Türkçe Ses Bilgisi Ara 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
"Çağdaş dil bilimi araştırmaları ışığında dil, bir topluluk içindedoğal olarak gelişen, zaman içinde değişen, göstergeler dizgesidir", tanımında dilin hangi özellikleri vurgulanmaktadır.I. Dil insanların duygu ve düşüncelerini ifade etmelerine yarayan bir iletişim aracıdır. / II. Bütün doğal diller, çeşitli nedenlere bağlı olarak, sürekli bir değişim içindedir. / III. Doğuştan getirilen dil yetisinin bir dile dönüştürülmesi için sosyal bir çevreye ihtiyaç vardır. / IV. Hiçbir iletişim aracı doğal insan dili kadar karmaşık bir yapıya sahip değildir. / V. Doğal insan dilinin oluşturduğu dizgenin temelinde sınırlı sayıdaki sesli göstergeler vardır.
II,I II, V
|
I, II, III
|
II, IV, V
|
I, III
|
I, V
|
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi parçalarüstü sesbirimlerden biri değildir?
vurgu
|
ezgi
|
imla
|
ulama
|
ton
|
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçedeki ünlülerin sınıflandırılmasında kullanılan ölçütlerden biri değildir?
Havanın hangi noktada engellendiği |
Havanın karşılaştığı engellenmenin türü |
Havanın ağızdan veya burundan çıkması |
Süre |
Dudakların durumu |
Havanın ağızdan veya burundan çıkması da önemli bir ölçüttür. Ancak Türkçede ünlülerin tamamı ağız ünlüsüdür, geniz ünlüsü yoktur. Bu yüzden sınıflandırmada ayırt edici bir ölçüt olarak kullanılmamaktadır. Doğru yanıt C.
4.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi hecelerine doğru olarak ayrılmıştır?
as-lan-ağ-zı
|
fikr-in
|
pu-rog-ram
|
il-ko-kul
|
el-e-le
|
5.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi düzeltme işareti almaz?
Adet |
Aşık |
Adem |
Asker |
Hala |
Adet sayı anlamına gelmektedir. Düzeltme işareti aldığında gelenek anlamına gelir. Aşık kemik anlamına gelir. Düzeltme aldığında aşık olan anlamına gelir. Adem yokluk demektir düzeltme işareti aldığında insanoğlu anlamına gelir. Hala babanın kız kardeşi anlamına gelir. Düzeltme işareti aldığında henüz anlamına gelmektedir. Asker sözcüğü düzeltme işareti almamaktadır. Bu nedenle cevap D’dir.
6.Soru
I. Fonetik, insan dilindeki tanımlanabilen gerçek sesleri inceler.
II. Fonoloji, seslerin bir dilin ses sistemi içindeki işlevlerine odaklanır.
III. Fonetik, zihinsel dil bilgisindeki kurallarla ilgilenir.
IV. Fonetik, belli bir dildeki seslerin o dildeki işlevlerini, diziliş ve değişim kurallarını inceler.
V. Fonoloji, seslerin fiziki özelliklerini ve üretilmelerindeki fiziksel ilkeleri inceler.
Fonetik ve fonoloji ile ilgili yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
I ve II |
III ve IV |
I, III ve V |
II, III ve IV |
I, II, III ve IV |
Fonetik, insan dilindeki tanımlanabilen gerçek sesleri ve seslerin fiziki özelliklerini, üretilmelerindeki fiziksel ilkeleri inceler.Fonoloji ise, seslerin bir dilin ses sistemi içindeki işlevlerine odaklanır. Fonoloji, zihinsel dil bilgisindeki kurallarla ilgilenir; belli bir dildeki seslerin o dildeki işlevlerini, diziliş ve değişim kurallarını inceler. Doğru yanıt A.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Dilin farklı gerçekleşme biçimlerine göstergeler dizgesi denir.
|
Dil değişkendir.
|
Her insan dil yetisiyle doğar.
|
Dil toplumsal bir olgudur.
|
Dil seslerden oluşur.
|
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçenin ikiz ünlülerden kaçındığını örneklendirir?
Havaalanı |
Arabayı |
Bardağı |
Divanı |
Hanımeli |
İkiz Ünlülerden Kaçınma: İkiz ünlülerden kaçınma da Türkçe için tipiktir. Türkçede bir hecede sadece bir ünlü bulunabilir. İki ünlü iki ayrı hecede de yan yana gelmez, ancak birleşik sözcüklerde bu mümkün olabilir: havaalanı vb. Bu nedenle ünlü ile biten bir sözcük ünlü ile başlayan bir ek alınca araya yardımcı ses girer: oda-y-a, araba-y-ı vb. Dİğer şıklarda ise ikiz ünlü durumu mevcut değildir. Doğru cevap B' dir.
9.Soru
Aşağıdaki birleşik sözcüklerin hangisinde vurgunun yeri yanlış gösterilmiştir?
deVEtabanı
|
Niçin
|
kaRAtahta
|
aLIkoy
|
gideDUR
|
10.Soru
Hangisi/leri ünlülerin hem niteliğini hem de niceliğini değiştirir?
I- Dudakların durumu
II- Dilin hangi pozisyonda olduğu
III- Dişlerin arasında açıklık olması
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Yalnız I |
Ünlülerin tanımlanmasında ve sınıflandırılmasındaki en büyük sorun, ünsüzlerdekinin aksine, söylenişleri sırasında dudakların yuvarlaklaşması dışında, ağız boşluğunda neler olduğunun hissedilmemesidir (Kortman 1999: 28). Dudakların durumu Türkçe ünlülerin ayrılmasında önemlidir, ancak ünlülerde asıl önemli olan dildir. “Ünlülerin hem niteliği hem de niceliği, duruma göre (a) dilin belli bir bölümünün, (b) hangi pozisyonda, (c) ne kadar süreyle kaldığına bağlı olarak değişir. (Bundan başka dilin pozisyonu söyleyiş sırasında değişebilir ve böylece bambaşka bir ünsüz oluşabilir (Kortman 1999: 28).
11.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi Türkçedir?
baht
|
vals
|
ant
|
slayt
|
ofsayt
|
12.Soru
I. Bağlama ünlüleri. II. Bağlama ünsüzleri. III. Başlangıç heceleri. IV. Eklemeli sesler.
Yukarıdakilerden hangileri, yardımcı seslerin türlerindendir?
I, II |
II, III |
III, IV |
I, II, III |
I, II, IV |
Doğru cevap A şıkkıdır. Çünkü yardımcı seslerin bağlama ünlüleri ve bağlama ünsüzleri olmak üzere iki türü vardır.
13.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde “ö” ünlüsünün özellikleri tam ve doğru olarak verilmiştir?
geniş-yuvarlak-ön
|
dar-yuvarlak-ön
|
geniş-düz-art
|
dar-yuvarlak-art
|
geniş-düz-ön
|
14.Soru
I. Uzunluk. II. Vurgu. III. Ezgi. IV. Ton. V. Sonlanma
Yukarıdakilerden hangileri, parçalarüstü sesbirimlerdendir?
I, II, III |
II, III, IV |
III, IV, V |
I, II, III, IV |
I, II, III, IV, V |
Bazı sesler, sadece söyleyişte yer alırlar ve parçalarüstü sesbirimler olarak adlandırılırlar. Uzunluk, vurgu, ezgi, ton gibi ögeler parçalarüstü sesbirimlerdir. Doğru cevap D şıkkıdır.
15.Soru
Aşağıdaki yer adlarının hangisinde vurgunun yeri yanlış gösterilmiştir?
KAvak
|
SÖğüt
|
KaYAŞ
|
GÖLcük
|
TavŞANlı
|
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bürünsel özellikleriden değildir?
Her dilin konuşuru, kendi ana dilindeki bürünsel özelliklere karşı, doğal dil edinimi sürecinde kazandığı bir bilgi ve sezgiye sahiptir. |
Ana dili konuşurları, sorulduğunda, bürünsel özellikleri doğru belirleyemeseler bile, söyleyişteki farkları ve bu farkların anlamı nasıl etkilediğini bilirler. |
Her dilin kendine özgü bir sistemi vardır. |
Bir dili ana dili olarak konuşanlar, bürünsel açıdan aynı sözcükleri veya cümleleri benzer biçimde söylerler. |
Bir dilin içerisinde bölgelere ve sosyal sınıflara özgü bürün farkılıkları yoktur. |
Bürünsel özellikler açısından her dilin kendine özgü bir sistemi vardır. Her dilin konuşuru kendi ana dilindeki bürünsel özelliklere karşı, doğal dil edinimi sürecinde kazandığı bir bilgi ve sezgiye sahiptir. Ana dili konuşurları, sorulduğunda, bürünsel özellikleri doğru belirleyemeseler bile, söyleyişteki farkları ve bu farkların anlamı nasıl etkilediğini bilirler. Ayrıca dile özgü bürünsel özelliklerden sapmaları çok doğru biçimde hissederler. Bir dili ana dili olarak konuşanlar, bürünsel açıdan aynı sözcükleri veya cümleleri benzer. biçimde söylerler. Ancak bir dilin içerisinde bölgelere ve sosyal sınıflara özgü bürün farkları olabilir.
17.Soru
I. Ses özelliklerinden biri olan önlük-artlık uyumu seslerin niteliğiyle ilgilidir. II. Dudak uyumu, ünsüzlerin belli bir rolü varsa da, sadece ünlülerle ilgilidir. III. Ünsüz uyumları sadece ünsüzlerle ilgilidir. IV. Ünlü uyumu ünsüz sesler ile ilgilidir.
Ses uyumlarına ilişkin yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
I, II |
II, III |
I, II, III |
II, III, IV |
I, II, III, IV |
Türkçenin ses bilgisi açısından en önemli özelliklerinin başında ses uyumları gelir. Ses uyumları terimiyle ise farklı ses olayları kastedilir. Hem ünlüleri hem de ünsüzleri ilgilendiren ve Türkçenin en bilinen ses özelliklerinden biri olan önlük-artlık uyumu seslerin niteliğiyle ilgilidir. Dudak uyumu ise, ünsüzlerin belli bir rolü varsa da, sadece ünlülerle; buna karşılık ünsüz uyumları sadece ünsüzlerle ilgilidir. Özellikle ünlü uyumları Türkçenin tipik özellikleri arasındadır. IV. maddede verilen bilgi doğru değildir. Doğru cevap C şıkkıdır.
18.Soru
Aşağıdaki ünsüzlerden hangisi ötümlü, süreksiz, diş eti-damak ünsüzüdür?
/d/ |
/j/ |
/ç/ |
/ş/ |
/c/ |
Diş eti-damak ünsüzleri /c/, /ç/, /j/, /ş/ sesleridir. /j/ ve /ş/ sürekli ünsüzlerdendir. /ç/ ise ötümsüzdür. Doğru yanıt E.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sesçil alfabede bir harfin karşılığıdır?
ses |
hece |
hem ses hem hece |
sözcük |
hem sözcük hem hece |
Çağdaş sesçil alfabelerin kökenlerinin resim yazılara dayandığı bilinmektedir. Önceleri insanlar, ifade etmek istedikleri varlıkların resimlerini mağaralarda hâlâ görebildiğimiz çizimlerle gösterirken zamanla bu resimlerden, anlatılmak istenen varlığa benzeyen semboller ortaya çıkmıştır. Bu semboller kimi heceleri gösteren işaretlere dönüşürken (hece yazı) kimi alfabelerde de tek tek sesleri gösterecek biçimde düzenlenmişlerdir (sesçil yazı). Hem hece, hem harf gösteren işaretler taşıyan alfabeler de vardır. Örneğin Orhon Türkçesinin yazımında kullanılmış olan Runik alfabede bazı harfler heceleri bazıları da sesleri gösteriyordu. Bugün Türkçenin yazımında kullanılan alfabe her sese bir harf denkliğine büyük oranda uyulan bir sesçil alfabedir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi iletişimde kullanılan dil dışı göstergeler arasındadır?
Yansıma |
İkon |
Konuşma |
Çizgisellik |
Sesler |
Yansımada sözcüklerden bir nedenlilik ilişkisinden bahsedilir. Yavaş konuşma gibi. Dille ilgilidir. Konuşma da dil ile ilgilidir. Çizgisellik de fiziksel seslerin çıkarılış özelliğidir. Dil göstergesidir. Sesler de dil ile ilgilidir. İkon görsel bir göstergedir. Bu nedenle doğru cevap B’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ