Eski Türk edebiyatında çok kullanılan söz sanatlarından biri de istiare’dir Bu sözde benzeyen kadın kullanılmamış yalnızca benzetilen vardır. 

Dinî-tasavvufî edebiyatın ilk temsilcisi olarak görülen Hoca Ahmet Yesevî’nin hikmet adını verdiği şiirleri, dinî ve tasavvuf yolunu öğretmeyi amaçlayan manzumelerdir. 

Dini kaynakların başında gelen Kur’an-ı Kerim, bu edebiyatın şekle ait birtakım özelliklerinden, muhteva- sına ve bazı türlerin ortaya çıkışına kadar hemen her alanda esas vasfını veren ana kaynağı olmuştur. Hadis veya sünnet-i nebevi^, kısas-ı enbiya ve buna bağlı olarak eski kavimlerle ilgili tarihi bilgilerle, tasavvuf seklinde sıralanabilecek olan diğer doğrudan dini kaynaklar da yine Kur’an’la yakın irtibatlı ve ondan doğup gelişmiş¸ alanlardır. 

  Koşma, Semâi, Varsağı ve Ninni Halk edebiyatı nazım şekilleridir. Tuyuğ ise Divan edebiyatı nazım şeklidir. D

Ahsen İktibas, İktibas edilen âyet veya hadis arasındaki uygunluğun hoş bir tesir bırakması, muhatapta heyecan uyandırması ve anlamı güçlendirmesinin yanında öğüt özelliği de taşımasıdır. 

 Eski Türk edebiyatında çok kullanılan teşbih söz sanatında dört tane öge vardır. Bunlar; benzeyen, benzetilen, benzetme yönü ve benzetme edatıdır. Benzetme türü bu ögeler içinde yer almaz.   

Itnab-ı Makbul. Manayı açıklığa kavuşturma, pekiştirme, mübalağa ve tasvir amacına yönelik bir fayda elde etmek üzere sözü uzatma veya tekrarlamadır. Caiz görülen bu ıtnab bir yahut birden fazla unsurla gerçekleştirilebilir. 

Arap kültüründen gelen malzemeyi İslâm öncesinden intikal edenlerle başlatmak bazı cahiliye devri şahıs ve olaylarının Müslüman olan diğer milletler gibi müşterek kültürümüz üzerindeki etkilerine ve yerine işaret etmek içindir. Türk-İslâm edebiyatına da kaynaklık yapmış bu malzeme kısaca Ahbâr veya Ahbarü’l-Arap, Eyyâmü’l-Arap adlarıyla anılır. 

Batı Kültürü Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı iki koldan gelişme gösterir: 1.Devam eden klasik edebiyat, 2.Yeni edebiyat. 

Sosyal değişme, sosyal ve kültürel yapılarda, gözlenebilir farklılıkları ifade eden bir kavramdır. Sanat, sosyal değişmenin göstergelerinden biridir. Toplumdaki değişmeleri sanat eserinden yola çıkarak izah etmek mümkündür.

Bir nazım şeklinin de adı olan mesnevi^, Türk-İsla^m edebiyatında “kahramanları hep aynı olan aşk maceralarının anlatıldığı uzun manzumeler” olarak tanımlanabilir. 

Edip Ahmet’in Mesnevi adlı eseri yoktur. Mesnevi Mevlana’nın eseridir. Edip Ahmet’in Atabet-ül- hakâyık adlı eseri vardır. .

Dinî ayini idare eden şaman adı verilir,, bu görevinin yanında, şifacı, büyücü, musikişinas, rakkas ve şairdir. Toplumun en önemli aktörü olan şaman, söylediği şiirlerle sözlü kültüre, sanata ve edebiyata hayat vermiştir. 

Arap yarımadasının çeşitli yörelerinde kurulan Ukaz gibi panayırlarda şiir yarışmaları yapılmıştır. Buralarda eleştiri süzgecinden geçirilerek seçilmiş şiirler tomarlara yazılarak Kâbe’nin duvarına asılmıştır. Kâbe duvarına asılan bu tür şiirlere muallakât denir.

Mevlid, peygamber sevgisini anlatan bir türdür. Cönk, Halk edebiyatında ürünlerin toplandığı kitabın adıdır. Divan, Türk-İslâm edebiyatında şairlerin şiirlerini topladıkları kitabın adıdır. Mecmua ise küçük kitapçıklardan oluşan derleyeni bilinmeyen eserlerdir. 

Altı mısralı bendlerden oluşan musammatlara müseddes adı verilir.  Aynı vezinde ve genellikle beş-yedi bend arasında veya daha çok sayıda bendden ( bazen on iki) oluşmaktadır.

   İlk İslâm edebiyatının ürünlerinden olan Kutadgu Bilig kelime anlamı olarak mutlu olma bilgisidir. Şair, ülkenin mutlu olması için bu eserinde yöneticilere ve yönetilenlere öğütler vermektedir. 

 Divan edebiyatında her mısra veya beytin sonunda aynı veznin bir cüzüyle yazılmış birer kısa mısra bulunan  manzumelere müstezad denir. 

Anadolu’nun İslâmlaşmasında Hoca Ahmet Yesevi’nin öğrencilerinden olan Hacı Bektaş-i Veli’nin rolü büyüktür. Onun tasavvuf konusunda yazdığı en büyük eseri Makâlât’tır.