Türkiye´de Felsefenin Gelişimi 1 Final 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. Pratik yanları nedeniyle anlaşılmasının kolay olması II. Pozitivist kavramlaştırmanın merkezinde bilimin olması III. Önceliği toplumsal bilimlere vermesi IV. Sosyoloji hareketi olarak gelişmesi V. Felsefe ve siyaset ilişkisindeki önerilerinin, Osmanlı bürokrasisi için yol gösterici olması Yukarıdakilerden hangileri Osmanlı düşünürlerinin pozitivizmi sahiplenmesine etki eden nedenler arasında bulunmaktadır?
I ve II |
II ve IV |
I, II, III |
III, IV, V |
Hepsi |
- yüzyılda Batı felsefesi içinde iki karşıt akım olarak gelişen Fransız pozitivizmi ile Alman idealizmi karşısında Osmanlı aydını, seçimini ilkinden yana yapmıştır. Alman idealizminin kavramsal soyut yapısını kavramak zorken, pozitivizm pratik yanları nedeniyle anlaşılması kolay olmuştur. Pozitivist kavramlaştırmanın merkezinde bilimin olması, ona yönelmenin önemli nedenlerinden biridir. Bilimin bir çeşit kült haline getirilmesi, pozitivizmin pratikle olan ilişkisinde belirleyici olmuştur. Pozitivizmin, hem bilimsel disiplinler arasında yaptığı sınıflamada önceliği toplumsal bilimlere vermesi, hem de bir sosyoloji hareketi halinde gelişmesi, Osmanlı aydınlarının beklentilerine kısa vadeli cevap niteliğindedir. Özellikle felsefe siyaset ilişkisi konusunda önerileri, Osmanlı bürokrasisi için tam bir yol gösterici olmuştur. Görüldüğü üzere verilen maddelerin tamamı bu nedenler arasındadır. Doğru cevap E’dir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi felsefeci olmayan ancak çalışmaları felsefeye yakından ilişkili olan, düşünürlerden bir tanesi değildir?
A. Adnan Adıvar |
Fuat Köprülü |
Alaeddin Şenel |
Ziya Gökalp |
Nihat Keklik |
Felsefe, sadece felsefe eğitimi alan ve üniversitelerin felsefe bölümlerinde çalışanların uğraştığı bir alan değildir. Hem dünyada hem de Türkiye’de bu özelliklere sahip olmayanlar da felsefeyle uğraşmış ve iyi felsefe çalışmaları ortaya koymuşlardır. Felsefeci olmayan ancak çalışmaları felsefeye yakından ilişkili olan, A. Adnan Adıvar, Fuat Köprülü ve Alaeddin Şenel ve Ziya Gökalp bunlardan birkaç tanesidir.
3.Soru
Türkiye’de ilk defa felsefi denebilecek bir hareket meydana getiren dergi hangisidir?
Ulum-u iktisadiye ve içtimaiye Mecmuası |
İçtimaiyat Mecmuası |
Servet-i Fünun |
Tarihi Maddeciliğe Reddiye |
Felsefe Tarihi |
Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Türkiye’de ilk defa felsefi denebilecek bir hareket meydana getirmiştir. Derginin kurucuları, Ahmet Şuayb, Rıza Tevfik ve Mehmet Cavid’dir. Serbest ticareti savunan dergi, August Comte ve Le Play çizgisini takip etmiştir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Filibeli Ahmet Hilmi’nin tanımladığı materyalizmin özelliklerindendir?
Varlık aleminde kuvvet ve maddeden başka bir şey görülmez. |
Başlangıç seviyesinde tüm ruhların eşit olduğuna inanılır. |
İnsanın önündeki olanaklar bütününün, öteki insanlarla ve nesnelerle ilişkilerinden oluştuğu öne sürülür. |
Din ve ahlâkın, eğer devletin egemenliğine, üstünlüğüne hizmet ediyorsa bir değeri olduğuna inanılır. |
Davranışların ilkelere göre değil, içinde bulunulan anın koşullarına göre belirlenmesi öngörülür. |
Filibeli Ahmet Hilmi, materyalizmin özelliklerini şöyle sıralamıştır: 1- Yaratıcıyı inkâr ederler. 2- Varlık aleminde kuvvet ve maddeden başka bir şey görmezler. Madde ve kuvvet ezeli ve ebedi olduklarından yok edilemezler. 3- Tabiat, ezeli ve ebedi olan kendi kanunlarıyla idare olunmaktadır. 4- İnsanın zekâ ve idraki tamamıyla tecrübe ürünü olup, akıl denilen ve ihsan edilmiş bir seçkin mertebeye sahip değildir. 5- İnsan bir tabiat hadisesi olup zorunlu olarak işlemekte olan tabiat kanunlarının hüküm ve tesiri altındadır. Bu maddeler Materyalizmin temel ilkelerini yeterince açıklamaktadır.
5.Soru
Gözlem, deney, eleştiri, karşılaştırma, tutarlılık unsurlarını kullanarak yapılan araştırmalarda izlenen yola ne denir?
Bilim tarihi |
Bilimsel yöntem |
Bilim felsefesi |
Bilim |
İlim |
Gözlem, deney, eleştiri, karşılaştırma, tutarlılık unsurlarını kullanarak yapılan araştırmalarda izlenen yola bilimsel yöntem denir. Doğru cevap B'dir.
6.Soru
Felsefe anlayışının temelinde “önerme ve terim”in bulunduğu, Türkiye’de analitik felsefeyi kendine konu edinip çalışan kişilerin başında gelen isim aşağıdakilerden hangisidir?
Macit Gökberk |
Aydın Sayılı |
Ziya Gökalp |
Cemal Yıldırım |
Teo Grünber |
Türkiye’de analitik felsefeyi kendine konu edinip çalışan kişilerin başında Teo Grünberg gelmektedir. Tutarlı bir tavırla, doktora tezinde işlediği konuların dışına çıkmamış, mantık ve analitik felsefe konularında derinleşmiş ve alana ilişkin kaynak eserler üretmiştir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Adıvar’ın tümel din kavramı benimsenmiş din ile ilgili çalışmasında kastedilen kavramlardan birisidir?
Hıristiyanlık |
Yahudilik |
İslam |
İbadet |
Dinin cismi ve ruhu olduğu |
Çalışmada tümel din kavramı ele alınmış, Hıristiyanlık, Yahudilik İslam gibi dinler kastedilmemiştir. Schleiermacher’e dayanan bir anlayışla dinin cismi ve ruhunun olduğu görüşünü benimsemiştir.
8.Soru
Kitap, makale ve bildiriler de dahil olmak üzere 1500 civarında yayına sahip olan, Türk tarihçiliğinin en tepe isimlerinden kabul edilen, tarih felsefesi konularında tanınmış kişi aşağıdakiler hangisidir?
Adnan Adıvar |
Fuad Köprülü |
Teo Grünberg |
Ziya Gökalp |
Aydın Sayılı |
Türk edebiyatında İlk Mutasavvuflar, Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu gibi birçok kitap, makale ve bildiriye imzasını atan ünlü Türk tarihçi ve felsefeci Fuad Köprülü’dür.
9.Soru
Türkiye'de ilk defa tam anlamıyla felsefi denebilecek bir hareket başlatan dergi aşağıdakilerden hangisidir?
Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası |
İçtimaiyat Mecmuası |
Sanat Mecmuası |
Servet-i Fünun |
Güneş |
Servet-i Fünun dergisi, başlangıcında, Batı'ya ait ilmi, fenni bilgiler verirken sonraları edebi dergi haline gelmiştir. Ancak söz konusu dergi, Türkiye'de ilk defa tam anlamıyla felsefi denebilecek bir hareket meydana getirmiştir. (Ülken 1979, 155).
10.Soru
Din temelli açıklama sistemi, yerini akıl temelli açıklamalar ve temellendirmelere bırakmıştır. Aklın ön plana çıkmasıyla birlikte, eleştirel bir tutum gelişmiş, önceki değer ve kurumlar sorgulanmıştır. Her şeyin ölçüsü olan Tanrı yerine, insan (akı) ölçü olarak kabul edilmiştir. İnsanın ölçü kabul edilmesi göreceli yaklaşımların artmasına neden olmuştur.
Yukarıdaki metinde sözü edilen felsefe akımı hangisidir?
Pozitivizm |
Fenomenoloji |
Analitik Felsefe |
Aydınlanmacılık |
Materyalizm |
Metinde sözü edilen felsefi akım, aklı ön planda tuttuğu ve akıl temelli açıklamalara yöneldiği için Aydınlanmacılık’tır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Fuad Köprülü eserlerinden değildir?
İlk Mutasavvuflar |
Osmanlı'nın Etnik Kökeni |
Saz Şairleri |
Türk Edebiyatı Tarihi |
Tarih Boyunca İlim ve Din |
Tarih Boyunca İlim ve Din, Fuad Köprülü eseri değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.
12.Soru
Filibeli Ahmet Hilmi’nin “Hangi Felsefe Ekolünü Seçmeliyiz” adlı yazısında ortaya koyduğu görüşler aşağıdakilerden hangisidir?
Felsefe adı altında toplanan konuların çok çeşitli ve birbirinden farklı olduklarını bildirmiştir. |
İlmilerin ilmi olarak felsefenin, matematik ve tabii ilimlerle ilişki kurabildiğini ve felsefenin bu türünün diğer felsefe alanlarından daha kesin ve doğru olacağını dile getirmiştir. |
Felsefenin barındırdığı farklılıkları ve diğer bilimlerle ilişkilerini göz önüne alarak tartışmalı özelliklerinin olduğunu öne çıkartmıştır. |
Felsefenin öğretilmesine karşı olmadığını, hatta gerekli olduğunu bildirmiştir. |
Felsefeden ne anladığına ilişkin görüşlerini ortaya koymuştur. |
Filibeli Ahmet Hilmi, Hangi Felsefe Ekolünü Seçmeliyiz? (1913) adlı yazısında felsefeden ne anladığına ilişkin görüşler ortaya koymuştur. Yazının başında, “vatan ve milletimizi kalkındırmak için mevcut felsefe ekollerinden hangisini seçmenin uygun olduğu” sorusunun yöneltildiği belirtildiğinden felsefe ile toplumsal sorunlar arasında güçlü ilişkiyi kabul ettiği görülür. Düşünce akımlarına geçmeden önce, adı belirtilen yazıda yöntem sorunu üzerinde durmuş ve yöntemin felsefe açısından ne kadar önemli olduğunu sergilemiştir.
13.Soru
I. Avrupalı insan, din ve geleneğin dışına çıkmıştır.
II. Akıl, hayatın sarsılmaz temelidir.
III. Vahiy akıl süzgecinden geçirilmiştir.
IV. Menfaat birliği esas alınmıştır.
Yukarıda verilmiş olan çeşitli özellikler hangi felsefi akıma aittir?
Fenomoloji |
Yeni Ontoloji |
Aydınlanmacılık |
Materyalizm |
Sosyal Darwinizm |
Doğa ve insanın akıl yoluyla aydınlanması temelinde olan Aydınlanmacılık doğru cevaptır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi varolanı var olan olarak tetkik eden ve varolandaki determination prensiplerini varolanın nevilerini, tarzlarını araştıran bir ilimdir?
Analitik Felsefe |
Yeni Ontoloji |
Fenomoloji |
Spiritüalizm |
Metaryalizm |
Nicolai Hartmann (1882-1950 ) tarafından geliştirildiği kabul edilen yeni ontoloji, Takiyettin Mengüşoğlu tarafından şöyle açıklanmaktadır: Varolanı var olan olarak tetkik eden ve var olandaki "determination" prensiplerini varolanın nevilerini, tarzlarını araştıran bir ilimdir
15.Soru
Aydın Sayılı felsefenin bilimden beslendiği düşüncesini ne sebebe dayanarak ortaya sürmüştür?
Felsefeyi öznel bir disiplin olarak görmesi |
Bilimi ve felsefeyi iki ayrı alan olarak düşünmesi |
Yunan filosoflarının aynı zamanda bilim adamı olduklarını kabul etmesi |
Mezopotamya ve Mısır uygarlıklarını Yunan uygarlığı üstünde etki sahibi görmesi |
Bilimin somut felsefenin soyut olduğunu düşünmesi |
İlmin felsefeden çıktığı iddiası, ilmin Yunanlılardan çıktığı görüşünü temellendirme kaygısıyla ileri sürülmüştür düşüncesinde olan Sayılı'ya göre, Mısırlılarla Mezopotamyalıların, Yunanlılar anlamında bir felsefeleri yoktu.Halbuki ilimleri vardı ve bu ilim Yunanlılardan önce dikkate değer gelişmeler göstermiştir. Bu durumda ilmin felsefeden çıktığı görüşünü kabul etmek kolay olmamaktadır. Doğru cevap D'dir.
16.Soru
Felsefenin amacının, bir takım önermeler (yani bilgiler) ortaya koymak değil, eldeki önermeleri aydınlatmak olduğunu savunan düşünce akımı aşağıdakilerden hangisidir?
Felsefenin amacının, bir takım önermeler (yani bilgiler) ortaya koymak değil, eldeki önermeleri aydınlatmak olduğunu savunan düşünce akımı aşağıdakilerden hangisidir?
Yeni Ontoloji |
Fenomoloji |
Spiritüalizm |
Sosyal Darwinizm |
Analitik Felsefe |
Modern analitik felsefe, başka yoldan edinilemeyen bilgiler şöyle dursun, doğrudan doğruya ve tek başına hiçbir bilgi ortaya koymak iddiasında değildir. Felsefenin amacı, bir takım önermeler (yani bilgiler) ortaya koymak değil, eldeki önermeleri aydınlatmaktır.
17.Soru
Yıldırım’ın Bilim Felsefesi adlı kitabının amacı nedir?
Bilimi anlatmak |
Hipotez sunmak |
Bilimsel yasaları açıklamak |
Bilimsel teoriler geliştirmek |
Gözlem ve deney yapmak |
Yıldırım’a göre bilim felsefesinin amacı, bilimi anlatmaktır. Kitabın amacı, bilimi bir bilgi yığını olarak değil, bir düşünme yöntemi olarak açıklamaktır.
18.Soru
Toplum Sözleşmesi adlı kitabın yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Zeno |
Çiçero |
Rousseau |
Voltaire |
Danton |
Rousseau'nun Toplum Sözleşmesi adlı kitabı, etki açısından öne çıkanlardandır.
19.Soru
Sosyal Darwinizmin en genel tanımı kim tarafından yapılmıştır?
Herbert Spencer |
Hofstadter |
Charles Darwin |
Abdullah Cevdet |
Louis Pasteur |
Sosyal Darwinizmin en genel tanımını Hofstadter yapmıştır. Doğru cevap B'dir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Pozitivizmin yaygınlaşmasında etkili olan dergilerden bir tanesi değildir?
Servet-i Fünun |
Ulum-u İktisadiye |
İçtimaiye Mecmuası |
İçtimaiyat Mecmuası |
Felsefe Tarihi |
Pozitivizmin yaygınlaşmasında etkili olan üç dergi vardır: Servet-i Fünun (1891-1942), Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası (1908-1910), İçtimaiyat Mecmuası (1917).
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ