Türkçe Biçim Bilgisi Final 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi zaffiillerin işlevlerinden değildir?
Karşıtlık ilişkisi kurabilirler |
Koşul koyma anlatabilirler. |
Sözleşme işlevinde bulunabilirler. |
Fiili sözdizimsel isimleştirici hâline getirerek bitimsiz cümleler kurarlar. |
Amaç ve araç gösterebilirler. |
A, B, C ve E seçenekleri zarffiillerin işlevleri arasındadır. Fakat D seçeneği zarffiillerin değil sıfatfiillerin görevleri arasında yer alır.
2.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarffiil bağlama işlevindedir?
Bu konuya tepkisini öğrenip konuşmasını ona göre düzenledi. |
İşe gelmediğine göre hasta demek ki. |
Görevini yapmadığı gibi yapanları da huzursuz ediyor. |
Üç gün sonra görüşmek üzere plan yaptılar. |
İyilik yaptığın ölçüde insan olursun. |
B şıkkı çıkarım, C şıkkı ayrıca anlamı, D şıkkı karar verme sözleşme, E şıkkı oran göstermektedir. A şıkkındaki öğrenip kelimesi ise bağlama işlevindedir.
3.Soru
‘Ailesini ziyarete gidecekti.’ Cümlesinde, yüklemin görünüş-zaman değeriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Geçmiş zamanda sınır sonrasılık |
Geçmiş zamanda öngörülülük |
Geçmiş zamanda sınırlar arasılık |
Halde sınır sonrasılık |
Halde sınırlar arasılık |
-(y)AcAk biçimbirimi üzerine –(y)dl’nın eklenmesiyle ‘geçmiş zamanda öngörülülük’ ifade edilmiş olur.
4.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisine gelen ek geçişli bir fiil türemesini sağlamıştır?
haykırmak |
döşemek |
azalmak |
kararmak |
sivrilmek |
İsimden fiil yapım ekleri eklendiği isimlerden geçişli yani nesne alabilen ya da geçişsiz yani nesne alamayan filler türetebilmektedir. Hay-kır-mak sözcüğü yansıma isimden fiil türeten bir ek almıştır ( -kXr ) ve geçişsizdir: Döş-e-mek sözcüğü +A isimden fiil yapan yapım eki almıştır ve geçişlidir: (Evi döşedim). Az-al-mak sözcüğü +Al yapım eki almıştır ve geçişsizdir. Kara-r-mak sözcüğü+Ar eki almıştır ve renk isminden geçişsiz fiil türetmiştir. Sivri-l-mek sözcüğü +l eki alarak sıfattan geçişsiz bir fiil türetmiştir.
5.Soru
Aşağıdaki işteş fiillerden hangisi diğerlerinden farklıdır?
Selamlaştılar. |
Tokalaştılar. |
Dövüştüler. |
Boğuştular. |
Koşuştular. |
Diğer seçeneklerde işteş fiilde karşılıklı yapılma anlamı varken son seçenekte beraber yapma, birliktelik anlamı vardır. Doğru cevap E'dir.
6.Soru
Türkçe'nin aşağıdaki biçimsel özelliklerinden hangisi eylemin iç zaman yapısını ve evrelerini konu alır?
Görünüş |
Kip |
Kılınış |
Kalıtsallık |
Yükümlülük |
Kılınış (aktionsart, actionality), eylemin zamansal iç yapısıyla ilgili bir kategoridir. Kılınış, eylemin iç zaman yapısını ve evrelerini konu alır. Eylemler, iç zaman yapıları ve evreleri bakımından farklı karakterlere sahip olabilirler.Doğru cevap C'dir.
7.Soru
Yüklemi isim soylu olan cümleler nasıl adlandırılır?
İsim cümlesi |
Yüklem cümlesi |
Nesne cümlesi |
Edat cümlesi |
Zarf cümlesi |
Türkçede yüklemi isim soylu bir kelime olan cümlelere isim cümlesi denir.
8.Soru
Aşağıdaki cümlelerde kullanılan altı çizili fiilimsilerden hangisi diğerlerinden farklı anlamda kullanılmıştır?
Seni kırmaktan çekindim. |
Suya girmekten korku. |
Her sabah yüzünü görmekten nefret etti. |
Derdimi anlatmaktan vazgeçtim. |
Fakir olmak cahil olmaktan iyidir. |
Kırmaktan, girmekten, görmekten, anlatmaktan fiilimsileri üzerlerine bulunma ve ayrılma durum ekleri alarak dolaylı tümleç olarak kullanılmaktadır. Olmaktan kelimesi ise karşılaştırma ifadesi olarak kullanılmıştır.
9.Soru
Aşağıdaki fiilimsilerden hangisi tür olarak diğerlerinden farklıdır?
Adfiil |
Mastar |
Adeylem |
İnfinitiv |
Ortaç |
Adfiil, mastar, adeylem ve infinitiv sözcükleri isimfiil için kullanılırken, ortaç sıfat fiil için kullanılan bir sözcüktür, bu nedenle tür olarak diğerlerinden farklıdır.
10.Soru
Aşağıdaki altı çizili kelimelerden hangisinde –(A)r eki diğerlerinden farklı şekilde kullanılmıştır?
Yazları İspanya’ya gider. |
Gelir inceden sesi yağmurun. |
Masallar okur oğluna her gece. |
Balla keser lafını ve konuşmaya devam eder. |
Bilindik bir şekilde yazar mesajı sonda verir. |
“Yazar” kelimesinde –(A)r eki fiilden isim türetirken, diğer şıkların fiilin zaman çekimi için kullanılmıştır.
11.Soru
Konuşurun bilginin gerçekliğine dair tutumunu, inançlarını, yükümlülüklerini, isteklerini vb. ifade eden anlamsal kategoriye ne ad verilir?
Kişisellik |
Kiplik |
Bitmişlik |
Kanıtsallık |
Görelilik |
Konuşurun bilginin gerçekliğine dair tutumunu, inançlarını, yükümlülüklerini, isteklerini, dileklerini vb. ifade eden anlamsal kategoriye kiplik denir.
12.Soru
Aşağıdaki cümlelerde koyu renkli verilen kelimelerin hangisi cümlenin nesnesi durumundadır?
Ömrünü dört duvar arasında geçir-diğ-i anlaşılıyordu. |
Bulutların durumundan yağmur yağ-acağ-ı belliydi. |
Bu kadar kısa sürede gel-eceğin-e inanmamıştım. |
Beni anla-yacağın-ı sanmıyorum. |
Fakat bu anların çabucak geç-eceğini biliyordu. |
A, B, E seçeneklerindeki koyu renkli kelimeler cümlenin öznesi, C seçeneğindeki dolaylı tümleçtir.
13.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi birden fazla yapım eki almıştır?
Unutkan |
Düzeyli |
Yiyecekler |
Teyzemgilde |
Seninkiler |
B seçeneğindeki ‘düzeyli’ kelimesi birden fazla yapım eki almıştır.
14.Soru
Sözlükler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
İsimler ve fiiller, sözlüklerde madde başı olan kelimelerdir |
Yalnızca işlek olan kelimeler sözlüklerde bulunabilir |
Çatı ekleriyle türetilmiş bazı fiil gövdeleri sözlüklerde yer alırken bazı gövdeler sözlüklere dâhil edilmemiştir |
Sözlüklere, genellikle fiillerin bir veya iki çatı ekli biçimleri -her zaman olmasa da- dâhil edilirken üçlü çatı ekini almış fiiller genellikle sözlüğe dâhil edilmemiştir |
Türkçede türetilmiş fiil gövdelerinin, özellikle çatı ekleriyle türetilenlerin, sözlüklerde yer alış biçimleri bazı düzensizlikler içerir |
İsimler ve fiiller, sözlüklerde madde başı olan kelimelerdir. Dilde var olan, işlek olan veya olmayan birçok kelime sözlüklerde bulunabilir. Türkçede türetilmiş fiil gövdelerinin, özellikle çatı ekleriyle türetilenlerin, sözlüklerde yer alış biçimleri bazı düzensizlikler içerir. Çatı ekleriyle türetilmiş bazı fiil gövdeleri sözlüklerde yer alırken bazı gövdeler sözlüklere dâhil edilmemiştir. Sözlüklere, genellikle fiillerin bir veya iki çatı ekli biçimleri -her zaman olmasa da- dâhil edilirken üçlü çatı ekini almış fiiller genellikle sözlüğe dâhil edilmemiştir.
15.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil farklı bir işlevde kullanılmıştır?
Yağmurdan dolayı silecekleri durmadan çalıştırıyordu. |
Geçmişi düşünmekten bugünlerinin kıymetini bilemiyordu. |
Köyün çoğu okuryazar değildi. |
Şehirde hiç tanıdıkları yoktu. |
Evi yanan kadına yardım eli uzattılar. |
Sıfatfiil eklerinin kalıcı (sözlüksel) isimler türetmeleri özelliğini ilk dört seçenekte görebilirken; E seçeneğinde sıfat olarak kullanılmaktadır. Doğru cevap E'dir.
16.Soru
Türkçede mutlak geçmiş zamanı bildiren biçimbirimler aşağıdakilerden hangisidir?
–DX ve –mXş |
-X ve –A/X |
–X/A ve -X |
-y |
–Abil+ir ve -mA |
Türkçede mutlak geçmiş zamanı bildiren biçimbirimler –DX ve –mXş’tır.
17.Soru
Sonu /k/ ünsüzüyle biten kelimeler +CXk ekini aldıklarında söz sonundaki /k/ ünsüzü düşmektedir. Dar, bir, az gibi kelimelere eklendiğinde kelimeyle ek arasında ünlü türemesi gerçekleşir: Bu tür ses olaylarına ne ad verilir?
Küçültme kavramı |
Pekiştirme kavramı |
Morfofonolojik ses nöbetleşmeleri |
Zarflarda pekiştirme |
Sözdizimsel isimleştirme |
Küçük, ufak, sıcak vb. sonu /k/ ünsüzüyle biten kelimeler +CXk ekini aldıklarında söz sonundaki /k/ ünsüzü düşmektedir: sıcacık, küçücük, ufacık vb. Dar, bir, az gibi kelimelere eklendiğinde kelimeyle ek arasında ünlü türemesi gerçekleşir: daracık, azıcık, biricik vb. Bu tür ses olaylarına ‘morfofonolojik’ yani eklenmeye bağlı ses nöbetleşmeleri denir.
18.Soru
Aşağıdaki altı çizili kelimelerden hangisinde –(X)n eki diğerlerinden farklı şekilde kullanılmıştır?
Ev onun ihtiyaçlarına göre düzenlendi. |
Davete gitmek için süslendi. |
Fiyatlarda bir düşüş gözlendi. |
Tüm belgeler onaylandı. |
Odası mavi renge boyandı. |
Dönüşlülük ifade eden –(X)n eki, özellikle geçişli fiillere eklenerek cümlenin nesnesini ortadan kaldırır. İsimden fiil türeten +lA ekiyle kalıplaşarak +lAn biçiminde dönüşlülük ifade edebilir. “süslendi” kelimesinde bu durum gözlenmektedir. Diğer tüm şıklarda edilgenlik anlamı verilmektedir.
19.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde fiil ettirgen yapıdadır?
Çocuk kurulandı. |
Adam yorgan örtündü. |
Gençler koşuştular. |
Çocuklar gülüştüler. |
Adam çocuğu güldürdü. |
Güldürdü kelimesi ettirgen yapıda bir fiildir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde iyelik 3.kişilerden sonra durum eki geldiğinde araya zamir n’si girmiştir?
Çocuk kapıda gelen gidene bakıyordu. |
İki evin ortasında ağaçlık bir yol var. |
Yolda giderken arkadaşıma rastladım. |
Evde atılacak birçok eşya var. |
Ortada bırakılan kitaplar çok eskiydi. |
Türkçede iyelik 3.kişilerden sonra durum eki geldiğinde araya zamir n’si girmektedir. Orta-sı-n-da sözcüğünde bu örneğe rastlamaktayız. Kapıda, Ortada sözcükleri ünlü ile bitmiştir ve ünsüzle başlayan bir ek geldiğinde araya kaynaştırma girmesine gerek kalmamıştır. Yolda, evde sözcüğünde ise araya kaynaştırma girmesine neden olacak bir ses olayı yaşanmamıştır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ