Turkish Language 1 Final 19. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Toplumda belli bir sosyal sınıfa mensup olanların , daha çok toplum dışı olarak algılanan ve damgalanmış grupların , toplumun diğer kesimlerinden ayrılmak veya gizlenmek içgüdüsüyle kendilerine sözcük ve deyimlerle oluşturdukları konuşma sistemi aşağıdakilerden hangisidir?
Lehçe |
İlişki sözleri |
Ağız |
Dua ve beddua |
Argo |
Toplumda belli bir sosyal sınıfa mensup olanların , daha çok toplum dışı olarak algılanan ve damgalanmış grupların , toplumun diğer kesimlerinden ayrılmak veya gizlenmek içgüdüsüyle kendilerine sözcük ve deyimlerle oluşturdukları konuşma sistemidir
2.Soru
Tıraş olan birine aşağıdakilerden hangisi söylenir?
Sıhhatler olsun. |
Kolay gelsin. |
Allah kavuştursun. |
Gözün aydın. |
Üzerinize afiyet. |
Tıraş olana, yıkanana sıhhatler olsun denir. Doğru cevap A'dır.
3.Soru
I. Betimleyici yaklaşım ise doğruyu veya yanlışı bulmaya değil, dilin kendisine özgü nitelikleri anlamaya odaklıdır.
II. Dil bilimciler genellikle anlamaya, açıklamaya odaklı olduklarından betimleyici dil bilgisini benimserler.
III. Betimleyici yöntem, doğanın bir parçası olan dilin bütün görünümlerinin, bütün dil bilgisel düzeylerde eşit yeterliklere sahip olduklarını savunur.
IV. Betimleyici yönteme göre İstanbul Türkçesinin toplumsal bir uzlaşı ile ağızlar üstü bir ağız, ortak bir ağız olduğu için diğer ağızlara göre bilimsel olarak daha üstündür.
Dilbilgine betimleyici yaklaşım ile ilgili yukarıdakilerden hangisi söylenebilir?
I ve III |
I ve II |
I, II ve III |
I, II ve IV |
I, II, III ve IV |
Dil bilimciler genellikle anlamaya, açıklamaya odaklı olduklarından betimleyici dil bilgisini, dili öğretenler ise öğretim için dilin farklı düzeylerdeki işleyişiyle ilgili kuralları ön plana çıkarmak zorunda olduklarından kuralcı dil bilgisini tercih ederler. Nitekim okul dil bilgisi kitapları bir dilin yapı ve işleyiş sistemini tanıtmak üzere ilk, orta, yüksek vb. farklı öğrenim düzeylerine göre ve kuralcı dil bilgisi yaklaşımıyla hazırlanır. Betimleyici yaklaşım ise doğruyu veya yanlışı bulmaya değil, dilin kendisine özgü nitelikleri anlamaya odaklıdır. Betimleyici yöntem, doğanın bir parçası olan dilin bütün görünümlerinin, bütün dil bilgisel düzeylerde eşit yeterliklere sahip olduklarını, herhangi bir yörenin ağzı ile ölçünlü dil arasında hiyerarşik bir ilişki bulunmadığını, yani ağızların ölçünlü dile tâbi olmadığını hareket noktası olarak alır. Örneğin, betimleyici yöntem, İstanbul Türkçesinin toplumsal bir uzlaşı ile ağızlar üstü bir ağız, ortak bir ağız olarak kullanılmanın dışında yerel ve toplumsal ağızlara dil bilimsel üstünlüğünün bulunmadığını, her ağzın bütün dil bilgisel düzeylerde ‘kural’ sözcüğüyle nitelenen ölçünlere sahip bulunduğunu göz önünde tutar.
Doğru cevap C'dir.
4.Soru
"Sabahki görüşmeye giderken, elbisesini demir kapıya sıkıştırdı." Yukarıdaki cümlede aşağıda verilenlerden hangisi bulunmaz?
Aitlik eki almış bir sözcük bulunmaktadır. |
Hal eki almış bir sözcük/sözcükler bulunmaktadır. |
Geçmiş zaman eki almış bir sözcük içermektedir. |
Takısız isim tamlaması örneği bulunmaktadır. |
Sıfat tamlaması örneği bulunmaktadır. |
Demir kapı takısız isim tamlamasıdır. Her ne kadar kapıdan demir kelimesiyle neyden yapıldığı belirtiliyor gibi görünse de, ilgili tamlama takısız isim tamlamasıdır. Eğer Demirden Kapı şeklinde ifade edilseydi sıfat tamlaması olurdu.
5.Soru
Osmanlı döneminde Arapça alfabesinin Türkçenin ses değerini karşılamakta yetersiz kaldığını ilk kez dile getiren ve başka aydınlarla yazı reformundan bahseden kişi kimdir?
Ali Şir Nevai |
Evliya Çelebi |
Katip Çelebi |
Murat Çelebi |
Mehmet Çelebi |
Osmanlı döneminde yaşayan ve Arap Alfabesini Türkçenin ses sistemini karşılamakta yetersiz kaldığını dile getirerek başka aydınlarla beraber yazı reformundan bahseden ilk kişi Katip Çelebidir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi, ses bilgisi konusuna ilişkin geçerli bir bilgi değildir?
Tarihi, eski Hint geleneğine dayanır. |
Bir dilin, ses dizgesinin genel adıdır. |
İlk çalışmalar, Sanskritçe kitaplar üzerinedir. |
Dil bilgisinin, fiziksel yönünü ele alır. |
Net bir kuram çerçevesinde incelenir. |
Amaç 1
7.Soru
Aşağıdaki dönemlerin hangisinde Türkçe bağımsız bir dil haline gelerek İlk Türkçe adını almıştır?
Avrupa Hun İmparatorluğu Dönemi |
Büyük Hun İmparatorluğu Dönemi |
Göktürk Dönemi |
Ana Altayca Dönemi |
Uygur Dönemi |
Türkçenin, binlerce yıl önce Moğolca ile tek bir dil olduğu varsayılan döneme ‘Ana Altayca Dönemi’ adı verilir. Türkçe İlk Türkçe adı verilen süreçte, yani Büyük Hun İmparatorluğu döneminde bağımsız bir dil hâline gelmiş, Avrupa Hun İmparatorluğu döneminde ise Ana Türkçe adı verilen süreç başlamıştır. Yazılı ilk olgunlaşmış Türkçe belgelerin bulunduğu Göktürk ve Uygur dönemlerine de ‘Eski Türkçe Dönemi’ adı verilir.
8.Soru
bî-baht ‘bahtsız’, na-mert ‘mert olmayan, alçak’ kelimelerinde ön ekler kullanılmıştır. Bu kelimeler Türkçeye hangi dilden geçmiştir?
Farsça |
Fransızca |
Arapça |
İngilizce |
Moğolca |
bî-, na- gibi ön ekler Türkçeye Fars dilinden geçmiş yapılardır. Doğru cevap A’dır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde yalnızca çekim ekleri bulunur?
evlerini |
körpecik |
gecelikleri |
birçok |
gidiver |
Ad Çekim Ekleri: Ad ya da ad soylu sözcüklere ad çekim eklerinin, yani durum, iyelik, çoğul, soru ve aitlik eklerinin eklenmesine ad çekimi adı verilir. Örneğin ev sözcüğü söz diziminde ev-e (durum eki), ev-im (iyelik eki), ev-ler (çoğul eki), ev mi? (soru eki), ev-deki (aitlik) gibi farklı ekler alarak çekime girer. Ev-leri-n-i sözcüğünde de her hangi bir yapım eki bulunmayıp çekim eklerinden de sırasıyla 3. çoğul iyelik eki ve belirtme durum eki bulunmaktadır. Doğru cevap A’ dır.
10.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde belirtisiz isim tamlaması mevcuttur?
Yolun sonu bir hiçliğe çıkıyor. |
Bakır tel lazım bu iki çubuğu tutturmaya. |
Bugün çok değerli konuklarımız bizlerle. |
Sabahki buluşma nasıl geçti? |
Matematik ödevini bitirebildin mi? |
Matematik ödevi, belirtisiz isim tamlamasına bir örnektir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde Türkçe'nin önemi ve bilim dili olmasındaki aşamalara dair yanlış bir bilgiye yer verilmiştir?
Türkçe'nin bilim dili olması X. yüzyılda Uygurların bilimsel terimler için kendi türettikleri kelimelerle başlar. |
Türkçe'nin bilim dili olmasında İlk uygulama Atatürk’ün geometri terimleri üzerine yaptığı çalışma olmuştur. |
Abdülaziz Dönemi’nde ortaöğretimde ve meslek okullarında Türkçeye Arapçadan sonra yer verilmiştir. |
Türkçenin okullarda zorunlu ders hâline getirilmesi II. Meşrutiyet ile birlikte gerçekleşmiştir. |
Türkiye’ye davet edilen yabancı uyruklu öğretim üyeleri Türkçe öğrenmeden de mesleki ve özel yaşamlarına devam etmişlerdir. |
Cumhuriyet Dönemi’nde yapılan üniversite reformu (1933) ile Türkçenin bilim dili olarak gelişmesi uğrunda önemli kararlar uygulama alanına sokulmuştur.Bunlardan en önemlisi ise yabancı uyruklu öğretim üyeleri Türkiye’de çalışmaya devam edeceklerse üç yıl içerisinde Türkçeyi öğrenmek zorundadırlar.
Bu soru bağlamında E şıkkı Doğru cevaptır.
12.Soru
Dil kullanımının önemli bir unsuru olan sözcüklerle ilgili seçeneklerden hangisi söylenebilir?
Birden fazla anlam içerebilirler |
Kültürlerüstü bir olgudurlar. |
Ortaya çıkış süreçleri çoğunlukla yapaydır. |
Zaman içerisinde dilden kaybolurlar. |
Somut durumları ifade ederler. |
Sözcükler, ilk ortaya çıktıklarında somut bir durum ya da kavramı karşılayan tek anlama sahip olur. Zaman ilerledikçe ve insanlar tarafından kullanıldıkça sözcüklerde anlam genişlemeleri olur. Anlam genişlemesiyle ortaya çıkan bu farklı anlamlar, bugünkü sözlüklerde maddeler hâlinde sıralanır. Bir sözcüğün çok anlamlı olması, o sözcüğün kullanılma
sıklığıyla doğrudan ilgilidir. Bu anlam farklılıklarını bilerek dili kullanmak da o dille sanat eseri ortaya koymanın basamaklarından biridir.
13.Soru
I- Edatlar tek başlarına bir anlam ifade edebilirler.
II- Cümlede anlamlı değil görevli ögelerdir.
III- Cümleden çıkarılmaları cümlede eksikliğe yol açmaz.
IV- Daima ad ile kullanılmak durumundadırlar.
Yukarıda edatlar ile ilgili verilen bilgilerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I ve IV |
II ve IV |
I ve III |
Edat Öbeği
Bir ad/ad soylu sözcük ve onu izleyen çekim edatının bir araya gelmesi ile oluşan sözcük öbeğidir.
Örnek: İpince, dal gibi bir çocuktu.
Yaşamak için çok güzel bir yer diye düşündü.
Bütün gün arabayla şehri gezdi.
Her şeyi bilmesine rağmen hiç sesini çıkarmadı.
Edatlar tek başlarına bir anlam ifade etmezler; yalnızca cümlede anlam kazanırlar. Cümlede anlamlı değil, görevli ögelerdir. Cümleden çıkarılmaları, cümlede bir daralma ve eksikliğe yol açar. Edatlar daima ad ile beraber kullanılmak durumundadır. Edat öbeği, edatın türüne göre zaman, yön, durum, benzetme, neden, şart, miktar vs. bildirir. Cümlede çoğunlukla zarf veya edat tümleci olur, ayrıca ek-eylem alarak yüklem olabilir.
14.Soru
Yakutça aşağıdaki ülkelerden hangisinde kullanılmaktadır?
Çin |
Rusya |
Tataristan |
Çeçenistan |
Fransa |
Yakutça Rusya'da kullanılmaktadır. Doğru cevap B'dir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir dil topluğunda söyleyiş, yazım ve söz varlığı gibi belirli alanlarda ortak ve resmî kabulün sağlanması olarak adlandırılmaktadır?
Ölçünleştirme |
Ölçünleştirilmiş değişken |
Ölçünlü dil |
Betimleyici dil |
Kurallaştırılmış dil |
Ölçünleştirme (standartlaştırma): Bir dil topluğunda söyleyiş, yazım ve söz varlığı vb. belirli alanlarda ortak ve resmî kabulün sağlanmasıdır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi nezaket bildiren bir cümle değildir?
Allah dört gözden ayırmasın
|
Su gibi aziz ol
|
Su verenlerin bol olsun
|
Üzerinize afiyet
|
Kendin pişir kendin ye
|
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi islamiyet sonrasında Türkçe söz varlığını etkileyen dillerden biridir?
Çince |
Soğdca |
Sanskritçe |
Toharca |
Farsça |
İslam öncesinde Çince, Sanskritçe, Soğdca, Toharca vb. dillerden etkilenen Türkçenin söz varlığının,
İslam uygarlığı çevresinde ise Arapçadan, Farsçadan etkilenmeye başladığı gözlenir.
18.Soru
Geçişli iken edilgen çatıya sokulan eylemlerle kurulan cümlelerde nesne bulunmaz.
Cümlenin asıl nesnesi olan öge, özne görünüşündedir; ama cümlenin asıl öznesi değil sözde öznesidir. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sözde özne bulunur?
Ablam ve abim tatil başladığı için çok mutlulardı. |
Kar, her yeri kaplayan kar, bizi eve hapsetmişti. |
İkisi de güle oynaya evden çıktılar. |
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol. |
Benim dedem, Kurtuluş savaşına katılmış bir gaziydi. |
A seçeneğinde Aynı yükleme bağlanmış birden fazla kişi veya varlık özne olabilir. Bunlar birbirlerinden virgül veya bağlaçla ayrılır ve tek bir öge (özne) olarak kabul edilir.
B seçeneğinde Özne, yükleme açıklayıcısı ile birlikte de bağlanabilir.
C seçeneğinde Özneden sonra gelen kimi zaman özneyi pekiştirmek, anlatıma güç katmak için “de,” bağlacı, “mi” soru eki ya da dönüşlülük zamiri ile birlikte kullanılabilir.
D seçeneğinde Geçişli iken edilgen çatıya sokulan eylemlerle kurulan cümlelerde nesne bulunmaz. Cümlenin asıl nesnesi olan öge, özne görünüşündedir; ama cümlenin asıl
öznesi değil sözde öznesidir. Sözde özne, cümlede işi yapan öge değil yapılan işten
etkilenendir.
E seçeneğinde cümlenin yüklemi “Kurtuluş savaşına katılmış bir gaziydi.” sıfat tamlaması olan bir sözcük öbeğidir. Cümlenin öznesi ise “benim dedem”dir. Özne iyelik eki almış bir sözcük öbeğidir.
Doğru yanıt D
19.Soru
Addan ad yapma ekleri, ad, kök ya da gövdelerinden köken anlamıyla bağlantılı yeni ad gövdeleri yapan eklerdir. Aşağıdaki kelimelerden hangisi addan ad yapma eki almamıştır ?
Betim |
Hanım |
Akman |
Beze |
Kızcağız |
Betim, hanım akman, kızcağız kelimeleri addan ad yapma eki almışken, beze kelimesi addan eylem yapma eki almıştır.
20.Soru
I. Tarihsel süreç II. En az çaba yasası III. Telafi uzunluğu IV. Geniş hece ünsüzünün düşmesi V. Yazımın etkisi Aşağıdakilerden hangisi ses olaylarının nedenlerini içermektedir?
I, II, III, IV
|
II, III, IV
|
I, II, III, V
|
III, IV, V
|
I, II, III, IV, V
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ