Türkçe Biçim Bilgisi Final 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki fiillerden hangisi dönüşlülük ve edilgenlik eklerinin sıralanışı bakımında yanlış bir örnektir?
Giyindir- |
Sevinil- |
Öldürül- |
Gülüştür- |
Giydirin- |
Bir fiile dönüşlülük ve edilgenlik ekleri veya başka bir sıralanış şekli şu sıralanışa göre yapılmalıdır. Giyindir-sevinil-öldürül-gülüştür.
2.Soru
Fiillere gelen ve vurgusuz olan, çatı eklerinden (dönüşlü, edilgen, işteş ve ettirgenlik) sonra, zaman/kiplik işaretleyicilerinden önce yer alan olumsuzluk işaretleyicisi aşağıdakilerden hangisidir?
–mA- |
–DXr- |
-(X)n- |
–Ar- |
-(X)l- |
Fiillere gelen ve vurgusuz olan olumsuzluk işaretleyicisi -mA- çatı eklerinden (dönüşlü, edilgen, işteş ve ettirgenlik) sonra, zaman/kiplik işaretleyicilerinden önce yer alır.
3.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde –(y)Xş ekinin kullanımına örnek vardır?
Bavulu yüklendim. |
Kadıncağız dövündü. |
Zamansız gidişini neye yormalıyım |
Amcam madalyasını takınmalı. |
Çocuk tarandı. |
Gidişini kelimesinde –(y)Xş ekinin kullanımına örnek vardır.
4.Soru
"Bir eylemin geçmiş, şimdiki ya da gelecek zaman dilimlerinden hangisinde gerçekleştiği/gerçekleşeceğini belirlemek ve ifade edebilmek için belirli bir ____________nin referans alınmasına ihtiyaç vardır."
Yukarıda verilen cümle seçeneklerden hangisi ile tamamlanabilir?
Gösterim merkezi |
Zaman |
Kip |
Görünüş |
Kılış |
Bir eylemin geçmiş, şimdiki ya da gelecek zaman dilimlerinden hangisinde gerçekleştiği/ger- çekleşeceğini belirlemek ve ifade edebilmek için belirli bir gösterim merkezinin referans alınmasına ihtiyaç vardır. Eylem zamanı; bu gösterim merkezine göre geçmişte, gelecekte ya da bu gösterim merkeziyle eş zamanlı olabilir. Böylece zaman çizgisi üzerinde belirli bir yere konumlanmış olur. Birincil ya da öncelikli gösterim merkezi ‘konuşma anı’dır. Başka bir ifadeyle eylem zamanını belirlemede ölçüt alınan asıl nokta ‘şimdi ve bura’sıdır. Eylem zamanı ‘şimdi ve bura’ ölçüt alınarak bildirildiğinde ‘mutlak zaman’ ifade edilmiş olur. Doğru cevap A'dır.
5.Soru
_____ eylemlerin gerçekleştiği, tecrübe ettiğimiz, algıladığımız, yaşadığımız zamandır. Başka bir deyişle, dilsel ögelere bağlı olmaksızın tecrübe edilen zamandır.
Yukarıda tanımı verilen kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Ontolojik zaman |
Gramatikal zaman |
Mutlak zaman |
Dinamik kiplik |
Kanıtsallık |
Ontolojik zaman; eylemlerin gerçekleştiği, tecrübe ettiğimiz, algıladığımız, yaşadığımız zamandır. Gramatikal zaman ise olayların zaman sırasını ifade etmek için bazı dil araçlarıyla anlattığımız ‘dilsel zaman’ı ifade eder. Ontolojik zaman, dilsel ögelere bağlı olmaksızın tecrübe edilen zamandır; gramatikal zaman ise ontolojik zamanın dil birimleriyle ifade edilebilir hâle gelmesidir.
6.Soru
Fiillere eklenerek cümlenin unsurlarını etkileyen eklere genellikle ne ad verilir?
Olumsuzluk ekleri |
Kip ekleri |
Çatı ekleri |
Yapım ekleri |
Ettirgen ekler |
Fiillere eklenerek cümlenin unsurlarını etkileyen ekler, genellikle çatı ekleri diye isimlendirilir. Bir fiil kök/gövdesine kural gereği bütün çatı ekleri gelebilir.
7.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi sınır öncesi bakış açısı gösterir?
–(X)yor |
–(X/A)r |
mXş |
–AcAk |
–mAktA |
Sınır öncesi bakış eylemin kritik sınırına henüz ulaşmadığı ancak kritik sınırına epey yaklaşıldığı bir kesiti gözlemler. Bu bakış açısı, Türkçe’ de daha çok analitik yapılarla işaretlenir. Örneğin “Şarjım bitti bitecek” gibi bir cümlede –DX…. –AcAk yapısı ile bitme eyleminin henüz gerçekleşmediği ancak gerçekleşmeye çok yaklaştığı bir evre anlaşılır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde kılış, durum, oluş fiillerinin hepsinin örneği vardır?
Almak, taşımak, yatmak |
Susmak, durmak, uzamak. |
Yolmak, kalkmak, büyümek |
Delmek, solmak, ağlamak |
Sararmak, ezmek, saçmak |
C seçeneğinde kılış, durum ve oluş fiilleri bulunmaktadır.
9.Soru
I. Beni başından savdığına seviniyordu.
II. Yirmi lira borcum olduğunu hatırladım.
III. Sevgisiz aileler de çocuklar mutsuz büyürler.
Yukarıdaki cümlelerin hangisi veya hangilerinde yapım eki almış kelime vardır?
Yalnız I |
I ve II |
II ve III |
I ve III |
I, II ve III |
I. cümledeki kelimeler çekim eki almış kelimlerdir. II. cümlede ‘hatırladım’ kelimesi, III. cümlede ‘sevgisiz’ kelimesi yapım eki almış kelimelerdir.
10.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde –(X)t eki farklı bir işlevde kullanılmıştır?
Yaşıt |
Geçit |
Yakıt |
Anıt |
Yapıt |
B, C, D ve E seçeneklerinde verilen kelimeler fiilden isim yapan yapı eki ile oluşturulmuştur. A seçeneğinde ise isimden isim yapan yapım eki ile oluşturulmuştur.
11.Soru
“Bir ekin farklı kök ve gövdelere gelebilmesini ve kullanım sıklığını anlatır” ifadesi eklerin hangi özelliğinin adıdır?
Ek envanteri |
Ek işlekliği |
Eklerin sırası |
Kestirilebilirlik |
Kısmen değişken ekler |
Ek işlekliği bir ekin farklı kök ve gövdelere gelebilmesini ve kullanım sıklığını anlatır. Eğer bir ek sık kullanılıyor, gerektiğinde yeni kelimeler türetiyorsa işlek sayılmaktadır. Sık kullanılmıyor, yeni kelime türetmeye yaramıyorsa işlek değildir.
12.Soru
Gün boyu kapının önünde oturur; (trenlerin geçişini) seyrederdi.
Yukarıdaki cümlede ayraç içinde verilen yan cümlenin türü aşağıdakilerden hangisidir?
İsimfiil yan cümlesi |
Koşul yan cümlesi |
Sıfatfiil yan cümlesi |
Zaman yan cümlesi |
Zarffiil yan cümlesi |
–(y)Xş eki isimfiil eklerindendir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.
13.Soru
I. İsimlerden aitlik bildiren isim veya sıfatlar türetir.
II. İsim kök ve gövdelerine eklenmez.
III. Bulunma durumu eki almış kelimelere eklenebilir.
+ki eki ile ilgili yukarıdaki seçeneklerden hangisi/hangileri doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve II |
I ve III |
I, II ve III |
+ki eki isim kök ve gövdelerine doğrudan eklenir. Diğer seçeneklerde yer alan bilgiler doğrudur.
14.Soru
Aşağıdaki altı çizili kelimelerden hangisi isim kökünden türetilmiştir?
Ahmet iş değiştirmeden önce meslektaştık. |
Kardeşim yaşıtlarına göre çok bilinçlidir. |
Babamın ondan çok alacağı var. |
Bahçenin bulunduğu yer önceden bataklıktı. |
O yoldan gitmeyelim çok sapa kalıyor. |
B, C, D ve E seçeneklerindeki altı çizili kelimeler fiil kökünden türemiştir. A seçeneğindeki altı çizili kelime isim kökünden türemiştir.
15.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde cümle, emretme niyetiyle söylenmez; basit bir isteme, teklif, öneri vb. bildirilir?
Derhal buraya gel. |
İstiyorum ki bana inanasın. |
Bizi görmüş olmasınlar. |
Ders çalışmayı ihmal etmesinler. |
Sen ağzından kaçırmış olmayasın? |
Gönüllülük kipinde cümle, emretme niyetiyle söylenmez; basit bir isteme, teklif, öneri bildirir.
16.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde –mA ekinin durum ekleriyle kullanımına örnek vardır?
Cevap vermemekte direniyordu. |
Soruların tümünü cevaplamış olmakla övünüyordu. |
Umarım gelmeyişinizin açıklanabilir nedenleri vardır. |
O da arkadaşlarını görmeyi umuyordu. |
Zamansız gidişini neye yormalıyım? |
Görmeyi kelimesinde –mA ekinin durum ekiyle kullanımına örnek vardır.
17.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde –(y)Xş ekinin kullanımına örnek vardır?
Olayın ayrıntılarını anlatmaktan vazgeçtim. |
Adam yorgan örtündü. |
Listeye bunu da eklemekte yarar görüyorum. |
Çocuklar gülüştüler. |
Umarım gelmeyişinizin açıklanabilir nedenleri vardır. |
Gelmeyişinizin kelimesinde –(y)Xş ekinin kullanımına örnek vardır.
18.Soru
Geçişli fiillerde ettirgen yapı oluşturulurken özne aşağıdakilerden hangisine dönüşür?
Nesne |
Dolaylı nesne |
Zarf |
Dolaylı tümleç |
Dönüşmez |
Geçişli fiilin ettirgen yapıya dönüştürülmesinde nesne ettirgen yapıya aynen taşınır. Çünkü geçişli fiil özne ve nesneye sahiptir. Özne nesne pozisyonuna taşınmaz ve etken cümlenin öznesi dolaylı tümleç pozisyonuna taşınır.
19.Soru
Fiilimsiler ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Fiilimsi ekleri, fiillerden isim soylu kelimeler türetir. |
İsimfiillerle kurulan yan cümleler, özne ve nesne gibi zorunlu ögelerdir |
Sıfatfiiller ve zarffiillerle kurulan yan cümleler seçimliktir |
İsimfiil yan cümleleri isimleri nitelerler. |
Zarffiil yan cümleleri fiilleri ve cümleleri nitelerler. |
Fiilimsi ekleri, fiillerden isim soylu kelimeler türetir. İsimfiillerle kurulan yan cümleler, özne ve nesne gibi zorunlu ögelerdir ama sıfatfiiller ve zarffiillerle kurulan yan cümleler seçimliktir. Sıfatfiil yan cümleleri isimleri, zarffiil yan cümleleri ise fiilleri ve cümleleri nitelerler. Doğru cevap D'dir.
20.Soru
Aşağıda verilenlerden hangileri çatı türlerindendir?
I. Meçhullük
II. Dönüşlülük
III. İşteşlik
IV. Etkenlik
Yalnızca II |
I ve III |
I, II ve III |
II, III ve IV |
I, II, III ve IV |
Çatılar meçhullük, dönüşlülük, işteşlik, edilgenlik ve ettirgenlik türlerinde olabilir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ