Ülken, varlığı dikotomiler (karşıtlıklar) çerçevesinde de ele almıştır. Ona göre
varlık-yokluk dikotomisi ilk konulan problemdir.

Bilgi Felsefesi  John Locke tarafından kurulmuştur.

Başarılı  filozoflar her zaman yarınların filozofları olmuşlardır. Aralardaki yüzyıllara rağmen, sözgelişi, Aristoteles, Descartes, Kant, Hume bir bakıma çağdaşımız değil midir? (Uygur 1971, 184). Öte yandan Geleceği önceden bilmek, yarının tarihini yazmaktır.

Varlık ve Oluş adlı çalışma H. Zİya Ülken'e aittir.

Bu söz Fichte'ye aittir.

Felsefe yöntemi, felsefecinin yada filozofun düşüncelerini temellendirirken takip etmesi gereken yoldur. Söz konusu yapı taşlarını, şüphe, eleştiri, tanım, sınıflandırma ilke, tutarlılık, felsefe bilinci oluşturmaktadır.

Ülken, Aristoteles temelli varlık ve oluş anlayışını, 19. ve 20 yüzyılların yeni açıklama modelleri çerçevesinde, dikotomi (karşıtlık), kriz ve ritim bağlamlarında açıklayarak insan varlık dünyasında nasıl bir yapıya sahip olduğunu ortaya koymaya çalışmıştır. 

Mengüşoğlu, Felsefeye Giriş kitabında, Problem Olarak Felsefe Tarihi adlı bölümünde, felsefe tarihini çeşitli yönleriyle tartışmıştır. Tarihi, insan faaliyetleriyle başlatan Mengüşoğlu’na göre tarih, insan başarılarının ve olayların bilgisidir (Mengüşoğlu 1968, 301). Başarıların alanları farklı olduklarından, her farklı alanın da bir tarihinin olduğu kabul edilmektedir. Dolayısıyla felsefe tarihi de insanın felsefe sahasındaki faaliyetlerinin, başarılarının tarihidir (Mengüşoğlu 1968, 301).

Şüphe, felsefeyi başlatan temel unsurdur. İçine doğup büyüdüğümüz bilgiler sorgulandığında, doğrulukları dolayısıyla da güvenilirlikleri tartışmalı hale gelmektedir. Böyle bir durumda felsefecilerin şüpheyi yöntemdeki ilk ilke olarak kabul etmeleri gerekmektedir.

ŞÜphe, eleştiri, tanım, sınıflandırma, tutarlılık, felsefe bilinci felsefecinin düşüncelerini temellendirirken takip edeceği yoldur. 

Denkel, bilgi sorununu, maddeci bir temelden ele alarak, konuyla ilgili geleneksel akımlar olan Descartes ve Locke çizgilerini eleştirerek, analitik felsefe bağlamında kendi kaygıları doğrultusunda temellendirmeye çalışmıştır.

Estetik tavrın gerçekleşmesi için, seyir, duyum, algı, duygu, özdeşleyim unsurlarının bulunması gerekmektedir (Tunalı 1979, 30-55). Sıralanan bu unsurlarla elde edilen estetik tavır alma ve estetik algının sonunda bir estetik hoşlanma, ya da estetik haz ile son bulduğu sonucu ortaya çıkar.

Felsefe, kavramlarla ilgili bir uğraşdır. Felsefe, dallı budaklı yönelmelerimizde, günlük yaşamda, bilim ve sanatta, din ve teknikte başvurduğumuz belli başlı sözleri(dolayısıyla bu sözlerle yöneldiğimiz dünyayı anlamları bakamından elden
geldiğince açıklayıp eleştirme denemesidir.

Uygur'un felsefe ve metafizik arasında yaptığı ayrım, analitik felsefe çerçevesinde gerçekleşmiştir. 

Kozmolojik kategoriler: Zaman, mekan, substans (öz ya da dayanak), kausalite (nedensellik), tabiattaki kanunluluk, karşılıklı tesir.

Filozofun fikirleri ya bu çerçevenin içine sığabilir veyahut da onu aşar. Sığdığı zaman filozof, tutarlıdır; yani fikirleri arasında bir tutarlılık vardır. Sığmadığı zaman filozof söylediklerini çürüten, tutarsız, fikirleri birbirini tutmayan bir filozoftur. Böyle bir felsefe tarihi görüşünün tam olabilmesi için, bu sistemlerin de tasnif edilmesi gerekmektedir. Tasnif, bu sistemleri, realizm, idealizm, pozitivizm gibi belli isim’lere ayırmak suretiyle yapılır (Mengüçloğlu 1968, 307-308).

Nesnelerin bizdeki düpedüz etkilerinin bilgisi, yani doğrudan doğruya duyarlığın sağladığı bilgi ile bu etkilerden oluşturduğumuz tasarım, görü ve
kavramlar, nesnelere ilişkin tüm deneylerimiz yoluyla onlar hakkında edindiğimiz
bilgi, yani anlama yetisinin bilgisi, birbirinden ayrı iki tarz oluşturur.

1- İnanma şartı: X, p’ye inanmıyorsa, tam tersi p olmayana inanıyorsa, hiç olmazsa p ile p olmayan şıkları arasında bir seçim yapamıyorsa, (şüphe hali), x’in p’yi bildiğini söyleyemeyiz. 2- w, X, p’yi bildiğini kabul etsin. Eğer daha sonra X'nin yanlışlığını kabul etmek zorunda kalırsa, o zaman p’yi bilmesinin bir sanıdan ibaret olduğunu, gerçekte p’yi bilmediğini kabul edecektir. 3- Belgeleme şartı: meteorolog Ahmet’in yanlış bir hesap sonucunda önermesini (yani yarın yağmur yağacak önermesini) kabul ettiğini ve bir tesadüf olarak ‘p’nin doğru olduğunu (yarın yağmur yağacağını) düşünelim. Böyle bir durumda bir yandan Ahmet p’ye inanıyor, öbür yandan da ‘p’ doğru oluyor. Yani gerek inanma şartı, gerekse doğruluk şartı yerine geliyor. 

İsmail Tunalı'ya göre, Wolff ontolojisi, eski, klasik ontoloji bir spekülatif bilim, yani metafizikti. C¸ağdaş ontoloji, bir metafizik olmadığı gibi, onun ana özelliği anti-metafizik oluşudur.