Dış ticaret teorileri Adam Smith'in Mutlak Üstünlükler Teorisiyle başlamış ve yaklaşık 40 yıl sonra David Ricardo'nun Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisiyle devam etmiş ve Özellikle Karşılaştırmalı Üstünlüklerin yurt içi fiyat farklılığının nedenlerini tatmin edici bir şekilde açıklayamadığı için Eli Heckscher ve Bertil Ohlin tarafından geliştirilen Faktör Donatımı Teorisiyle devam etmiştir.

Faktör donatımı teorisinden çıkarılan bir hipotez olan Stolper-Samuelson gelir dağılımı teoremine göre, serbest ticaret uygulamaları gelir dağılımını ülkede bol bulunan faktör lehine ve kıt bulunan faktör aleyhine değiştirir.

Arzı sabit kabul edilen faktör doğal kaynaklardır. Ancak deniz ve göllerin doldurulması, bataklıkların kurutulması, sulama olanaklarının yaygınlaştırılması ve yeni maden yataklarının keşfedilmesi gibi yollarla bu kaynaklar da bir ölçüde artırılabilmektedir.

Toplumsal kayıtsızlık eğrisi: Tüketici kayıtsızlık eğrilerine benzeyen, toplumun talep koşullarını ve refah düzeylerini göstermek üzere kullanılan bir
geometrik analiz tekniğidir.

Teknolojinin bir faktörün belirli ölçülerde öteki faktörün yerine kullanılabilmesine olanak verdiği durumlarda eş ürün eğrisi orijine göre dış bükey olur.

H-O Modelinde Faktör donatımı, üretim faktörlerinin fiziki miktarları ya da faktör stoku ile açıklanır. Bu yaklaşımda faktör donatımını belirlemek için ülkelerin sermaye stoku/ emek stoku oranlarını karşılaştırmak gerekir.

Sabit fırsat maliyetleri varsayımının doğal sonucu üretimde “tam uzmanlasma”dır.

Mill’e göre iki ülkeli modelde eğer ülkelerden birinin, diğerinin malına karşı talebinin ne derece şiddetli olduğu bilinirse, ticarette denge fiyatları belirlenebilir.

Ticarete karşıt yönlü büyüme, ulusal ekonomide üretilen malların zamanla, tüketilen mal miktarlarına eşitlenmesi demektir. Bu koşullar altında dış ticaretin ülke ekonomisindeki önemi azalma gösterir. Bu ise genel eğilimin otarşi yönünde olması demektir. Zaman içinde ülke, göreceli olarak geleneksel ihraç malından daha az, ithalata rakip maldan ise daha fazla üretmekte olduğundan uzun vadede dış ticaret yapısı tersine dönebilir.

Adam Smith serbest ticaret ve uluslararası uzmanlaşmanın yararlarını Mutlak Üstünlük Teorisi ile açıklar. Buna göre, bir ülke karşı ülkeye göre hangi malları daha düşük maliyetle üretiyorsa, o malların üretiminde uzmanlaşmalı ve bunları ihraç ederek pahalıya üretebildiklerini dış ülkeden ithal etmelidir.

Klasik iktisatçılardan dış ticarette talep koşullarına ilk kez yer veren düşünür John Stuart Mill olmuştur.

Uluslararası Ticaret Teorisi’nde de değinilen bu ilkeler doğrultusunda yapılan ve aşağıda daha ayrıntılı biçimde sıralanacak bir dizi varsayım vardır. Örneğin analizlerde iki ülkeli ve iki mallı modeller kullanılır. Hükûmet kesiminin varolmadığı dolayısıyla gümrük
tarifelerinin ve ticaret üzerinde öteki kısıtlamaların yer almadığı, mal ve faktör piyasalarında tam rekabet koşullarının geçerli olduğu, uluslararası taşıma giderlerinin bulunmadığı, vs. biçimde varsayımlardan hareket edilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

İhracatta yoğun olarak kullanılan bir faktörün göreli olarak daha yüksek bir orandan artışına dayanan büyüme koşullarında ihraç edilebilir malların üretiminin ithal edilebilir malların üretiminden daha fazla artması ve uluslararası ticaretin de GSYIH dan daha fazla genişlemesi Ticareti Arttırıcı Yönlü Büyüme modelidir.

Sorunun açıklaması: Faktör donatımı ile karşılaştırmalı üstünlükler arasındaki ilişki tek yönlüdür. Bunun yönü de birinciden ikinciye doğrudur. Diğer bir deyişle faktör donatımı zaman içinde değiştikçe ona bağlı olarak karşılaştırmalı üstünlük yapısı da değişir. Dolayısıyla bugünkü faktör donatımına bakılarak yarınki karşılaştırmalı üstünlüklerin de aynı olacağı söylenemez.

O hâlde kalkınmakta olan ülkeler, uygun sanayileşme politikaları izleyerek ekonomik yapılarını ve uluslararası iş bölümündeki yerlerini değiştirebilirler. Nitekim uygulamada çoğu ülkede kalkınma çabalarının altında yatan temel amaç ekonomik yapıyı dinamik karşılaştırmalı üstünlüklere uygun biçimde değiştirmeye yöneliktir.

Smith’in Klasik Liberalizme yön veren bazı görüşleri şunlardır: Bütün bireyler ekonomik çıkarlarına göre hareket ederler, yani kişiler homo economicusdur (ekonomik insan). Devlet kişilerin bireysel girişim haklarını kısıtlamamalıdır (“laissez faire, laissez passer-bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler”). Çünkü bireyler kendi çıkarları peşinde koşmakla aynı zamanda toplumsal çıkarlara da hizmet etmiş olurlar. Nihayet, ekonomik hayatta düzen sağlayan bir görünmez el (invisible hand) vardır. Bu görünmez el de fiyat mekanizmasıdır. Ekonomik hayatta düzen, fiyat mekanizmasının işleyişi ile kendiliğinden sağlandığına göre, devletin bu amaçla ekonomiye müdahale etmesine gerek yoktur. 

İki mallı ve iki faktörlü bir modelde, tam çalışma koşulları altında eğer tek bir faktörün arzı artırılacak olursa, onu yoğun olarak kullanan malda üretim genişler, diğer malda ise daralır.

Gümrük tarifeleri, yurtiçi üretici ve tüketiciler açısından ithalata rakip malların fiyatını, ihraç mallarının fiyatına oranla düşürdüğünde Stolper-Samuelson teoremi geçerliliğini yitirmektedir. Bu duruma Metzler paradoksu adı verilmektedir.

Ekonomik büyümenin iki ana kaynağından birisi üretim faktörleri stokundaki artışlar, diğeri de teknolojik gelişmedir.

Yeni üretim yöntemleri bulunmasına dayalı teknolojik gelişmenin en belirgin özelliği aynı miktar kaynaklarla daha fazla mal üretilebilmesi veya aynı miktar malın daha az kaynak kullanılarak elde edilebilmesidir. Üretim fonksiyonlarının doğrusal ve homojen olması (sabit verimler) varsayımı altında teknolojik yenilikler üçe ayrılır.

Sırasıyla:

1. Sapmasız (veya yansız),
2. Emek tasarrufu sağlayan,
3. Sermaye tasarrufu sağlayan yeniliklerdir.

Sermaye-yoğun mal: Üretiminde birim başına sermaye/ emek oranı göreceli olarak yüksek olan maldır.