Türkçe Biçim Bilgisi Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki fiillerden hangisi işteş hale getirildiğinde bir işi birlikte yapma anlamı taşır?
gül- |
kucak- |
güreş- |
pay- |
mektup- |
Gülüşmek fiili beraberlik ifade ederken diğer şıklar ise eylemlerin karşılıklı yapıldığını ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.
2.Soru
Bazı yapılar işteşlik ekini alsalar bile işteş bir anlam taşımazlar. Aşağıdakilerden hangisi buna örnektir?
Kuşlar ne güzel ötüştü. |
Neden aranızda gülüşüyorsunuz? |
Birlikte söyleşip dertleşmeyi çok özlemişim. |
Rüzgar nihayet sakinleşti. |
Koşuşturup durmayın düşeceksiniz. |
İşteşliği sağlayan unsurlar her yapıda gerçekleşmeyebilir. Yani bazı yapılar -(X)ş-/-lA-ş- ekini taşısalar bile işteş bir anlam taşımazlar: Rüzgâr sakinleşti. A takımı kazanmaya alıştı.
3.Soru
Aşağıdaki yapım eklerinden hangisi sıfatın derecesini asıl anlamına oranla azaltır bir anlam katmaktadır?
Japonca çok zor bir dildir. |
Yaşlıca bir kadın çiçekliğin önünden geçiyor. |
Evi iyice temizledim. |
Soruları kolayca çözdü. |
Atkısını boynuna sıkıca bağladı. |
-ca ekinin A seçeneğinde dil türetme, C ,D ve E seçeneklerinde çoğalma, pekiştirme işlevinde, B seçeneğinde ise sıfatın derecesini asıl anlamına göre azaltma işlevinde kullanıldığı görülür.
4.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi diğerlerinden farklıdır?
–(y)AcAk |
-mAk |
-DXK |
-mA |
–(y)Xş |
-mAk dışındaki –DXK, -(yAcAk, -mA ve –(y)Xş fiilimsi ekleri ortak yapısal özellik gösterirler. –mAk eki açık bir öznesinin olmayışıyla diğerlerinde ayrılır.
5.Soru
Aşağıdaki eylemlerden hangisi kılınışı bakımından diğerlerinden farklıdır?
koş- |
yaz- |
çalış- |
yürü- |
otur- |
A, B, C, D şıklarındaki eylemler dönüşümsüz eylemler iken E seçeneğinde verilen otur- eylemi ön dönüşümlü bir eylemdir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde “esnek ekler”e örnek vardır?
Yolu bu tarafa düşerse arasın. |
Yüzün sapsarı olmuş. |
Kapıda kaldın, girsene. |
Meslektaşlarımızı selamlıyoruz. |
Eskiden sık gelir giderlermiş. |
Öbeklerin veya sıralı cümlelerin son ögesine eklenen bazı ekler, sıralı yapının bütününü kapsayabilir. Bu; özellikle çokluk, durum, iyelik ekleri, çekimde iyelik kökenli olmayan kişi ekleri ve bildirme biçimlerinin ekleşmiş varyantları (TT –(y) DI gibi) için geçerlidir. Örneğin, “gelir giderlermiş, sağ ve soldakiler”.
7.Soru
Yapım eki ile ilgili aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur?
Aynı türden her kelimeye eklenebilir. |
Eklerin kullanılması çoğu durumda zorunludur. |
İsim ve fiillerden yeni isim ve fiil türetebilir. |
Eklendikleri kelimenin anlamını değiştirmezler. |
Aynı işlevle kelimede birden fazla bulunamazlar. |
Aynı türden her kelimeye eklenme, eklerin kullanımının zorunlu olması, eklendikleri kelimelerin anlamını değiştirmeme, bir kelimede aynı işlevle birden fazla bulunamama çekim ekinin özelliklerindendir. Yapım ekleri isim ve fiil kök ve gövdelerine eklenerek yeni isim ve fiiller türetebilir.
8.Soru
Bir kelimenin yüklem olarak kullanılmasını sağlayan eklere ne ad verilir?
Partisip |
Ulaç |
İnfiitiv |
Yüklemleştirici |
Tümcemsi |
Bir kelimenin yüklem olarak kullanılmasını sağlayan eklere yüklemleştirici adı verilir. Bu eklerin bir kısmı (-DX, -mXs vb.) bitmiş cümleler kurarken bir kısmı da bağımlı cümle oluşturur (-mAK, -Xp, -An vb.)
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde şimdiki zaman biçimbirimi planlanmış gelecek zaman ifade etmek için kullanılmıştır?
Sınavlarım olduğu için ders çalışıyorum. |
Kış geldi geleli işe arabayla gidip geliyorum. |
Okula hep birlikte gidip geliyoruz. |
Saat 14.30’da toplantıya gidiyoruz. |
Bu fırından ekmeği taze olarak alıyoruz. |
Gelecek zaman ifade etmek için –(y)AcAk dışında ekler de bulunmaktadır. –(X)yor şimdiki zaman biçimbirimi bunlardan biridir. A seçeneğinde bu biçimbirim şu anda yapılan eylemi, B seçeneğinde bir süredir yapılan eylemi, C ve E seçeneğinde genelde yapılan eylemleri ifade etmek için kullanılmıştır. D seçeneğinde ise eylemin söylendikten sonraki zaman diliminde yapılacağı anlaşılmaktadır. Toplantıya o an değil söylenen zaman diliminde gidilecektir.
10.Soru
Aşağıdaki altı çizili kelimelerden hangisinde kullanılan yapım eki, beraberlik ifade etmiştir?
Zavallı yavrucak hıçkırarak ağladı. |
Adamcağız ne diyeceğini bilemedi. |
Bu haber üzerine ailecek yola koyuldular. |
Ev sahibi büyücek bir salona davet etti misafirleri |
Masanın üstünde duran oyuncak gözüne ilişti. |
+CAK eki isim, sıfat ve zarf işlevli kelimelere eklenebilen, kullanım alanı sınırlı bir ektir. “Ailecek, sülalecek, evcek” örneklerinde olduğu gibi beraberlik ifade eder.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir isimfiil ekidir?
-DXK |
–(y)An |
mXş |
–(y)X |
–(y)AlI |
A seçeneği dışında verilen ekler sıfatfiil ve zarffiil olarak kullanılır ancak isimfiil eki olarak kullanılmaz.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi iyelik ekli yapıların özne tamamlayıcısı olarak kullanımına bir örnektir?
Annem yemeğe bizim de gelmemizi istiyor |
Saat 11’de orda olmamız bekleniyor. |
Onun bu kadar rahat davranmasını anlayamıyorum. |
Herkesin ona bakmasından bıkmıştı. |
Zaten sorun, onun bu durumdan zevk alması. |
“Annem yemeğe bizim de gelmemizi istiyor”, “Onun bu kadar rahat davranmasını anlayamıyorum” ve “Herkesin ona bakmasından bıkmıştı cümleleri iyelik ekli yapıların nesne ve dolaylı tümleç olarak kullanımına örnektir. “Saat 11’de orda olmamız bekleniyor” cümlesi iyelik ekli yapıların özne olarak kullanılmasına örnek ve “Zaten sorun, onun bu durumdan zevk alması” cümlesi ise iyelik ekli yapıların özne olarak kullanılmasına örnektir.
13.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi eklendiği sözcüğe kattığı derece bakımından diğerlerinden farklıdır?
+CXl |
+(X)msX |
+CXk |
+(X)mtırak |
+mAn |
A, B D ve E seçeneğindeki ekler eklendikleri sözcüğe benzerlik, yakınlık anlamı katarlar ve niteliğin derecesini azaltırlar. +CXl (akçıl=aka çalan), +(X)msX (sarımsı=sarı olmayan ama sarıya benzeyen), +(X)mtırak (yeşilimtırak=yeşile benzeyen), +mAn (küçümen=küçükçe), C seçeneğinde ise ek eklendiği sözcüğün anlamını pekiştirir: Sıcacık, yumuşacık v.s
14.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisi geçmiş zamanda öngörülülük ifade eder?
Seni arayacaktım fakat numaran yoktu. |
Karlı yolda araba bozuldu. |
Ömrünün sonuna yaklaşmaktaydı. |
Haftaya evrakları teslim etmiş olacağız. |
Sahne hazırlıkları neredeyse bitti. |
Öngörülü bakış, bir gösterim noktasından henüz gerçekleşmemiş ancak umulan, tahmin edilen, niyet edilen bir olaya yöneldiği için bu bakışı işaretleyen birimlerin istek, plan, farklı derecelerde kesinlik vb. Bazı kiplik anlamları taşıması kaçınılmazdır. –(y)AcAk biçimbirimi üzerine –(y)dI’nın eklenmesiyle ise geçmiş zamanda öngörülülük ifade edilmiş olur: “Gelecekti, soracaktı, çalışacaktı” gibi.
15.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dinamik eylem kipi kullanılmıştır?
Bir an önce ödevini bitir. |
Yarın belgelerinizi teslim edebilirsiniz. |
Topluluk önünde rahatça konuşabilir. |
Söyleyin çocuklara sessiz oynasınlar. |
Buyrun, oturabilirsiniz. |
Dinamik kiplikte konuşuru harekete geçiren etkenler, iç dinamikler ya da iç dinamiklerle ilgili yapılardır. İstek, gönüllülük, dilek ve yeterlilik içsel etkenlerden kaynaklandığı için dinamik kipliği yansıtır. A cümlesi emir, B cümlesi izin, D cümlesi emir, E cümlesi izin bildirir. C cümlesinde ise yeterlilik kipi kullanılmıştır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yapı bakımından birleşik bir kelimedir?
Vergi |
Yolcu |
Başlık |
Çekyat |
Konum |
Kelimeler en az iki kelimenin birleşmesiyle oluşmuş olabilir. Bu tür kelimelere birleşik kelimeler denir ve yeni anlamlar ifade etmek için kullanılır. Ver-gi, yol-cu, baş-lık ek aldıkları için türemiş, konum ek almadığı için basit, çek- yat iki kelimenin bir araya gelmesiyle oluşmuş birleşik bir fiildir.
17.Soru
- Bazı eylemler kritik bir durum değişikliğine ya da dönüşüm evresine sahip olurlar: öl-, bul-, boğul-.
- Bazı eylemler ise belirgin bir dönüşüm evresi ya da durum değişikliği bildirmezler, homojen bir iç yapıya sahiptirler: oku-, yaşa-, yürü-.
- Dönüşüm bildiren eylemler için kritik dönüşüm evresi, eylemin başlangıç sınırında (yat-, otur-) ya da bitiş sınırında (ulaş-, bitir-, öl-) bulunabilir.
- Bazı eylemler, oluşum süreci bakımından anlıkken (patla-, hapşur-) bazıları daha uzun bir sürece sahip olabilir (donmak).
- Süreçli eylemlerin bir kısmı kesintisiz bir sürece sahipken (sahip ol-) bir kısmı tekrarlayan daha küçük eylem parçalarından oluşabilir (ovala-, ufala-, silkele-)
Yukarıda verilen özellikleri aşağıdaki kavramlardan hangisi ile ilgilidir?
Kılınış |
Görünüş |
Kiplik |
Kanıtsallık |
Zaman |
Kılınış (aktionsart, actionality), eylemin zamansal iç yapısıyla ilgili bir kategoridir. Kılınış, eylemin iç zaman yapısını ve evrelerini konu alır. Eylemler, iç zaman yapıları ve evreleri bakımından farklı karakterlere sahip olabilirler. Bu karakter farklılıklarını belirleyen özellikler şöyle sıralanabilir: i. Bazı eylemler kritik bir durum değişikliğine ya da dönüşüm evresine sahip olurlar: öl-, bul-, boğul-. ii. Bazı eylemler ise belirgin bir dönüşüm evresi ya da durum değişikliği bildirmezler, homojen bir iç yapıya sahiptirler: oku-, yaşa-, yürü-. iii. Dönüşüm bildiren eylemler için kritik dönüşüm evresi, eylemin başlangıç sınırında (yat-, otur-) ya da bitiş sınırında (ulaş-, bitir-, öl-) bulunabilir. iv. Bazı eylemler, oluşum süreci bakımından anlıkken (patla-, hapşur-) bazıları daha uzun bir sürece sahip olabilir (donmak). v. Süreçli eylemlerin bir kısmı kesintisiz bir sürece sahipken (sahip ol-) bir kısmı tekrarlayan daha küçük eylem parçalarından oluşabilir (ovala-, ufala-, silkele-).
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ‘göreceli zamana’ örnek gösterilebilir?
Eylül’de liseden arkadaşlarla toplanacağız. |
Geçen ay yönetim kurulu toplantısını yaptık. |
Yarın bu saatlerde İzmir’ e varmış olacağız. |
Biraz sonra yola çıkacağım. |
İşte konsere başladılar. |
Göreceli zamanlar, bağlam tarafından belirlenene bir başka zaman noktasına göre konumlanırlar. Eylem zamanını belirlerken konuşma anının dışında ikinci bir gösterim noktasının daha referans alınmasına ihtiyaç duyulur.
19.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde –(y)AcAK ekinin kullanımına örnek vardır
Çocuklar koşuştular. |
Beni anlayacağını sanmıyorum. |
Şehmus, Ökkeş’i Ali’ye dövdürdü. |
Fidanlar sulandı. |
Bir şişe kolonyayı süründüm. |
Anlayacağını kelimesinde –(y)AcAK ekinin kullanımına örnek vardır.
20.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde –ki’nin yazımı yanlıştır?
Seninki yine okula uğramamış. |
Sizdeki şans kimsede yok. |
Öyle üzüntülüki bir lokma yemek yemedi. |
Akşamki gösteriyi hep beraber izleyelim. |
Çevredeki tüm binaları boşaltmışlar. |
C şıkkındaki –ki’nin yazımı yanlıştır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ