsi |
Mit kelimesinin içeriği çok geniş bir alanı kapsayabilen niteliktedir. Mit terimi, “basit”, “hayali” hatta “uydurma” ve “yalan” anlamına gelen bir içerikten “son derece doğru” ve “kutsal bir öykü”ye kadar çok geniş bir alanı içermektedir. Mit sıradan ve gündelik hayatta yer alan herhangi bir şeyden çok daha ağır ve ciddi olgu ve konulara kadar pek çok şeyi kapsamaktadır.
17.Soru
Şehname’de Rüstem kelimesinin anlamı nedir?
Feridun’un oğlu |
Işıklı, parlak |
Yeşil |
Övülen kişi |
Kurtuldum |
Şehnâme’de Rüstem kelimesinin “kurtuldum” anlamına geldiği yazılıdır.
18.Soru
Kur’an’a göre melekler tarafından inşa edilmiş ve Nuh tufanında göğe çekilmiş mabet aşağıdakilerden hangisidir?
Kubbetü’s-Sahra |
Beyt-i Ma’mur |
Tak-ı Kisri |
Elburz |
Yebruhussanem |
Beyt-i Ma’mur Kur’an’da da bulunan inanışa göre, Hz. Âdem’in yaradılşından iki bin sene evvel melekler tarafından inşa edilmiş ve Nuh tufanında göğe çekilmiş olan bu mabet,
şimdi gökyüzünde ve tam Kâbe’nin üzerinde bulunmaktadır.
19.Soru
Kaynağı Gılgamış efsanesine, hatta bu efsanenin de temelinde bulunan Sümer mitolojisindeki daha eski bir motife dayanan ifade aşağıdakilerden hangisidir?
Ud-ı Kumari
|
Fil-i Mengelusi
|
Yemen Akiki
|
Hatem-i Tay
|
Ab-ı Hayat
|
20.Soru
“Ko bizi ‘ömr-i dırâz ile yaş yarışdıralum
Koşalum ol saçı Şebdîz’e eşk-i gülgûnı”
Yukarıdaki beyitte bahsedilen Şebdîz hangi hayvandır?
Aslan |
Yılan |
Leopar |
At |
Kaplan |
Şebdîz, Hüsrev’in yağız atı ve Gülgûn’un (Şirin’in bindiği açık doru at) kardeşidir. Annelerinin, çöldeki bir aygır heykeline bir defa sürünmekle gebe kalarak bunları doğurduğu söylenmektedir. Efsaneye göre Şebdîz’in boyu diğer atlardan dört karış yüksektir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ