Türkçe Biçim Bilgisi Final 1. Deneme Sınavı
Toplam 10 Soru1.Soru
Aşağıdaki altı çizili isimlerden hangisi bulunma durum eki almıştır?
Hızla eve gitti. |
Karanlık gecede kayboldu. |
Ankara’dan yola çıktı. |
Fırçayla boyayı karıştırdı. |
Fotoğraftaki adamı merak etti. |
“Eve” kelimesi yönelme, “Ankara’dan” kelimesi ayrılma, “Fırçayla” kelimesi araç, “adamı” kelimesi belirtme durumu göstermektedir. “Gecede” kelimesi ise bulunma durumu gösterir ve bulunma eki soyut isimler için de kullanılabilir.
2.Soru
Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
Bülbülü Öldürmek - İsimfiil |
Çöküş- İsimfiil |
Affedilmeyen- Sıfatfiil |
Gün Batmadan- Zarffiil |
İki Gönül bir Olunca- Sıfatfiil |
-(y)XncA eki zarffiil eklerinden biridir. O nedenle doğru cevap E'dir.
3.Soru
Türkçede değerlilik de denen; bir kelimenin, genellikle de bir fiilin cümlede diğer ögeleri kendine bağlayabilme, boşluk açabilme güçlerine ne denir?
Vurgu |
Ünlem |
İstem |
Yardımcı sesler |
Ekler |
Yukarıda verilen tanım istem kavramına aittir.
4.Soru
Aşağıdaki fiillerden hangisi kılınış içeriği bakımından dönüşümlü bir eylemdir?
Ulaşmak |
İstemek |
Çalışmak |
Yazmak |
Yürümek |
Dönüşümlü eylemler, dönüşümün hangi evrede gerçekleştiği ya da kritik sınırı hangi evrenin oluşturduğuna bağlı olarak ön-dönüşümlü ya da son-dönüşümlü olabilir. Sondönüşümlü kılınış ibarelerinde dönüşüm evresi kılınışsal içeriğin sonunda bulunur. Bu eylemler (öl-, ulaş-, boğul-) doğal bir sona doğru ilerliyor gibi tasarlanır ve kritik son sınıra ulaşılmadan gerçekleşmiş sayılmazlar.
5.Soru
‘İşleklik, bir ekin farklı kök ve gövdelere gelebilmesini ve kullanım sıklığını anlatır.’
I. Bu bilgiyi gizlemelisin.
II. Ulubatlı Hasan önemli bir tarihi kişidir.
III. Akşamüstü kumsalda gezintiye çıktık.
IV. Kışın buralara pek kar yağmaz.
V. Öğrenciler ikişerli sıraya girdi.
Yukarıda altı çizili kelimelerin hangilerinde işleklik kuralına uygun eklere örnek verilmiştir?
I, II ve III |
II, III ve IV |
III, IV ve V |
IV ve V |
II ve III |
İşlek eklerden –lA ve –lX örnek verilebilir. ’Gizle ve Ulubatlı’. –sAl eki de günümüzde işlek bir ek olup ‘kumsalda’ kelimesi buna örnektir. Buna karşılık-(ş)Ar eki ve –Arl eki işlek değildir. Örneklerde ikişerli ve kışın kelimelerinde işlek olmayan ekler kullanılmıştır.
6.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi sıfat işlevli kelimelere eklendiğinde, genellikle sıfatın derecesini, asıl anlamına oranla azaltır?
+DAş |
+CA |
+lXk |
+sXl |
+(X)n |
+CA, sıfat işlevli kelimlere eklendiğinde irice taş, serince hava, genişçe bir oda vb.örneklerde görüldüğü gibi genellikle sıfatın derecesini, asıl anlamına oranla azaltır.
7.Soru
_____ zaman ve kip gibi fiille ilgili gramer kategorilerinden biridir. Bu kategorinin temelini, zamanla ilgili ancak zamanla açıklanamayan dilbilgisel olguların fark edilmesi oluşturur.
Yukarıda açıklanan kategori aşağıdakilerden hangisidir?
Görünüş |
Kılınış |
Kanıtsallık |
Kiplik |
Öngürülülük |
Görünüş (aspect), zaman ve kip gibi fiille ilgili gramer kategorilerinden biridir. Görünüş kategorisinin temelini, zamanla ilgili ancak zamanla açıklanamayan dilbilgisel olguların fark edilmesi oluşturur.
8.Soru
Aşağıdaki altı çizili kelimelerden hangisinde kullanılan +ki yapım eki, ilgi durumu almış kelimelere eklenerek belirli bir unsura atıfta bulunan, temsil etme işlevli isim türetmiştir?
Çocuklar yarınki kutlama için heyecanlıydılar. |
Bizim sınıfımız küçük fakat onlarınki daha büyük. |
Hastanedeki şartlar çok elverişli değildi. |
Akşamki gürültünün sebebi belli oldu. |
Geçmişteki hatalarından ders almamıştı. |
“Onlarınki” kelimesinde sahiplik belirten ilgi ekinin yanına eklenmiş +ki eki sınıf kelimesine atıfta bulunmakta ve onların sınıfı anlamını temsil etmektedir.
9.Soru
“Belirtme ekli –mA biçimi geçişli fiillerin nesnesi olabilir.” Aşağıdakilerden hangisi verilen ifadeye bir örnektir?
Ödevlerimi düzenli yapmaya çalışıyordum. |
Onu aramanın bir faydası yok artık |
Dedemin beş kat merdiven çıkması çok zor. |
Denizli’de amcasına uğramayı planlıyordu. |
Erken kalkmamız gerek. |
Belirtme ekli –mAyI biçimi geçişli fiillerin nesnesi olabilir: Denizli’de amcasına uğramayı planlıyordu. “Ödevlerimi düzenli yapmaya çalışıyordum” cümlesinde dolaylı tümleç, “Onu aramanın bir faydası yok artık” cümlesinde ilgi eki hareke, aktivite ya da genel bir durum belirtir, “Dedemin beş kat çıkması zor” ve “Erken kalkmamız gerek” cümlelerinde ise özne durumundadır.
10.Soru
“Zeynep bir elbise dikinmiş” ne tür bir yapı vardır?
Ettirgen |
İşteş |
Edilgen |
Etken |
Dönüşlü |
Dönüşlülük eki farklı anlamsal değerlere sahiptir. Fiile eklenen dönüşlülük eki, fiilin nesnesini ortadan kaldırır ve ek özne üzerinde doğrudan bir etki yapar: “Kadıncağız dövündü”. Bazen öznenin üzerindeki etki doğrudan olmayabilir: “Zeynep bir elbise dikinmiş”.