Türkçe Biçim Bilgisi Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Dönüşlülük ifade eden, özellikle geçişli fiillere eklenerek cümlenin nesnesini ortadan kaldıran ek aşağıdakilerden hangisidir?
-(X)l- |
–Ar- |
-(X)n- |
–DXr- |
–mA- |
Dönüşlülük ifade eden -(X)n- eki, özellikle geçişli fiillere eklenerek cümlenin nesnesini ortadan kaldırır. Doğal olarak bütün çatı eklerinde olduğu gibi dönüşlülük anlamının ortaya çıkması için bir konunun, bir cümlenin olması gerekir.
2.Soru
“Bozuk kaldırımların üzerinde buz tutmuş çamur parçalarını kırarak erkenden işe gidenler, fabrikanın önünde bir parça dinlenirlerdi.” cümlesinin öznesi aşağıdakilerden hangisidir?
Bozuk kaldırımların üzerinde |
Fabrikanın önünde |
Erkenden işe gidenler |
Fabrikanın önünde bir parça dinlenirlerdi |
Bozuk kaldırımların üzerinde buz tutmuş çamur parçalarını kırarak erkenden işe gidenler |
Bozuk kaldırımların üzerinde buz tutmuş çamur parçalarını kırarak erkenden işe gidenler özne, fabrikanın önünde dolaylı tümleç, bir parça zarf tümleci, dinlenirlerdi yüklemdir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tek örnekte görülen yapım eklerinden biridir?
–sal |
–mur |
–sak |
–si |
–maz |
A seçeneğine, kumsal, görsel,vb , C seçeneğine tutsak, savsak,D seçeneğine sinsi, yatsı,E seçeneğine tükenmez, yaramaz örnek verilebilir. Oysa B seçeneğindeki -mur tek örnekte görülen yapım eklerinden biridir: yağ-mur.
4.Soru
Eylemin iç zaman yapısını ve evrelerini konu alan kategori aşağıdakilerden hangisidir?
Öngörülülük |
Kanıtsallık |
Görünüş |
Kılınış |
Odaklılık |
Kılınış, eylemin zamansal iç yapısıyla ilgili bir kategoridir. Kılınış, eylemin iç zaman yapısını ve evrelerini konu alır.
5.Soru
Dildeki bazı kelime türleri diğerleri kadar türetime elverişli değildir. Aşağıdakilerden hangisi buna örnektir?
İsimler |
Fiiller |
Zarflar |
Edatlar |
Sıfatlar |
Türetimin temel işlevi, özellikle dilin türetime elverişli kelimelerinden olan isim, sıfat, zarf ve fiil türleriyle yeni kelimeler yapmaktır. Diğer taraftan dildeki bazı kelime türleri diğerleri kadar türetime elverişli değildir. Zamirlerin türetime girmiş biçimleri, edat ve bağlaçlar bunlara örnektir.
6.Soru
Aşağıdaki cümlelerde kullanılan altı çizili fiilimsilerden hangisinde –DXK eki diğerlerinden farklı biçimde kullanılmıştır?
Cevabı bilmediğimi anladı. |
Açan çiçekler baharın geldiğini haber verdi. |
Mutlu olmadığının farkındayım. |
Senin gittiğin konferans oldukça ilginçti. |
Sınavı geçtiğine hepimiz çok sevindik. |
-DXK eki sadece sıfatfiil ekleri arasında sayılmasına rağmen işlev açısından bakıldığında doğrudan ana cümlenin yüklemine bağlanabildikleri için isimfiil ekleri arasında da ele alınabilir. Bilmediğimi, geldiğini, olmadığının ve geçtiğine kelimeleri isimfiil olarak kullanılmışken, gittiğin kelimesi sıfatfiil olarak kullanılmıştır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi fiilden fiil yapan eklerin biçimbilgisel özelliklerine göre birinci grupta yer alır?
Dönüşlülük eki |
İşteşlik eki |
Olumsuzluk eki |
Edilgenlik eki |
Ettirgenlik eki |
Dönüşlülük, işteşlik, edilgenlik ve ettirgenlik ikinci grupta yer alan çatı eklerini oluşturur. Olumsuzluk eki ise birinci grupta yer alır.
8.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde enklitiklerin varlığı söz konusu değildir?
Dün arkadaşımı yolda gördüm. |
Bisiklet ile markete gittim. |
Baktığımız evlerden ilki çok güzeldi. |
Kuzenim yoldaymış ve birazdan gelecekmiş. |
Komşumuz arabası ile bizi eve kadar bıraktı. |
Enklitikler; ekleşme özelliği taşıyan son çekim edatları, kuvvetlendirme ve pekiştirme işlevi taşıyan bağlaçlar, birleşik çekimleri oluşturmakta kullanılan imek fiili gibi dil birliktelikleridir. Ek değillerdir ancak ek gibi davranırlar, mA, dA, ile, idi, imiş bunlara örnektir. Cümleleri incelediğimizde bisiklet ile, güzel idi, yolda imiş, arabası ile enklitik bir yapı teşkil eder. A seçeneğinde böyle bir yapıya rastlanmaz.
9.Soru
Aşağıda cümlelerden hangisinde özne hem fiili yapan hem de fiilden etkilenendir?
Gece gündüz demeden sınavlara çalıştı. |
Öyle gülüştüler ki sesleri bahçeye kadar geldi. |
Yatmadan bir saat önce yıkandı, kitabını alarak odasına çekildi. |
Bozulan eski radyosunu tamir ettirdi. |
Günün sonunda ayaklarını uzatıp kahvesini yudumladı. |
Soru kökü dönüşlü bir fiil aramamızı istemektedir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.
10.Soru
Aşağıdaki fiillderden hagisi "kılınış" olarak diğerlerinden farklıdır?
Patlamak |
Ovalamak |
Silkelemek |
Ufalamak |
Fırçalamak |
Süreçli eylemlerin bir kısmı kesintisiz bir sürece sahipken (sahip ol-) bir kısmı tekrarlayan daha küçük eylem parçalarından oluşabilir (ovala-, ufala-, silkele-). Bazı eylemler, oluşum süreci bakımından anlıkken (patla-, hapşur-) bazıları daha uzun bir sürece sahip olabilir (donmak).
11.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde iyelik eki almış bir kelime yoktur?
İki katlı evi satılığa çıkardılar. |
Bahçeleri her zaman tertemizdi. |
Fotoğraf makinanı bana ödünç verir misin? |
Okulum evden iki kilometre uzakta. |
Sitelerinde peyzaj çalışmasına başlanmış. |
A seçeneğindeki evi kelimesindeki –i hal eki görevinde kullanılmıştır. Diğer seçeneklerdeki ekler iyelik eki olarak kullanılmıştır.
12.Soru
Aşağıdaki altı çizili yapım eki almış kelimelerden hangisi isim görevinde kullanılmıştır?
Ayağındaki pantolon kısacık kalmış. |
Tepeye daracık yollardan geçerek ulaştık. |
Çorbayı yumuşacık ekmeklerle servis ederler. |
Bu soğuk havada kedicik dışarıda kalmış. |
Sahanda yumurtayı küçücük tavalarda getirdiler. |
+CXk; isim, sıfat ve zarf işlevli kelimelere eklenebilen işlek bir ektir. İsimlere eklendiğinde küçültme ve sevgi ifade eden yeni kelimeler türetir. Sıfat ve zarf işlevli kelimelere eklendiğinde ise sıfat ya da zarfın anlamında pekişme ve kuvvetlenme sağlar, böylece sıfat ya da zarfla bildirilen nitelik ya da tarzın derecesini arttırmış olur.
13.Soru
Çimlerde uzansak, sen gökyüzüne baksan, ben gül yüzüne.
Yukarıdaki cümlede hangi kip kullanılmıştır?
Emir kipi |
Şart kipi |
Gereklilik kipi |
İstek kipi |
Geniş zaman kipi |
-sA eki şart kipidir.
14.Soru
Zarffiillerin en yaygın işlevi hangisidir?
Çıkarım bildirmeleri |
Karşıtlık ilişkisi kurabilmeleri |
(y)ArAk, -mAk suretiyle, -mAklA gibi yapılar fiilin gerçekleştirildiği araç’ı gösterebilirler. |
-(y)Xp ve -(y)ArAk ekleriyle gerçekleştirilen bağlarlar. |
Karar verme, sözleşme işlevinde bulunabilirler |
Zarffiillerin en yaygın işlevi, -(y)Xp ve -(y)ArAk ekleriyle gerçekleştirilen bağlama işlevidir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde -mXş ekli sıfatfiilin oluşturduğu bağımlı cümle ana cümlenin farklı bir ögesidir?
İmzalanmış kağıt bir anda ortadan kaybolmuştu. |
Olgunlaşmamış meyveleri yediğinden hastalandı. |
Pişmiş eti ev ahalisine fırsat vermeden kedi yemiş. |
Yayımlanmış tüm haberleri incelediler. |
Sararmış gömleğini kuru temizlemeye verdi. |
-mXş ekli sıfatfiillerin oluşturduğu bağımlı cümleler; ana cümlenin farklı ögesi olabilirler. A seçeneğinde özne konumundayken diğer tüm seçeneklerde nesne konumundadır. Doğru cevap A'dır.
16.Soru
Aşağıda verilenlerden hangisi -mXş ile ifade edilen geçmişte anlatılan eylem'in özelliklerinden biri değildir?
Konuşur bilgiyi başkasından duymuş olabilir. |
Konuşur eylemin sonuçlarını duyularıyla algılayarak elde etmiş olabilir. |
Konuşur sebep sonuç ilişkisi kurarak, tecrübeleriyle veya mantıksal yolla çıkarabilir. |
Masal anlatılarında sıkça kulanılır. |
Genel doğruların ve alışkanlıkların ifadesi için kullanılır. |
-mXş ile ifade edilen geçmişte konuşurun, anlattığı eyleme dair bilgiyi edinme biçimi ‘dolaylı’dır. Konuşur bilgiyi
i. başkasından duymuş olabilir, örneğin Okullar tatil edilmiş.
ii. Eylemin sonuçlarını duyularıyla algılayarak elde etmiş olabilir, örneğin (Dışarı çıktığında yerlerdeki su birikintilerini gören birinin söylediği) Yağmur yağmış.
iii. Sebepsonuç ilişkisi kurarak, tecrübeleriyle veya mantıksal yolla çıkarabilir, örneğin Çok yanılmışım., Yanlış bir karar vermişim.
Bilginin elde edilme biçimindeki bu tür farklılıklardan dolayı –mXş daha teşhissel bir geçmiş anlatısı sağlar. Doğru cevap E'dir.
17.Soru
İsimden sonra gelerek onların yüklem olarak kullanılmasını sağlayan; isimlerin şimdiki zaman, geçmiş zaman, dolaylılık, şart kipi ve zarffiilini oluşturmaya yarayan, ekleşmiş veya ayrı biçimde kullanılabilen biçimlerin ortak adına ne ad verilir?
Isim cümlesi |
Çekimli fiil |
Kişi eki |
Kişi zamiri |
Ek fiil |
İsim soylu kelimeler yüklem olarak kullanıldıklarında, kelime türüne bakılmaksızın, aynı biçimde ekfiil veya bildirme eki adı verilen fiille çekimlenir. Ekfiil, isimden sonra gelerek onların yüklem olarak kullanılmasını sağlayan; isimlerin şimdiki zaman, geçmiş zaman, dolaylılık, şart kipi ve zarfiilini oluşturmaya yarayan, ekleşmiş veya ayrı biçimde kullanılabilen biçimlerin ortak adıdır.
18.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem, gönüllülük kipliğiyle ilgili bir anlam ifade etmektedir?
İşlerimi bir an önce bitireyim. |
Sorumluluklarını yerine getirmelisin. |
Dakikada iki yüz kelime okuyabilir. |
Bu yıl piyango bana çıksa. |
Bu akşam dışarı çıkabilirsiniz. |
A seçeneğinde eylem gönüllülük kipliğiyle ifade edilmektedir.
19.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi bir ünlemdir?
Ama |
Fakat |
Ağaç |
Taş |
Hay Allah |
Ama ve fakat birer bağlaç; ağaç ve taş ise isimdir.
20.Soru
Aşağıda “fiilden fiil yapım ekleri” ile ilgili verilen ifadelerden hangisi veya hangileri doğrudur?
I. Fiilden fiil yapım ekleri sayıca diğer yapım eklerinden fazladır.
II. Bazı fiilden fil yapım eklerinin olumsuzluk eki gibi anlamsal görevi vardır.
III. Fiilden fiil yapım eklerinin dilbigisindeki işlevleri birbirinden farklılaşır.
Yalnızca I |
Yalnızca II |
Yalnızca III |
I ve II |
II ve III |
Sayıca diğer yapım eklerinden az olan fiilden fiil yapım eklerinin dilbilgisel işlevleri birbirinden farklılaşır. Bazısının olumsuzluk eki gibi anlamsal işlevleri vardır ve bütün fiillere gelerek düzenli, tahmin edilebilir anlamlar oluşturur.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ