Kıray, Türkiye’de metropoliten alanların oluşumunda sanayilerin kent merkezlerinin dışına çıkarılmasında ortaya çıkan özgün bir sanayi, yer seçim tipiolojisi tanımlamaktadır. Kıray’ın “saçaklanma” olarak kavramlaştıracağı bu özgün mekansal dönüşüm süreci kent ve sanayi coğrafyası yazınına çok değerli bir katkı yapmıştır.

Sosyolojik içerikli ve fiili köy çalışmaları, 1930’larda Mehmet Ali Şevki Bey tarafından Kurna Köyü Monografisi ile gerçekleştirilmiştir. Nurettin Şazi Kösemihal, “memleketimizde ilk monografik tetkikte bulunmak şerefi” Mehmet Ali Şevki Bey’e aittir sözleri ile bu çalışmayı selamlamaktadır (Kösemihal, 1950: 131-132).

Yasa çalışmalarında bir sosyolog olarak önemli bir tespitte bulunur. Ona göre, toplumsal sorunları anlayabilmek için, ileri toplumlarda uygulanan yöntemlerin toplumsal yapıya uygun olup olmadığı tartışılmalıdır.

Baykan Sezer kendi yöntem anlayışını ortaya koyarken, bütüncü yaklaşımın ve makro düzeyde analizlerin önemini belirtmektedir. Nitekim ona göre; Türk sosyolojisi, sorunları bütünlükleri içinde ele almak ve böylece olayların gerçek anlamlarını su yüzüne çıkarmakla da yükümlüdür.

 Boran’ın temel sosyolojik eseri ‘Toplumsal Yapı Araştırmaları’dır. Bu çalışmayı irdelemek onun sosyolojisini anlamaktır. Boran bu kitabında yer alan çalışmasını, öğrencisi Fatma Taşkıngöl Başaran ile birlikte, 1941-1942 yılları arasında, Manisa’ya bağlı sekiz ova köyü (Adiloba, Tepecik, Sarıçam, Kepenekli, Yılmaz, Saruhanlı, Hacı Rahmanlı, Paşa) ve beş dağ köyü (Siyetli, Kuruköy, Dazyurt, Yayla, Kışla) üzerine yapmıştır. Bu köylerden, Adiloba ve Siyetli köylerini temel örneklem seçerek çalışmasını gerçekleştirmiştir. Boran, bu köylerin üretim biçimi, ürettikleri ve ekolojilerini baz alarak bir toplumsal yapı analizi gerçekleştirir.  B ve C seçeneklerinde ki eserlerde Boran’a Aitken D seçeneğinde ki eser İbrahim Yasa’ya aittir. Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi adlı eser Hilmi Ziya Ülken’e aittir.

Mehmet İzzet’e göre cemiyet ve medeniyet teknoloji yoluyla ilerleyebilmektedir.

Cemil Meriç’e göre tarihin, medeniyet tarihinin ve “ümran” adını verdiği sosyoloji biliminin gerçek kurucusu ise İbn Haldun’dur.

Köyler tarihsel süreçte feodalitenin baskısından, dağ köyleri daha az olmak üzere, kurtulmuşlardır (1945: 27). Boran, köylerin feodalitenin baskısında kurtulma sürecini I.Dünya savaşı ile, ve yeni düzenin kurulmasını yine bir siyasi olay olan Cumhuriyet ile başlatır (1945: 40).

Kültür değişmeleri bir boyutuyla kültür, medeniyet, teknoloji, değişme ve kültür değişmelerine ilişkin kavram ve teorilerin yer aldığı bir el kitabı özelliği taşır.

Mekanik dayanışma dinsel niteliktedir. Tanyol Durkheim’ın kutsal-kutsal dışı ayrımından hareket ederek din ve laik hayat arasındaki koşutluk üzerinde durur. İlkel toplumlarda kutsal alan geniş, kutsal dışı alan ise çok sınırlıdır. Tönnies’in deyimiyle kutsal alana cemaat, kutsal dışı alan cemiyet diyecek olursak ileri toplumlara doğru gidildikçe kutsal dışı alan önem kazanır.

Şamanizm’in büyü temelli dini bir sistem oluşu görüşü Tanyol’a aittir.

Çözüm: Baykan Sezer’e göre, sosyoloji tarih ürünüdür. Tarihin kaynağı ise toplumlar arası çatışmalar ve çelişkilerdir. Bu anlamda; tarihi bütünlük olmadan başka bir ifade ile Doğu-Batı çatışma ve çelişkilerini dikkate almadan sergilenen yaklaşımlar tek boyutludur. Buna bağlı olarak sosyoloji-tarih ilişkisi Sezer’ göre kaçınılmazdır.

Cemil Meriç “İki Düşman Kardeş” adlı yazısında birbirlerinin zıddı gibi görülen Marks ve Weber’in benzer noktaları üzerine vurgu yapar. “Avrupalıya göre, Marksla Weber, sosyolojinin iki düşman kardeşidir. Ama Doğu söz konusu oldu mu, rakipler anlaşmazlıklarını unuturlar, coğrafi kaderciliği “bilimsel” bir hakikat gibi sergiler Marks; “Ülkedaş”larının Doğuyu sömürürken vicdan Azabı duymamaları için bir kurt masalı uydurur: ATÜT (Asya Tipi Üretim Tarzı).