Türkçe Ses Bilgisi Ara 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sözlü dilin önceliğinin kanıtıdır?
Sözlü dil eğitimle kazanılır. |
Yazı dili olmayan dil yoktur. |
Yazı dili sözlü dilin görsel temsilidir. |
Okuryazar olmayanlar konuşmayı öğrenemez. |
Sözlü dil sürekli değişir. |
Dilcilik açısından sözlü dil önceliklidir. İnsan önce sözlü dili edinir; yazı dili daha sonra eğitimle kazanılan bir beceridir. Tarihi gelişimlerine bakıldığında da yazı dillerinin sözlü dilleri temsil etmek üzere daha sonraları ortaya çıktığı görülmektedir. Kaldı ki, konuşula bütün dillerin yazı dilleri de yoktur. Yazılmayan bu dillerin konuşurları, okul öncesi çocuklar, okuryazar olmayan insanlar da ana dillerini, iletişimin aksamaması anlamında “doğru” biçimde kullanırlar. Yazının olmadığı zamanlarda veya günümüzde okuryazar olmayan insanlar için dili sonraki kuşaklara aktarmanın tek yolu sözlü aktarmadır. Sözlü dillerin sürekli değişken olması doğru olmakla birlikte bu durumun sözlü dilin öncelikli olmasıyla bir bağıntısı yoktur.
2.Soru
"Kaynak dillerde tek heceli, Türkçede ise iki heceli olan Arapça ve Farsça sözcüklerde vurgu yalınken son hecede, birleşmede ise ilk hecededir. Yalnız ünlü nöbetleşmesi olmazsa, sözcüğün vurgusu değişmez." Buna göre aşağıdakilerin hangisinde vurgu doğru gösterilmiştir?
ZEhir olmak |
ŞÜKretti |
neşREdilmiş |
Alıkoymak |
hazmetMEK |
"şüKÜR" sözcüğündeki vurgu, sözcük ek aldığı takdirde yer değiştirir: ŞÜKretmek, ŞÜKretti. Yalnız ünlü nöbetleşmesi olmazsa, sözcüğün vurgusu değişmez: zeHİR - zeHİR etmek, zeHİR olmak. Doğru cevap B'dir.
3.Soru
I. Sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü varsa sonraki hecelerde sadece dar-yuvarlak ünlü olmalıdır. II. Sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü varsa sonraki hecelerde sadece düz ünlü olmalıdır. III. Sözcüğün ilk hecesinde yuvarlak ünlü varsa sonraki hecelerde dar-yuvarlak veya düz-geniş ünlüler bulunmalıdır. IV. Sözcüğün ilk hecesinde yuvarlak ünlü varsa sonraki hecelerde sadece düz-geniş ünlüler olmalıdır.
Yukarıda, düzlük-yuvarlaklık uyumuna ilişkin verilen kurallardan hangileri doğrudur?
I, II |
II, III |
III, IV |
I, II, III |
II, III, IV |
Türkiye Türkçesinin önemli ses olaylarından biri de düzlük-yuvarlaklık uyumudur. Kaynaklarda dudak uyumu olarak da geçen düzlük-yuvarlaklık uyumu, sözcüğün ilk hecesinde düz bir ünlü varsa sonraki hecelerde sadece düz; yuvarlak ünlü varsa sonraki hecelerde dar-yuvarlak veya düz-geniş ünlülerin bulunması kuralıdır. Doğru cevap B şıkkıdır.
4.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi Türkçedir?
dans |
ebeveyn |
baht |
ofsayt |
sarp |
Alıntı sözcüklerde Türkçe sözcüklerde kullanılmayan /ht/, /vk/, /vt/, /yt/, /yk/ ünsüz çiftleri görülebilir. Yine alıntı sözcüklerde /ls/, /ns/ /yn/ gibi ünsüz çilerine de rastlanır ve bunların arasına ünlü girmez. 'dans', 'ebeveyn', 'baht', 'ofsayt' sözcükleri Türkçe değil, alıntıdır. Türkçe sözcüklerde, hece sonunda ancak belli ünsüz çiftleri bulunabilir. Bunlar: -lç, -lk, -lp, -lt, -nç, -nk, -nt, -rç, -rk, -rp, -rs, -rt, -st'dir. 'sarp' Türkçe bir sözcüktür. Doğru cevap E’dir.
5.Soru
Bugünkü Türk alfabesi ile ilgili hangisi doğrudur?
Bugünkü Türk alfabesi ile ilgili hangisi doğrudur?
Türkçe alfabede yirmi bir ünsüz harf bulunur. |
Türkçe alfabede dokuz ünlü harf bulunur. |
Tükçe alfabede yirimi dokuz ünlü harf bulunur. |
Türkçe alfabede yirmi yedi harf bulunur. |
Türkçe alfabede yirmi yedi ünsüz harf bulunur. |
1 Kasım 1928 tarih ve 1353 sayılı kanunla kabul edilen bugünkü Türk alfabesinde sekizi ünlü, yirmi biri ünsüz harf olmak üzere toplam 29 harf vardır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde dilin ölçütleriyle ilgili verilen bilgi doğrudur?
Dilcilik açısından yazılı dil önceliklidir. |
Dilin yeni anlamlar türetebilmesi toplumsal olgu oluşuyla ilgilidir. |
Dilin farklı gerçekleşme biçimlerinin her biri gösterge olarak tanımlanır. |
Dillerdeki ünlü sayısı diğer dilden üstünlüğünü araştırmada yol göstericidir. |
Dil her şeyden önce seslerden oluşur. |
Dilcilik açısından sözlü dil önceliklidir. Dilin yeni anlamlar türetebilmesi üretken olmasıyla ilgilidir. Dilin farklı gerçekleşme biçimlerinin her biri varyant olarak ifade edilir. Diller diğer yönleri gibi sesleri açısından üstünlük veya zayıflık anlamında karşılaştırılamaz. Bu nedenle doğru cevap E’dir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi eylemlerin sonundaki tire kullanımının özelliklerinden biridir?
Bir sözcüğe eklenmek suretiyle kullanılabileceğini göstermek için kullanılır. |
Bağımsız olarak kullanılan ekler için kullanılır. |
Eylemden eylem türeten bir ek ise yalnızca başına tire konur. |
Ek, isim türetiyorsa çizgi sadece ekin sonuna getirilir. |
Sözcüğe eklenmeden kullanılabilir. |
Eklerin bağımsız olarak kullanılamadıklarını, ancak bir sözcüğe eklenmek suretiyle kullanılabileceğini göstermek için bitişme yerine bir çizgi konur. Ek, eğer isim türeten bir ek ise isimler cümlede yalın olarak da kullanılabildikleri için çizgi sadece ekin başına getirilir. Eylemden eylem türeten bir ek ise hem başına hem de sonuna tire konur.
8.Soru
/c/, /ç/, /j/, /ş/ sesleri hangi ünsüz grubuna girer?
Çift Dudak Ünsüzleri |
Diş Eti-Damak Ünsüzleri |
Dil Ucu-Diş Ünsüzleri |
Diş-Dudak Ünsüzleri |
Gırtlak Ünsüzleri |
Çift Dudak Ünsüzleri ciğerlerden gelen havanın dudakların kapanması sonucu engellenmesiyle oluşan ünsüzlerdir: /b/, /p/ ve /m/. Dil Ucu-Diş Ünsüzleri dil ucunun dişlerin arkasına değmesi sonucu oluşan seslerdir: /d/, /n/, /s/, /t/, /z/. Diş-Dudak Ünsüzleri havanın üst dişlerle alt dudak tarafından engellenmesi sonucu oluşan seslere denir: /f/ ve /v/. Gırtlak Ünsüzleri soluğun gırtlakta bir tıkanmaya uğramasıyla çıkarılan seslere denir. Standart dilde sadece /h/ sesi bu tanıma uyar. Diş Eti-Damak Ünsüzleri ise dil ucunun diş etine değmesi ile oluşan seslerdir: /c/, /ç/, /j/, /ş/ sesleri bu gruptaki seslerdir. Doğru cevap B'dir.
9.Soru
Sözcükte bir hecenin diğerlerine göre daha belirgin söylenmesine ….. denir. Boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
sesletim
|
uzunluk
|
durak
|
ulama
|
vurgu
|
10.Soru
Sözcükte bir hecenin diğerlerine göre daha belirgin söylenmesine ne denir?
Ulama |
Vurgu |
Durak |
Uzunluk |
Ezgi |
Sözcükte bir hecenin diğerlerine göre daha belirgin söylenmesine vurgu denir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi i ünlüsünün özelliklerini tam olarak vermektedir?
dar-düz-ön
|
dar-yuvarlak-ön
|
geniş-düz-art
|
dar-yuvarlak-art
|
geniş-düz-ön
|
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "Adlar, sıfatlar, zamirler ve çok heceli, birleşik olmayan eylem gövdelerinde vurgu son hece üzerindedir" bilgisine uymaz?
boyun |
yirmi |
teyze |
bunlar |
becerikli |
Adlar, sıfatlar, zamirler ve çok heceli, birleşik olmayan eylem gövdelerinde vurgu
son hece üzerindedir:
boYUN, taVUK, keleBEK
güZEL, yaraMAZ, becerikLİ
bunLAR, şunLAR, onLAR
yirMİ, oTUZ, beşinCİ, altıŞAR
bıRAK-, geCİK-, uYU-, tartakLA- vb
Teyze kelimesi yabancı kökenli olduğu için vurgu ilk hecededir.
13.Soru
Sözlü ağız malzemesinin konuşulduğu anda veya kaydedilerek daha sonra yazıya aktarılmasına ne ad verilmektedir?
Alofon |
Kodlama |
Çeviri |
Transliterasyon |
Transkripsiyon |
Soruda tanımlanan eyleme transkripsiyon adı verilmektedir. Yazıya aktarma veya yazıya geçirme şeklinde de kullanılmaktadır. Doğru yanıt E.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi parçalarüstü sesbirimlerden biri değildir?
imla
|
vurgu
|
ezgi
|
ulama
|
ton
|
15.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde hem açık hem de kapalı hece bulunmaktadır?
anadolu |
yazılım |
kaynaşmak |
öğretmen |
derece |
Ünlüyle biten heceler açık hece, ünsüzle biten hecelere kapalı hece denir. “ya-zı-lım” her iki hece türünü de barındırır. Doğru cevap B’dir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türkçe kökenli sözcüklerde söz başında bulunmayan ünsüzlere örnek olamaz?
masal
|
reçel
|
nazik
|
şeker
|
gök
|
17.Soru
Aşağıdaki işaretlerden hangisi eş zamanlı kullanımları olan dil ögelerini, yani dilde aynı anda var olan biçimleri göstermek için kullanılır?
Alternasyon İşareti (~) |
Uzunluk İşareti (-) |
Sıfır İşareti ( ø ) |
Eğik Çizgiler ( // ) |
Yıldız İşareti ( * ) |
Alternasyon işareti (~), eş zamanlı kullanımları olan dil ögelerini, yani dilde aynı anda var olan biçimleri göstermek için kullanılır.
18.Soru
I. Bir solukta çıkarılan ses veya seslerin bütününe hece denir. II. Türkçede hece çekirdeğini ünlü oluşturur. III. Heceyi ünlü kurar ve sadece ünlüler tek başlarına hece olabilir. IV. Her ünlü, varsa kendinden önce gelen ünsüzü ve kendinden sonra gelen tek veya iki ünsüzü kurduğu hecenin içine alır.
Hecelere ilişkin yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
I, II |
II, III |
III, IV |
I, II, III |
I, II, III, IV |
Bir solukta çıkarılan ses veya seslerin bütününe hece denir. Daha önce de geçtiği gibi Türkçede hece çekirdeğini ünlü oluşturur. Heceyi ünlü kurar ve sadece ünlüler tek başlarına hece olabilir. Her ünlü, varsa kendinden önce gelen ünsüzü ve kendinden sonra gelen tek veya iki ünsüzü kurduğu hecenin içine alır. Doğru cevap E şıkkıdır.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde bir bağlama ünlüsü vardır?
Arabam |
Arabası |
Saçım |
Mutluyum |
İçinde |
Bağlama Ünlüsü: Bağlama ünlüsü, ünsüzle biten bir sözcüğe, köken olarak ünsüzden ibaret veya çift ünsüzle başlayan bir ekin gelmesi sonucu Türkçede hece sonunda bulunamayan bir ünsüz çiftinin ortaya çıkması durumunda, araya giren ünlüye denir. (benim) anne-m ve (benim) el-i-m örnekleri karşılaştırılırsa, anne sözcüğünün birinci kişi iyelik ekini -m olarak aldığı görülür. Oysa el sözcüğüne aynı ek getirildiği zaman araya bir i sesi girer. Bunun nedeni hece sonunda -lm ünsüz çiftinin bulunamamasıdır. Saçım sözcüğü de benzer bir yapıya sahiptir. *Şaçm sözcüğündeki hece sonunda yer alan -çm ünsüz çiftinden kaçınmak için araya bir ünlü girer: saç-ı-m. A şıkkında bir bağlama sesi bulunmamakta; B, D, E şıklarında ise sırasıyla /s/, /y/, /n/ bağlama ünsüzleri kullanılmıştır. Doğru cevap C' dir.
20.Soru
Hangi ünlü diğerlerinden farklıdır?
/a/ |
/ı/ |
/o/ |
/u/ |
/e/ |
Verilen seslerden /a, ı, o, u/ art oluşları bakımından aynı grupta toplanabilirken, /e/ sesi ön bir sestir. Doğru yanıt E şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ