Türkçe Biçim Bilgisi Final 13. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıda verilenlerden hangisi veya hangileri biçim bilgisinin ilgilendiği konulardandır?
I. Kelimelerin birleşebilme ilkeleri
II. Akraba olmayan diller arasında tipolojik benzerliklerin belirlenmesi için ölçütler elde edilmesi
III. Çekim kurallarının belirlenmesi ve araştırılması
I ve III |
I ve II |
II ve III |
Yalnızca I |
I, II ve III |
Yukarıda verilenlerin tümü biçim bilgisinin yoğunlaştığı konulardandır.
2.Soru
Aşağıdaki altı çizili kelimelerden isimden fiil yapan yapım eki almış bir kelime vardır?
Hayatı boyunca hep çekingen olmuştur. |
Bu yaz zeytinliğe gideceğiz. |
Öğretmen öğrencileriyle şakalaştı. |
Eski günleri anımsadıkça gülerim. |
Bu olaydan sonra derin düşüncelere daldı. |
Şakalaştı kelimesi isimden fiil yapan yapı eki almıştır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde yönelme durum eki zarf olarak kullanılmıştır?
Elbiseyi iki yüze aldı. |
Dün eve bisikletle gitti. |
İşe giderken yağmur yağdı. |
Çarşıya alışverişe gideceğiz. |
Okulu seneye bitireceğim. |
Yönelme durum eki -(y)A fiilin gösterdiği oluşun yönünü, bedelini göstermek için kullanılır ve bu eki alan öge cümlede dolaylı tümleç işlevindedir. Ancak bu ek zaman isimlerine eklendiğinde, sınırlama anlamı katar. Bu durumda yönelme eki almış kelime zarf olarak kullanılır. E seçeneğinde sene sözcüğüne eklenen yönelme eki zaman anlamı katarak zarf görevi görmüştür.
4.Soru
Aşağıdaki örneklerden hangisinde konuşma anıyla örtüşen bir zaman diliminde, eylemsel içeriğin sürdüğü görülür?
Önümüzdeki ay Türkiye’ye dönüyorlar. |
Haftaya evleniyorlar. |
Haftaya geliriz ziyaretinize. |
Her Pazar bütün aile kahvaltıda buluşur. |
Şu anda ders çalışıyor. |
Ave B seçeneği planlanmış gelecek zamanı C seçeneği plansız gelecek zamanı ve D seçeneği rutin bir anlatımı ifade eder.
5.Soru
Aşağıda verilen cümlelerden hangisi içsel etkenlerden kaynaklandığı için dinamik kipliği yansıtır?
Hemen dışarı çıkın! |
Projeyi bugün bitirmeliyim. |
İçeriye girebilirsiniz. |
Piyano çalabilirim. |
Tartışmaya son verin artık! |
Eylem kipliği kendi içinde yükümlülük kipliği ve dinamik kiplik olmak üzere ikiye ayrılır: Yükümlülük kipliğinde konuşuru harekete geçiren koşullar, dış nedenler ve otoritelerdir (emir, gereklilik/zorunluluk, izin). Dinamik kiplikte ise konuşuru harekete geçiren etkenler iç dinamiklerdir (istek, gönüllülük, yeterlilik, dilek). A, B, C, E seçeneği yükümlülük kipini, D seçeneği ise yeterlilik ifade etmesi bakımından dinamik kipliğe örnektir.
6.Soru
Kılınış üzerinde işlem yapan ve onu belirli bakış açılarıyla görünür hâle getiren dilbilimsel kategoriye ne ad verilir?
Kılınış |
Görünüş |
Ön dönüşüm |
Anaforik zaman |
Odaklılık |
Görünüş, kılınış üzerinde işlem yapan ve onu belirli bakış açılarıyla görünür hâle getiren dilbilimsel kategoridir.
7.Soru
I. Bitimsiz cümleler kurabilirler.
II. Kalıcı isimler türetebilirler.
III. Birleşik fiiller kurarlar.
IV. Fiilleri sıfatlaştırabilirler.
Sıfat-fiillerle ilgili verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
II ve IV |
I, II ve III |
I, II ve IV |
I, III ve IV |
II, III ve IV |
Sıfat-fiiller, bitimsiz cümleler kurabilir, kalıcı isimler türetebilir ve fiilleri sıfatlaştırabilir. Birleşik fiiller kurmak zarf-fiillere ait bir özelliktir. Doğru cevap C'dir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir edattır?
ve |
rağmen |
hem |
hay Allah |
fakat |
Ve, hem…hem ve fakat sözcükleri bağlaçken, hay Allah bir ünlemdir. Rağmen sözcüğü ise bir edattır.
9.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarffiil karşıtlık ilişkisi kurmaktadır?
Seslensem de uyuyormuş gibi davrandı. |
Bu soruya cevap verebilmem için araştırma yapmam gerekiyor. |
Yalan söylediği halde yüzü kızarmıyor. |
Geri getirmek koşuluyla kitabı alabilirsin. |
Günde bir kez kullanmak suretiyle ilacı uygulayabilirsin. |
A şıkkı tarz, B şıkkı amaç, D şıkkı şart/koşul, E şıkkı araç göstermektedir. “Söylediği halde” yapısındaki zarffiil ise karşıtlık bildirmektedir.
10.Soru
“Bozuk kaldırımların üzerinde buz tutmuş çamur parçalarını kırarak erkenden işe gidenler, fabrikanın önünde bir parça dinlenirlerdi.” Verilen cümlede ögelerin dizilişi hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
Nesne, özne, dolaylı tümleç, yüklem |
Özne, dolaylı tümleç, zarf tümleci, yüklem |
Nesne, özne, dolaylı tümleç, zarf tümleci, yüklem |
Özne, dolaylı tümleç, nesne, yüklem |
Özne, zarf tümleci, dolaylı tümleç, yüklem. |
Bozuk kaldırımların üzerinde buz tutmuş çamur parçalarını kırarak işe gidenler-özne; fabrikanın önünde- dolaylı tümleç; bir parça- zarf tümleci ve dinlenirlerdi- yüklemdir.
11.Soru
Konuşurun cümlesinde ifade ettiği bilgiyi hangi kaynaktan elde ettiğini gösteren dil bilimsel kategori aşağıdakilerden hangisidir?
Görünüş |
Anaforik zaman |
Kanıtsallık |
Kılınış |
Odaklılık |
Kanıtsallık, konuşurun cümlesinde ifade ettiği bilgiyi hangi kaynaklardan elde ettiğini gösteren, bilginin kaynağına göndermede bulunan bir dilbilimsel kategoridir.
12.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil dilek kipi ile çekimlenmiştir?
Hemen buraya gelin! |
Şöyle güzel bir arabam olsa... |
Mustafa gitar çalabilir. |
Ödevimi bitirmeliyim. |
Yarın size geleyim. |
Hemen buraya gelin! (emir)Ödevimi bitirmeliyim. (gereklilik) Şöyle güzel bir arabam olsa… (dilek) Mustafa gitar çalabilir. (yeterlilik) Yarın size geleyim. (gönüllülük). Doğru cevap B'dir.
13.Soru
Aşağıdaki örneklerin hangisinde–(A/X)r biçimbirimi varsayım, tahmin, plansız gelecek bildirmek için kullanılmamıştır?
Her pazar bütün aile kahvaltıda buluşur. |
Bizim takım bu sene şampiyon olur. |
Böyle giderse bütün sınavlarından kötü not alır. |
Su çok sıcak, dikkat et, yanarsın! |
Haftaya geliriz ziyaretinize. |
–(A/X)r biçimbirimi, düzenli olarak gerçekleşen, içinde bulunulan zamanda da geçerliliğini koruyan eylemlerle ilgili bir bildirim sağlar. Ayrıca –(A/X)r biçimbirimi, yalnız genel-geçer eylemlerin anlatımında da kullanılmamaktadır; aşağıdaki örneklerde varsayım, tahmin, plansız gelecek bildirmek için kullanıldığı da görülür. (12) Bizim takım bu sene şampiyon olur. (13) Böyle giderse bütün sınavlarından kötü not alır. (14) Su çok sıcak, dikkat et, yanarsın! (15) Haftaya geliriz ziyaretinize. Doğru cevap A'dır.
14.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil işteş yapıdadır?
Bavulu yüklendim. |
Kadıncağız dövündü. |
Köpekler boğuştu. |
Amcam madalyasını takınmalı. |
Çocuk tarandı. |
Boğuştu kelimesi işteş yapıdaki bir fiildir.
15.Soru
Aşağıda altı çizili sözcüklerden hangisine gelen ek işlek eklere örnek olarak gösterilemez?
Bugün Türkçeden sözlü olacağız. |
Köpek, sahibinin yolunu gözledi. |
Üçer kişilik gruplar halinde sunum yaptık. |
Kırsal kesimlerde pek çok faaliyet başlattılar. |
O kitap tarihsel bir metin niteliğindedir. |
İşleklik, bir ekin farklı kök ve gövdelere gelebilmesini ve kullanım sıklığını anlatır. Bir ek sık kullanılıyor ve gerektiğinde yeni kelimeler türetiyorsa işlek sayılmaktadır. İsimden fiil türeten –lA- veya isimden isim türeten –lX, yer adı yapan ve bazı isimlere de gelebilen –sAl eki işlek eklere örnektir. Buna karşılık –(ş)Ar eki üleştirme işleviyle sadece sayılara gelir ve işlek değildir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yapım eklerinin çekim eklerinden önce gelme zorunluluğuna istisna bir kelimedir?
Amcamgil |
Kapıcılar |
Kalemlikleri |
Durakta |
Yolculuklar |
Amcamgil kelimesindeki -m takısı çekim ekidir ve -gil ise yapım ekidir. Buna göre doğru cevap A şıkkıdır
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde +ki eki isim kök ve gövdelerine doğrudan eklenmiştir?
Masadaki kitabı kitaplığa koydum. |
Okuldaki ağaçlar çok güzel görünüyor. |
Sendeki anahtarı bugünlük bana ver. |
Kuzeydeki evler çok soğuk oluyor. |
Akşamki davete hepimiz katılacağız. |
+ki eki isimlerden aitlik bildiren, belirli bir unsur ya da nesneye atıfta bulunarak tensil edici ya da niteleyici karakter taşıyan isim veya sıfatlar türetir. +ki eki doğrudan, bulunma durum eki almış kelimelere, ilgi durumu eki almış kelimelere olmak üzere isim kök ve gövdelerine 3 şekilde eklenir. Masadaki, okuldaki, sendeki, kuzeydeki sözcüklerinde +ki eki bulunma durum eki almış kelimelere eklenirken, Akşamki örneğinde isim köküne doğrudan eklenmiştir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Genel Türkçe Sözlükte yer alan sözcüklerden biridir?
Hassaslaşmak |
Soruşturulmak |
Meyillenmek |
Yazdırtmak |
Tutturulmak |
Bazı ikili veya üçlü biçimler GTS’de yer almaz: tutturulmak, soruşturulmak. –lA-n-/-lA-ş- ekleri ile türetilen bazı sözcükler GTS’de yer almaz: hassaslaşmak, meyillenmek. Yazmak fiiliyle ilgili Genel Türkçe Sözlük’te yer alan türetimler şunlardır: yazdırmak, yazılmak, yazdırtmak.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde yardımcı ünlü mevcuttur?
Babam |
Arabam |
Odam |
Evim |
Çantam |
Evim kelimesindeki -i eki yardımcı ünlüdür. Buna göre doğru cevap D şıkkıdır.
20.Soru
“Seni kaybetmek yerine kazanmaya çalışabilirdi” cümlesinde zarffiilin işlevi nedir?
Neden göstermek |
Karşılaştırma bildirmek |
Fiilin gerçekleştirildiği araç’ı göstermek |
Yer değiştirme işlevi göstermek |
Amaç göstermek |
-(y)AcAgInA, -mAk yerine zarffiiller yer değiştirme işlevinde kullanılırlar: Seni kaybetmek yerine kazanmaya çalışabilirdir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ