Türkçe Ses Bilgisi Ara 13. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki organlardan hangisi ses aygıtına bir örnek değildir?
ses telleri |
küçük dil |
burun |
yemek borusu |
damak |
Bir sesin oluşması sürecine herhangi bir şekilde katılan organlara ses aygıtı denir. Bunlar akciğerler, diyafram, nefes borusu, ses telleri, küçük dil, burun, damak, dil, diş, dudak vb.dir.
2.Soru
Aşağıda Türk alfabesi ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Türk alfabesi 4 Kasım 1938'de kabul edilmiştir. |
Türk alfabesinde dokuzu ünlü, yirmisi ünsüz harf olmak üzere toplam 29 harf vardır. |
Türkçede alfabe için "abece" terimi de kullanılmaktadır. |
Eski Bulgar-Yunan-Latin çizgisinde gelişmiş bir alfabeye dayanır. |
Her sese bir harf denkliğine uymayan sesçil bir alfabedir. |
Bugün Türkçenin yazımında kullanılan alfabe her sese bir harf denkliğine büyük oranda uyulan bir sesçil alfabedir. Bu alfabe eski Fenike-Yunan-Latin çizgisinde gelişmiş bir alfabeye dayanır. Alfabe adı da Yunancada, bu alfabenin ilk iki harfine verilen alpha ve beta adlarının birleşmesinden oluşmuştur. Türkçede alfabe için alfabenin ilk üç sesinden oluşan abece terimi de kullanılmaktadır. Türkçeden önce pek çok Batı dili zaten bu alfabeye dayanan yazı sistemleri ile yazılmaktaydı. 1 Kasım 1928 tarih ve 1353 sayılı kanunla kabul edilen bugünkü Türk alfabesinde sekizi ünlü, yirmi biri ünsüz harf olmak üzere toplam 29 harf vardır.
3.Soru
I. Dizili ünlüler. II. Geniz ünlüleri. III. Gırtlak ünsüzleri. IV. Ayın. V. Hemze.
Yukarıdakilerden hangileri, Türkçe için tipik olmayan seslerdir?
I, II, III |
I, II, IV |
I, III, V |
II, III, IV, V |
I, II, III, IV |
Geniz ünlüleri, gırtlak ünsüzleri, ayın ve hemze Türkçe için tipik olmayan seslerdir. Yine sızıcı sesler de (/f/, /v/, /j/) Türkçe için tipik değildir. Doğru cevap D şıkkıdır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ötümsüz ünsüzlerden biridir?
/f/ |
/b/ |
/d/ |
/g/ |
/l/ |
Ötümsüz ünsüzler /ç/, /f/, /h/, /k/, /s/, /ş/, /p/, /t/’dir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçede ilk hece dışında bulmayan bir ünlüdür?
u-ü |
a-ı |
a-e |
e-ı |
o-ö |
İlk Hece Dışında Bulunamayan Ünlüler: Türkçe sözcüklerde geniş yuvarlak /o/ ve /ö/ ünlüleri yalnız ilk hecede bulunabilir. -(X)yor şimdiki zaman eki bağımsız yorı- fiilinden geliştiği için istisnadır. İlk hece dışında bu ünlüleri bulunduran sözcükler yabancı kökenlidir. Ancak ağızlarda ve konuşma dilinde ilk hece dışındaki /o/ ve /ö/ ünlülerinin yabancı sözcüklerde de sıkça değiştirildiği ve bu ünlüleri barındıran sözcüklerin Türkçenin yapısal kurallarına uygun hâle getirildiği görülür: doctor > doktur, horoz > horuz. Doğru cevap E' dir.
6.Soru
Hangisi/leri parçalarüstü sesbirimlerdendir?
I- Ezgi
II- Titreşim
III- Ton
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Yalnız II |
Ciğerlerden gelen havanın çıkarılması sırasında, havanın gırtlaktan itibaren herhangi bir yerde tıkanması, hava yolundaki çeşitli daralmalar, sürtünme, kapanma, sızma, ses tellerinin titreşip titreşmemesi, dilin dişlere, damağa değip değmemesi, dudakların durumu vb. gibi çeşitli durumlar seslerin niteliğini belirler. Sesler, bu çıkış biçimlerine göre çeşitli benzerlik veya farklılıkları göz önünde bulundurularak sınıflandırılırlar. Bunların bir bölümü alfabede yer alan çeşitli harflerle gösterilir. Yazıda gösterildikleri için de parçalı sesbirimler adını alırlar. Bazıları ise sadece söyleyişte yer alırlar ve parçalarüstü sesbirimler olarak adlandırılırlar. Uzunluk, vurgu, ezgi, ton gibi ögeler, parçalarüstü sesbirimlerdir
7.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde vurgunun yeri yanlış gösterilmiştir?
yirMİ
|
oTUZ
|
beşinCİ
|
altıŞAR
|
penCEre
|
8.Soru
I. eşik. II. gölge. III. gelin. IV. açık. V. kapı.
Yukarıdaki sözcüklerin hangilerinde, önlük-artlık uyumu bulunmaktadır?
I, II, III |
II, III, IV |
I, III, IV |
II, III, IV, V |
I, II, III, IV, V |
Yukarıdaki sözcüklerin tamamında önlük-artlık uyumu bulunmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir ön damak ünsüzüdür?
/l/ |
/f/ |
/t/ |
/k/ |
/g/ |
Dilin ön tarafının ön damağa doğru kabararak, havayı engellemesiyle oluşan sesler, ön damak sesleridir: /g/, /k/, /l/, /r/, /y/ sesleri bu gruba girer. Doğru cevap A'dır.
10.Soru
Türkçede ikincil uzunlukların ortaya çıkış nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Yabancı dillerin etkisi
|
Yumuşak ğ adı verilen ünsüzün etkisi
|
Ünsüz ikizleşmesi
|
İki ünlünün yan yana gelmesi
|
Ünlü türemesi
|
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ses bilgisinin inceleme alanları arasında değildir?
Söyleyiş sesbilimi |
Ses olayları |
Ses değişimleri |
Sesbirim |
Seslerin anlam ayırıcı özelliği |
Ses bilgisinin inceleme alanları, ses, harf, seslerin anlam ayırıcı özelliği, sesbirim, ünlüler, ünsüzler, sesdizim, ünlü ve ünsüzlerle ilgili kurallar, sesler arasındaki etkileşimler, ses değişimleri, ses olaylarıdır. Söyleyiş sesbilimi ise sesbilimimi inceleme alanıdır. Bu nedenle cevap A’dır.
12.Soru
Türkçe kökenli sözcüklerde söz başında bulunmayan sesler, aşağıdakilerin hangisinde tam ve doğru olarak verilmiştir?
b, c, d, g, ğ, j, l
|
m, n, r, o, v, y, z
|
ç, f, h, k, s, ş, p
|
ğ, l, m, n, r, ş, z
|
ç, d, f, l, n, p, z
|
13.Soru
Türkçe öğrenen bir çocuk, kitap sözcüğünü titap biçiminde sesletir. Öyleyse, /k/ sesinin hangi özelliğini değiştirir?
Çıkış yeri |
Çıkış biçimi |
Ötüm |
Süreklilik |
Geniz |
/k/ sesi süreksiz, patlayıcı, damaksıl, ötümsüz ve genizsil olmayan bir sestir. Bir diş sesi olan /t/ ise çıkış yeri bakımından bir damaksıl olan /k/ sesinden ayrılır. Bu iki sesin diğer bütün özellikleri özdeştir. Doğru yanıt A şıkkıdır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yalnızca etimolojik anlatımlarda kullanılır?
* |
< > |
/ / |
ø |
~ |
Gelişme işaretleri (< >), dil incelemelerinde ele alınan ögenin eski ve yeni biçimlerini, bir başka ifade ile gelişimini gösterir. Okun açık tarafı eski biçimi, yeni olana kaynaklık edeni; uç kısmı ise gelişme sonucu ortaya çıkan daha yeni biçimi gösterir: Eski Türkçe kel->günümüz Türkçesi gel-. Bu örnekte eski biçimden hareket edilmiştir. Aynı gelişmeyi yeni biçimden hareketle de göstermek mümkündür. Ancak bu durumda okların yönü ve sözcüklerin yeri değişecektir: günümüz Türkçesi gel-<Eski Türkçe kel-. Okunurken, eskiden yeniye doğru bir gelişme söz konusu ise gelişir, yeniden eskiye doğru bir işaretleme söz konusu ise gelir diye okunur. Yıldız işareti (*), etimolojik çalışmalarda belgelenmemiş örnekleri göstermesinin yanı sıra her tür çalışmada dilde kabul edilmez biçimleri de işaretler. Ses ve sesbirimleri gösteren eğik çizgiler (/ /), düşmüş veya artık kullanılmayan ses ve biçimleri gösteren sıfır işareti (ø) ve eş zamanlı kullanımları olan dil ögelerini gösteren alternasyon işareti (~), yalnızca etimolojik çalışmalara özgü değildir.
15.Soru
Parçalanabilen sesbirimleri bürümüş durumda olan, onlardan ayrı düşünülemeyen ses özelliklerinin tamamını göstermek için kullanılan terim aşağıdakilerden hangisidir?
Prosodi |
Ulama |
Bürün |
Ton |
Vurgu |
Parçalanabilen sesbirimleri bürümüş durumda olan, onlardan ayrındüşünülemeyen ses özelliklerinin tamamını göstermek için bürün terimi kullanılmaktadır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde dil ucu-diş ünsüzlerinin tümü doğru olarak verilmiştir?
/d/, /n/, /s/, /t/, /z/ |
/c/, /ç/, /j/, /ş/ |
/d/, /f/, /n/, /s/, /t/, /v/, /z/ |
/c/, /ç/, /f/, /j/, /ş/, /v/ |
/c/, /ç/, /d/, /f/, /j/, /n/, /s/, /ş/, /t/, /v/, /z/ |
Dil ucunun dişlerin arkasına değmesi sonucu oluşan seslerdir: /d/, /n/, /s/, /t/, /z/ sesleri Türkçenin dil ucu-diş ünsüzleridir.
f/ ve /v/ sesleri Türkçedeki sesbirim olan diş-dudak ünsüzleridir.
/c/, /ç/, /j/, /ş/ sesleri diş eti-damak ünsüzleridir.
Doğru yanıt A.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi seslerin çıkarılışı sırasında konuşma organlarının durumunu, seslerin boğumlanma biçimlerini inceleyen ve sesleri bu açıdan sınıflandıran alandır?
Söyleyiş Ses Bilimi |
Titreşim Ses Bilimi |
İşitsel Ses Bilimi |
Ses Aygıtı |
Ses Bilgisi |
Söyleyiş Ses Bilimi, seslerin çıkarılışı sırasında konuşma organlarının durumunu, seslerin boğumlanma biçimlerini inceler ve sesleri bu açıdan sınıflandırır.
18.Soru
Bir dilde seslerin çıkarılması sırasında akciğerlerden gelen havanın ses aygıtında tam kapanma türünden bir engelle karşılaşmadan, ses tellerinin titreşmesiyle oluşan sesler aşağıdakilerden hangisidir?
Ünlüler |
Ünsüzler |
Parçalarüstü sesler |
Sesbirimler |
Sesçiller |
Bir dilde seslerin çıkarılması sırasında akciğerlerden gelen havanın ses aygıtında tam kapanma türünden bir engelle karşılaşmadan ses tellerinin titreşmesiyle oluşan seslere ünlü denir. Doğru cevap A şıkkıdır.
19.Soru
Aşağıdaki örneklerden hangisinde “ulama” yoktur?
el etmek
|
art arda
|
tertip etmek
|
ayırt etmek
|
atıp tutmak
|
20.Soru
Türkçede söz başında bulunamayan ünsüzler göz önünde bulundurulduğunda, aşağıdaki sözcüklerden hangisi Türkçe kökenlidir diyebiliriz?
neşe
|
lale
|
fıstık
|
kanat
|
manav
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ