Türkçe Cümle Bilgisi 2 Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi geçişsiz fiille kurulmuş bir cümledir?
Her yüze çiziyordu bir hüzün kırışığı, |
Göğsüme dayadı güzel başını, |
Sandım vücuduma doldu o mehtap, |
Ağlayın âşinâsız, sessiz can verenlere, |
Bu geçit sanki yazdan kışı ayırıyordu. |
Fiilin gösterdiği hareket yapana yöneliyor, yani özneyi etkiliyor ve nesne almıyorsa, bu fiiller geçişsizdir. Geçişsiz fiillerle kurulan cümlelerde, etkilenme özne
üzerine kaydığı için, nesne bulunmaz: D seçeneği buna örnektir. Diğer seçeneklerde nesne vardır, yüklemler geçişlidir.
2.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisi bildirme kipiyle kurulmuş bir cümleye örnektir?
Ağılda oğlak doğsa, yazıda otu biter. |
Altından çarık giysen gene de adı çarıktır. |
Yavuz it ne kendi yer, ne başkasına yedirir. |
Eşeğin boynuzu olsa, dünyada mahluk bırakmaz. |
Bir kere görse gözüm köyün aydınlığını. |
Bildirme kipleri, gerçek hareketleri bildiren kalıplardır. Bildirme kipleri ile oluşturulan cümlelerde oluş ve kılışlar, belli bir zaman içinde anlatılır. Bu kipleri ifade
etmek üzere fiile getirilen ekler, hem kipin şeklini hem de zamanı içine alır. Yani
bu ekler; şekil olarak bildirme, zaman olarak da “geniş zaman, şimdiki zaman, görülen geçmiş zaman, öğrenilen geçmiş zaman ve gelecek zaman” olmak üzere beş
zaman ifade eder: C seçeneği geniş zaman kipiyle, diğer seçenekler tasarlama kipiyle kurulmuş cümlelerdir.
3.Soru
Yaşaran gözlerimde artık her şey değişti, Bizim garip Şeyhoğlu buradan geçmemişti...
(Faruk Nafiz Çamlıbel, Han Duvarları)
Yukarıda verilen cümlenin öznesi aşağıdakilerden hangisidir?
Şeyhoğlu |
Garip Şeyhoğlu |
Yaşaran gözlerimde |
Bizim garip Şeyhoğlu |
Her şey |
Bizim garip Şeyhoğlu cümlenin öznesidir.
4.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde açıklayıcı cümle niteliğinde bir ara söz bulunduğu için cümle dışı öge bulunmaktadır?
Yalı halkı- orta ailede olduğu gibi- pencereden haykırsalardı, Adnan ağlayacaktı. |
Ey topraklar içinde toprağa düşmüş asker |
Ey suyun sesinden anlayan bağlar |
Akşamladığım yolları yalnız gezen afet! |
Dün yağmurluydu hava, bugün güneşli. |
‘Orta ailede olduğu gibi’ açıklayıcı bir cümle olduğu için cevap "Yalı halkı- orta ailede olduğu gibi- pencereden haykırsalardı, Adnan ağlayacaktı." seçeneğidir.
5.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi bir sıfat tamlamasıdır?
Gurbet akşamlarının bağrı yanık yolcusuyum. |
N zaman tükenecek bu yollar arabacı? |
Bütün güzellikleriyle o bizim çocukluğumuzun şehriydi. |
Çeşmenin üzerindeki tarih 13. yüzyıla aitti. |
En kötü hasret geçmişin hasreti değil mi? |
A seçeneğinde yüklem "bağrı yanık yolcu" sıfat tamlamasıdır.
6.Soru
Ah, o taş kalbine bir gün heyecan vermek için
Yedi köy halkı sebil etti bu yıl kanlarını.
Yukarıdaki dizelerde özne aynı amanda bir sıfat tamlamasından oluşmuştur. Bu söz öbeği aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir ?
sebil etti |
o taş kalbine |
yedi köy halkı |
köy halkı |
bu yıl |
Cümlenin ögeleri:
sebil etti : Yüklem
yedi köy halkı : Özne
kanlarını : Belirtili nesne
bu yıl : Zarf tümleci
o taş kalbine bir gün heyecan vermek için : Zarf tümleci
ah : Cümle dışı öge (ünlem)
Kelime grupları:
sebil et- : Birleşik fiil (isim+ yardımcı fiil)
yedi köy halkı : Sıfat tamlaması
sıfat isim
köy/ halkı : Belirtisiz isim tamlaması
tamlayan tamlanan
bu/ yıl : Sıfat tamlaması
sıfat isim
o taş kalbine bir gün heyecan vermek için : Edat grubu
isim edat
7.Soru
“Rönesans Dönemi’nde İtalya’da din dışı müziğin ilk örneği olarak ortaya çıkan opera, 18. Yüzyılda egemenliğini sürdürmüştür.”
Yukarıdaki cümlenin ögeleri ve öge dizilişi aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
Özne / Zarf tümleci / Nesne / Yüklem |
Özne / Nesne / Özne / Zarf Tümleci / Dolaylı Tümleç / Nesne / Yüklem |
Zarf Tümleci / Dolaylı Tümleç / Özne / Zarf Tümleci / Yüklem |
Zarf Tümleci / Dolaylı Tümleç / Özne / Zarf Tümleci / Nesne / Yüklem |
Nesne / Özne / Zarf Tümleci / Yüklem |
“Rönesans Dönemi’nde İtalya’da din dışı müziğin ilk örneği olarak ortaya çıkan opera, 18. Yüzyılda egemenliğini sürdürmüştür.” cümlesinin ögeleri sırasıyla şöyledir: “Rönesans Dönemi’nde İtalya’da din dışı müziğin ilk örneği olarak ortaya çıkan opera” özne, “18. Yüzyılda” zarf tümleci, “egemenliğini” nesne, “sürdürmüştür” yüklem.
8.Soru
Aşağıdaki cümlelerde yüklemleri yerine göre incelediğimizde hangisi diğerlerinden farklıdır?
Şimdi çıkayım, rüzgârlı sahilleri göreyim. |
Gülme komşuna, gelir başına. |
Yürürdün gölgen uçardı duvarlarda. |
Yengem davet ettiği zaman doktora yalvardım adeta. |
Ağlaştı bilen bilmeyen, dizlerini döverken. |
YÜKLEMİN YERİNE GÖRE CÜMLELER
Türkçede söz diziminde kelimelerin sırasını belirleyen temel kural, esas ögenin
cümlenin sonunda gelmesidir. Yüklem de cümlenin esas ögesi olarak sonda yer
alır. Yüklemi tamamlayan yardımcı ögeler, yükleme yaklaştırılarak sıralanır. Ancak söz diziminde yüklemin de yeri değişebilmektedir. Hatta bazen eksiltili yapılarda yüklem kullanılmayabilir de. Söz diziminde cümle ögelerinin dizilişinde
yüklemin bulunduğu yere göre cümleler “kurallı” veya “devrik” yapılı olur.
İster isim cümlesi olsun ister fiil cümlesi olsun yüklemi sonda bulunan cümleye
kurallı cümle denir. Türkçede söz diziminde cümle yapısının esas özelliği, yardımcı ögeden esas ögeye doğru diziliştir. O bakımdan cümlenin temel ögesi olarak yüklem de sonda yer alır. Cümlede özellikle belirtilmek istenen öge yükleme
yaklaştırılır:
Şimdi çıkayım, iki senedir yüzünü görmediğim aydınlık sokakları, rüzgârlı sahilleri göreyim. Kurallı cümledir. Diğerleri devrik cümle yapılarıdır.
9.Soru
Atlastan bakardım nereye gitti,
Öyle öyle ezber ettim gurbeti.
Dizeleriyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Hikaye bileşik zamana göre fiil cümlesidir. |
Rivayet bileşik zamana göre çekimlenmiş isim cümlesidir. |
Basit fiile ek fiil getirilerek çekimlenmiş ad cümlesidir. |
Şart bileşik çekimli bir cümledir. |
Öğrenilen geçmiş zamanda çekimlenmiş birleşik fiil cümlesidir. |
Hikâye Birleşik Çekimiyle Kurulan Cümleler
Basit çekimli fiilin üstüne ek fiilin görülen geçmiş zamanının ekleşmiş biçimi -di gelirse hikâye birleşik çekimi ortaya çıkar.
Atlastan bakardım nereye gitti,
Öyle öyle ezber ettim gurbeti.
Bu örnekte de ''bakardım'' kelimesi -di ekiyle çekimlenmiştir.
10.Soru
“Süzülüp akasya dallarında gün erir damla damla ayaklarında.”
Yukarıdaki cümlede yer tamlayıcısı aşağıdakilerden hangisidir?
erir |
gün |
damla damla |
akasya dalları |
ayaklarında |
erir: yüklem, gün: özne, Akasya dallarında süzülüp: zarf tümleci, damla damla: zarf tümleci, ayaklarında: yer tamlayıcısıdır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi olumsuz fiil cümlesi değildir?
Kel yanında kabak anılmaz. |
Güneş balçıkla sıvanmaz. |
Siz artık idareye yazarsınız bir sebep göstererek başka bir yere göndermelerini istersiniz. |
Taşıma su ile değirmen dönmez |
Her kuşun eti yenmez. |
Siz artık idareye yazarsınız bir sebep göstererek başka bir yere göndermelerini istersiniz cümlesi olumlu fiil cümlesidir.
12.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yüklem bir isim tamlamasıdır?
Alan el ile veren el birbirini görmemeli
|
Benim için en kötü şey senin yokluğundu
|
Bugün yapılacak en önemli iş dostlarını hatırlamaktır
|
Hiç ölmeyecekmiş gibi mi yaşamalı?
|
Duyduğun her güzel şarkıda beni hatırla
|
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, anlam bakımından olumsuz bir isim cümlesidir?
Kaç gündür doğru düzgün ne yiyor ne içiyor. |
Mum dibine ışık vermez. |
Yok bizi arayan, soran kimsemiz. |
Her kuşun eti yenmez. |
Hiç bu kadar ıslanmamıştım daha önce. |
“Yok bizi arayan, soran kimsemiz.” anlam bakımından olumsuz bir isim cümlesidir. Diğer seçenekler film cümlesidir.
14.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde özne-yüklem uyumsuzluğu bulunmaktadır?
Adamlar toplantıda birbirlerine bağırıyorlar. |
Ben ve ablam birlikte geliyoruz. |
Günler, haftalar geçti. |
Soğuktan parmaklarım şiştiler. |
Herkes dünkü yemekten zehirlendi. |
“Soğuktan parmaklarım şiştiler.” cümlesinde özne çoğul olsa bile organ adı olduğu için yüklem tekil olmalıdır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi isim cümlesidir?
Sınıfın en çalışkan öğrencisi derse girmedi. |
Sen gelinceye kadar kadar biz geldik. |
Akşam olunca soğuk çöker evimize. |
Zengine söz geçirmek zordur. |
Güneşi gören bitkiler hızla büyüdü. |
Yüklemi ek fiil ile çekime girmiş isim, isim cinsinden bir kelime veya kelime grubu olan ve cümleye isim cümlesi denir. İsim cümlelerinde yargı ek fiil ile sağlanır.
İsim soylu kelimelerin yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan “-dı, -mış, -sa” ekleriyle fiillerin hikâye, rivayet ve şart birleşik çekimlerini meydana getiren fiile “ek fiil” denir.
Ek fiil Eski Türkçede “er-” biçiminde idi, Daha sonra r' sinin düşüp e ünlüsünün de i’ye dönmesiyle i- biçimi ortaya çıkmıştır. Zamanla i- kökü de eriyen ek fiil, bugün yalnızca eklerden (-ım, -sın, -dır / -ız, -sınız, dırlar; -dı, -mış, -sa) ibaret bir yardımcı fiil niteliği taşımaktadır.
16.Soru
“Balıklar gibiymiş, sessiz ve karanlık,
Yüzermiş saçların, yüzermiş nefesin;
Susarmışız öyle, bir sâkin derenin
İçindeymişik, yeşilmişik, sazmışık.” (Can Yücel)
Dizelerindeki altı çizili filler hangi çekimde kurulmuştur?
şart birleşik |
hikaye birleşik |
rivayet birleşik |
görülen geçmiş zaman |
gereklilik |
Asıl fiil kiplerine ek fiilin öğrenilen geçmiş zamanının ekleşmiş biçimi -miş gelirse rivayet birleşik çekimi ortaya çıkar. “yüzermiş. susarmışız, içindeymişik, yeşilmişik, sazmışık” fiilleri geniş zaman kipine rivayet –miş gelerek rivayet birleşik zaman ortaya çıkmıştır.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yüklemin yerine göre cümle çeşitlerinden birisidir.
İsim cümlesi |
Fiil cümlesi |
Kurallı cümle |
Öznesine göre cümle |
Olumlu cümle |
YÜKLEMİN YERİNE GÖRE CÜMLELER
Türkçede söz diziminde kelimelerin sırasını belirleyen temel kural, esas ögenin cümlenin sonunda gelmesidir. Yüklem de cümlenin esas ögesi olarak sonda yer alır. Yüklemi tamamlayan yardımcı ögeler, yükleme yaklaştırılarak sıralanır. Ancak söz diziminde yüklemin de yeri değişebilmektedir. Hatta bazen eksiltili yapılarda yüklem kullanılmayabilir de. Söz diziminde cümle ögelerinin dizilişinde yüklemin bulunduğu yere göre cümleler “kurallı” veya “devrik” yapılı olur.
18.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinin yüklemi etken çatılıdır ?
Öğretmenim azmimi çok severdi. |
Dil her gün konuşulmak üzere işlenir. |
Fabrika malzemeleri her gün dezenfekte edilirdi. |
Bir bildiri okundu. |
Yarın pikniğe gidecek. |
Bu cümlede severdi yüklemdir; sev-etken bir fiildir, fiilin gösterdiği işi özne, yani öğretmenim doğrudan yapan kişi olduğundan etken çatılıdır.
19.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisi dönüşlü çatılıdır?
Sevginin ışığı ile aydınlansın dünyan. |
Saygı duyduğun ve sevdiğin insanlarla beraber ol. |
Hayatı boyunca herkese kırılmıştı. |
Kalbinden gelen şeyleri hayatına yansıtır. |
Hayatın akışında yepyeni hayallerle buluşuyorum. |
kırılmak fiili dönüşlü bir fiildir.
20.Soru
‘Kalbimizde dünyayı taşır bu çocuk’ cümlesinin doğru biçimde ögelerine ayrılmış hali hangisidir?
Kalbimizde- Yer tamlayıcısı |
Kalbimizde- yer tamlayıcısı dünyayı taşır- yüklem bu- nesne çocuk- özne |
Kalbimizde dünyayı taşır- yüklem dünyayı- nesne bu- nesne çocuk- özne |
Kalbimizde- yer tamlayıcısı dünyayı-nesne taşır-yüklem bu-nesne çocuk-özne |
Kalbimizde dünyayı taşır- yüklem bu çocuk-özne |
Bu cümlede ‘kalbimizde’ yer tamlayıcısı, ‘dünyayı’ nesne, ‘taşır’ ise yüklemdir. ‘Bu çocuk’ ise öznedir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ