Hilmi Ziya Ülken, Türkçülük’e karşı olarak Anadoluculuk görüşünü benimsemiştir.

Prens Sabahattin toplumsal sorunların çözümünü “yapı” değişimine bağlar ve bu değişimin iki kaynağından birinin ademimerkeziyetçi yönetim biçimi olduğunu belirtir. Bireyci toplumlarda ihtiyaçtan doğan ve halkın kendi kendini idare etmesi sonucuna ulaşan idare tarzına, ademimerkeziyetçi yönetim denilmektedir.

Ziya Gökalp’e göre dil ve din ulusallığın en büyük ve en önemli bileşenleridir. Dil toplulukları aynı zamanda devlet ve yurt kavramlarını da kapsar. Dil, toplumsal yaşamın tabanı, maneviyatın dokusu, kültür ve uygarlığın temelidir. Bu bağlamda dilin sadeleşmesini ve Arapça ve Farsça kelimelerin Türkçeden çıkarılmasını savunur. Ayrıca Türkçenin çağdaşlaştırılmasını terim açısından islamlaştırılmasını böylece islam dünyasıyla dilsel uzaklaşmasını engellemektir. Fakat Ziya Gökalp, dil konusunda tasfiyeci, dolayısıyla katı bir öz-Türkçeci değildir. Türk kökenli Orta Asya toplumlarından kelime aktarılmasına bile karşı çıkmaktadır. Onun tüm çabası Türkçeyi her düzeydeki halkın kolayça anlayabileceği ve iletişim kurabileceği bir araç haline getirmektir.

Prens Sebahattin’e göre Türkiye’yi kurtarmak eğitim yoluyla mümkündür.

Osmanlı tarihini sosyolojik olarak inceleyen Sevindük, Osmanlının uygar uluslararasında yer alamamasını Müslümanlığa bağlamak yanlıştır. Dinin tek başına belirleyici olamayacağı görüşünde olan Sevündük’e göre, toplumsal değişmenin itici gücünü dinde değil, toplumsal yapıda aramak gerekir. Osmanlı toplumunun geri kalışının temel nedeni, öteki Asya Türk toplumları gibi üzerinde yaşadıkları coğrafya koşulları gereği, kamucu toplum tipine girmeleridir. Bu tür coğrafi yapının yarattığı durağanlık Osmanlı için de geçerlidir sonucuna varmıştır.

İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu eğitimde bireyci anlayışı benimser.

Türkiye’de köye yönelik sosyolojik ilgi 1918’de Meslek-i İçtima Cemiyeti’nin kurulması ile Science Sociale ekolü tarafından başlatılmıştır. Köy araştırmaları yapmak üzere Science Sociale ekolü bir dernek kurmuş, ancak savaş koşulları bu derneğin köy çalışmaları yapmasına izin vermemiştir.

Prens Sebahattin’in görüşlerini yukarıdakilerden hepsi izlemiştr.

Diğer canlılara göre insan sosyalliğe yatkın bir varlıktır. Toplum, ne fertler toplamından ibaret bir yığın ne de tamamen organizmaya benzeyen bir gerçeklik veya bir varlık sahasıdır. O ancak içine aldığı fertler arasında, fertliklerinden ayrı bir hareket, duygu ve düşünce tarzı halinde bütünleşen bir varlıktır.

Ziya Gökalp Diyarbakır ve Selanik’te bulunduğu yıllarda pek çok Avrupalı sosyolog, felsefeci ve düşünürü okumasına karşın, Fransız sosyoloğu Emile Durkheim’in görüşlerinin etkisinde kalmış ve onun görüşlerini Türkiye’ye aktararak temsilciliğini yapmıştır.

Hilmi Ziya Ülken öğrencilik yıllarında Reşat Kayı ile beraber Anadolu dergisini 12 sayı el yazması olarak çıkardı. Burada Osmanlıcılığa ve Turancılığa karşı Türkiyeciliği savundu.

Belirtilen tüm maddeler Osmanlı’nın son dönemlerinde devletin dağılmasına karşı gelişen görüşlerdendir.

Mehmet Ali Şevki Sevündük Science Sociale ekolünün Prens Sabahattin’den sonra gelen fakat ekolün görüşlerinin merkezinde yer alan saha çalışmaları yapmasıyla da onu aşan bir sosyologtur.

Mehmet İzzet’in hareket noktası, Gökalp’in koyduğu problemlerdir ve bu problemlerin başında da birey-toplum ilişkisi gelir. Ona göre toplum içinde yaşayan insanın eylemleri topluma bağlıdır, bireyin hayatı toplumdan ayrı incelenemez.

Kurna Köyü çalışmasında, 1936 yılında Kurna köyünün bir sürüsü olduğunu, sığır sayısını, çok eşliliğin yaygın olup olmadığını, köyde kaç ev, kaç koşum hayvanı, aile büyüklüğü ve köyün nüfusunu öğreniyoruz. Kurna’da Sevündük’ü hayrete düşüren şey, İstanbul gibi ülkenin en kalabalık ve en eski tüketim merkezinin bir adım ötesinde, evinin ihtiyaçları için aile bireyleriyle üretim yapan bir yapının bulunmasıdır.

Türkçülüğün dünya şartlarında gerçekçi olmadığını düşünen Hilmi Ziya Ülken, bununla birlikte Anadoluculuğu ileri sürmüştür. Bunun yaklaşım tamamen sosyoloji bilimi çerçevesinde yapılmıştır.