Türkçe Ses Bilgisi Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin hecelerine ayrılmasında bir hata bulunmaktadır?
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin hecelerine ayrılmasında bir hata bulunmaktadır?
ha-nım-e-li |
baş-la-nıl-dı |
ka-pı-ya |
man-za-ra-lı |
e-le-le |
Hanımeli birleşik bir sözcüktür ve birleşik sözcüklerin hecelenmesinde de heceler esas alınır. Bu tür birleşik sözcüklerde zaman zaman hece kuralına göre değil, anlama göre de heceleme yapıldığı görülmekte ise de, Türkçenin yazım kuralları açısından anlama göre heceleme yanlıştır. Doğru heceleme ha-nı-me-li şeklinde olmalıdır. Doğru yanıt A seçeneği.
2.Soru
I. Türkçede bir hecede sadece bir ünlü bulunabilir. II. Birleşik sözcükler dışında, iki ünlü iki ayrı hecede yan yana gelmez. III. Türkçe kökenli sözcüklerde uzunluk, /ğ/ sesinin bulunduğu durumlar başta olmak üzere ikincil olarak gerçekleşir. IV. Söz başında mutlaka akıcı ünsüzler bulunur.
Türkçenin ses özellikleri ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
I, II |
II, III |
I, II, III |
II, III, IV |
I, II, III, IV |
Doğru cevap C şıkkıdır. Çünkü Türkçede bir hecede sadece bir ünlü bulunabilir. Birleşik sözcükler dışında, iki ünlü iki ayrı hecede yan yana gelmez. Türkçe kökenli sözcüklerde uzunluk, /ğ/ sesinin bulunduğu durumlar başta olmak üzere ikincil olarak gerçekleşir. Söz başında akıcı ünsüzler bulunmaz, sızıcı ünsüzler de az sayıda bulunabilir.
3.Soru
Türkçede, /v/ .......... ile gösterilen .......... "kavak" ve "kavuk" sözcüklerinde, /kavak/ ve /kawuk/ biçiminde farklı söylendiği halde, her iki biçim de aynı soyut birimin değişkeleridir, anlam ayırıcı işlevleri yoktur ve bunlara .......... denir.
sesbirimi / ses / alt sesbirim
|
harfi / sesbirim / ses
|
sesi / harf / alofon
|
harfi / ses / sesbirim
|
sesi / alt sesbirim /sesbirim
|
4.Soru
I. Sözcüklerin birinci hecelerinde sabit olan bir vurgu vardır. II. Türkçe sözcüklerin son heceleri vurgu almaz. III. Türkçe sözcüklere gelen yapım ekleri vurgulanarak söylenir. IV. Eylem türü sözcüklerde vurgu yapılmaz. V. Çekim eki, yapım ekinden sonra geliyorsa sözcük vurgulanır.
Yukarıdakilerden hangileri, Türkçe sözcüklerde sözü edilen vurgu türlerinden biridir?
I |
II |
III |
IV |
V |
I. maddede verilen bilgi doğrudur. İlk defa Benzing (1941) tarafından dile getirilen ve en tatminkâr olan görüşe göre sözcüklerin birinci hecelerinde sabit olan bir vurgu vardır. Doğru cevap A şıkkıdır.
5.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinin anlamı vurgusuna göre yanlış verilmiştir?
A.Rtık “bundan sonra”
|
HA.yır “olmaz, değil”
|
YA.Lnız “ama, ancak”
|
BE.bek “küçük çocuk”
|
AĞrı “yer adı”
|
6.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi Türkçedir?
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi Türkçedir?
şans |
zevk |
denk |
doktor |
vals |
Türkçe sözcüklerde, hece sonunda ancak belli ünsüz çiftleri bulunabilir. -ls, -vk, -ns, -rp bu çiftlerden değildir. Bu çiftlere alıntı sözcüklerde rastlanır. Türkçe sözcüklerde geniş yuvarlak /o/ ve /ö/ ünlüleri yalnız ilk hecede bulunabilir. Doğru yanıt C seçeneği.
7.Soru
Dilin işlev açısından en önemli yönü aşağıdakilerden hangisidir?
Dilin işlev açısından en önemli yönü aşağıdakilerden hangisidir?
İnsana özgü olması |
Seslerden oluşması |
Toplumsal bir olgu olması |
İletişim aracı olması |
Değişken olması |
Ayrıca dil, bir iletişim aracı’dır. Dilin işlev açısından en önemli yönü budur.
8.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde düzlük-yuvarlaklık uyumu vardır?
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde düzlük-yuvarlaklık uyumu vardır?
çamur |
ödev |
yavru |
dünya |
dekor |
Düz-yuvarlaklık uyumuna göre a'dan sonra a,ı; ü'den sonra e,ü; e'den sonra e,i sesleri olan heceler gelmesi gerekirdi. Doğru yanıt B seçeneği.
9.Soru
Türkçede söz başında bulunmayan ünsüzler, aşağıdakilerin hangisinde tam ve doğru olarak verilmiştir?
b, k, t, s, h, r, ş
|
ğ, l, m, n, r, ş, z
|
h, c, ç, d, m, n, l
|
d, p, g, v, s, ç, ğ
|
ç, s, y, k, l, p, d
|
10.Soru
Örnek 1: tak – pak
Örnek 2: it – ip
Örnek 3: etik – epik
Verilen örnekler aşağıdakilerden hangisinin Türkçede sesbirim olduğunu kanıtlar?
/i/ |
/k/ |
/e/ |
/t/ ve /p/ |
/e/ ve /i/ |
Dilde anlam ayırıcı en küçük ögeye sesbirim (fonem) denir. Bu örneklerde yer alan üç adet en küçük karşıt çift (tak-pak/it-ip/etik-epik) içinde de /p/ ve /t/ sesleri sırasıyla sözcük başında, sonunda ve ortasında birbirinin yerine kullanıldığında anlamca birbirinden ayrılan sözcükler oluşturmaktadır. Öyleyse bu sesler Türkçede sesbirimdir.
11.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde vurgunun yeri yanlış gösterilmiştir?
güZEL
|
becerikLİ
|
eFENdi
|
yaRAmaz
|
MAsa
|
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ses aygıtının daha ön kısmında yer alır?
Diş |
Diş yuvası |
Damak |
Sert Damak |
Yumuşak damak |
Bu organların ses aygıtında önden arkaya doğru sıralaması şöyledir: diş, diş yuvası, damak (sert damak), yumuşak damak.
13.Soru
Aşağıda, seslerin ve eklerin yazımında yaygın olarak kullanılan sembollere örnekler verilmiştir. Hangi örnekte söz konusu sembollerden biri yanlış kullanılmıştır?
/ORdu/~/orDU/
|
Vapur köprüØ önlerine gelmiş.
|
omuza~boyuna
|
kangı>hangi
|
birkaç *ev-ler
|
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir konuşma zincirinde ezgiyi oluşturan ögelerden değildir?
Hece |
Ton |
Ekler |
Sözcük Kökleri |
Ulama |
Bir konuşma zincirinde hece, sözcük kökleri ve eklerle sözcükleri kapsayan ton ve değişmelerin tümü ezgiyi oluşturur (Ergenç 2002: 27).
15.Soru
Düzlük-yuvarlaklık uyumuna göre ilk hecesinde o,u ünlüleri olan bir sözcüğün daha sonraki hecelerinde aşağıdakilerden hangisinin olması beklenir?
a,u
|
a,ı
|
e,i
|
a,i
|
a,e
|
16.Soru
Yukarıdaki şekil nasıl bir ünlünün çıkışını gösterir?
Dar, art |
Dar, ön |
Geniş, art |
Geniş, ön |
Düz, ön |
Türkçede ünlüler dört grupta toplanabilir: Dilin ön tarafının kabararak ön damakla arasındaki açıklığı daraltması sonucu oluşan ünlülere ön damak ünlüsü veya kısaca ön ünlü denir. Bunlar /e/, /i/, /ö/, /ü/ ünlüleridir. Dilin arka tarafının kabararak, yumuşak damakla arasındaki mesafeyi daraltması sonucu oluşan ünlülerse art damak ünlüsü veya art ünlü olarak adlandırılır. Bunlar /a/, /ı/, /o/, /u/ ünlüleridir. Kimi yayınlarda bunlara ön ve art ünlü yerine ince ve kalın ünlü de denir. Türkçede ünlülerin ikinci önemli ayırıcı özelliği, dudakların durumudur: Dudaklar düz durumdayken çıkarılan ünlülere düz ünlüler denir: /a/, /e/, /ı/, /i/ ünlüleri düz ünlülerdir. Eğer dudaklarda bir yuvarlaklaşma olur ise bu durumda yuvarlak ünlüler oluşur: /o/, /u/, /ö/, /ü/ ünlüleri de yuvarlak ünlülerdir. Ağız boşluğundaki açıklık-kapalılık, dilin ağız içinde yayvan olarak bulunması veya kabararak hava yolunu daraltmasıyla ilgilidir. Geniş ünlülerde dil her seferinde, dar karşılığına göre ağız içinde daha yayvan biçimde bulunur. Bu darlık veya genişlik durumu ünlülerin sınıflandırılmasında kullanılan üçüncü önemli ayrımdır: /a/, /e/, /o/, /ö/ ünlüleri geniş, /ı/, /i/, /u/, /ü/ ünlüleri dar ünlülerdir. Verilen şekilde dudakların durumu net olarak anlaşılmadığı için bu bilgiyi kestiremeyiz. Ancak dilin arka tarafının kabararak hava yolunu daraltmış olduğu açıkça görülmektedir. Öyleyse üretilen ses art ve dar ünlülerden ı veya u olmalıdır. Doğru yanıt A şıkkıdır.
17.Soru
Aşağıdaki gösterimlerden hangisinde diğerlerinden farklı bir ses üretilmektedir?
|
|
|
|
|
Ünsüzler ağız ya da genizde oluşmalarına göre ağız ve geniz ünsüzleri olmak üzere ikiye ayrılırlar. Ağız ünsüzlerinde küçük dil, burun yolunu kapatarak burundan hava çıkısını engeller. Geniz ünsüzlerinde ise burun yolu açıktır. Ses oluşurken akciğerlerden gelen hava burundan da çıkar. A, B, D, E şıklarında burun yolu kapalı olduğundan ağız ünsüzü, C şıkkında ise burun yolu açık olduğundan bir geniz ünsüzü sesletilmektedir. Doğru yanıt C şıkkıdır.
18.Soru
“Vurgusu söz sonunda olmayan sözcükler vurgulanabi- len bir ek aldıklarında vurgu ......... ” Yukarıdaki cümle aşağıdakilerin hangisiyle tamamlanırsa anlamı doğru olur?
sona kayar.
|
sondan bir önceki heceye kayar.
|
başa kayar.
|
orta heceye kayar.
|
kalkar.
|
19.Soru
I. Uzunluk. II. Vurgu. III. Durak. IV. Ton. V. Ezgi.
Sözcükte bir hecenin diğerlerine göre daha belirgin söylenmesi, yukarıdakilerden hangisiyle ifade edilmektedir?
I |
II |
III |
IV |
V |
Vurgu, sözcükte bir hecenin diğerlerine göre daha belirgin söylenmesidir. Doğru cevap B şıkkıdır.
20.Soru
I. /a/ sesi, ön, düz, açık, uzun. II. /a/ sesi, art, düz, açık, kısa. III. /e/ sesi ön, düz, açık, kısa IV. /ı/ sesi art, kapalı, düz, kısa. V. /i/ sesi art, düz, dar, uzun.
Türkçede ünlü seslerle ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
I, II, III |
II, III, IV |
III, IV, V |
I, II, III, IV |
I, II, III, IV, V |
Türkçede; /a/ sesi, art, düz, açık, kısa; /e/ sesi ön, düz, açık, kısa; /ı/ sesi art, kapalı, düz, kısa; /i/ sesi ön, düz, dar, kısa ünlülerdir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ