Marksizm ve merkez çevre teorilerinin ortak özelliği; uluslararası ilişkileri ve dış politikayı maddi unsurlardan daha ziyade siyasal, askeri güç yerine ekonomik verilerle açıklamalarıdır.

Söz konusu düşünür Hobson'dır.

Aydınlanma çağı denildiğinde 1688 ile 1789 yıllarını kapsayan dönem akla gelmektedir.

Kapitalist dünya ekonomisi emek ile sermaye arasındaki uluslararası toplumsal ilişkiyi ifade eder. Marksist anlayışta olduğu gibi, artı değer, bu ilişki sonucu proleteryadan kapasite aktarılmaktadır. Bu aktarım ve emek sermaye iş bölümü sadece ülke içiyle sınırlı kalmamakta; dünya ölçeğinde gündeme gelmektedir. Wallerstein’ın dünya sistemi modelinde ifade edilen egemenlik karalar üzerinde mutlak otorite (otonomi) sahibi olmak anlamına gelmemektedir.

Harry Magdoff tarafından yeni emperyalizm olarak nitelenen bu dönemin temel özelliği, ekonomik gücün dev anonim şirketler ve finans kurumlarının ellerinde yoğunlaşmasıdır.

Liberallere göre, nükleer silahların varlığı ve kitlelerin savaş karşıtı oluşu, devletler için savaşın maliyetini artırdığından savaş olasılığını azaltmıştır.

Gelişmenin ancak azgelişmiş ülkelerin, gelişmiş ülkelerle ilişki kurmasına bağlandığı görüşlerin aksine Neo Marksistler, uydu ülkelerin gelişmelerinin ancak merkezle olan bağlarını gevşetmeleri durumunda gerçekleşebileceğini savunmaktadırlar.

Jeopolitik kuram, aslında realist kuramın temel varsayımlarını benimsemesi dolayısıyla, realist okul ya da realist paradigma içinde düşünülebilecek bir yaklaşımdır. Zira devletin, uluslararası ilişkilerin temel aktörü olarak kabul edilmesi, devlete yekpare ve bütüncül bir yapı olarak bakılması, devletlerin rasyonel davranan birimler olduğunun varsayılması bakımından realist (gerçekçi) kuramla aralarında büyük benzerlikler bulunmaktadır. Ayrıca, devletlerin çıkar mücadelesine odaklanan ve yayılmacı politikalar peşinde koşan birimler olarak ele alınması da, ortak varsayımlardır. En önemli fark ise realist teoride güç dendiğinde öncelikle askeri güç akla gelirken, jeopolitik teoride coğrafi gücün akla gelmesidir.

Marksizm ve merkez çevre teorilerinin ortak özelliği; uluslararası ilişkileri ve dış politikayı siyasal, askeri güç yerine ekonomik verilerle açıklamalarıdır.

Liberal teoriyi savunanların üzerinde durdukları en önemli ögelerden birisi de özgürlüğün gelişmesinin, barışın gelişmesini sağlayacağıdır. Buradan yola çıkarak otoriter liderlerin, totaliter partilerin daha saldırgan oldukları ve savaşa daha fazla başvurdukları iddia edilmektedir. Liberal devletlerde ise bireysel hakların daha fazla gelişmiş olduğu, hukuk önünde bireyler eşit olduğu, ifade özgürlükleri ve özel mülkiyet hakkı gibi diğer haklardan yararlandıkları için, toplumlar tarafından seçilen temsilciler savaşa karşı çıkmaktadır. Çünkü; savaşın yükünü çeken bireyler, genellikle savaşı istemediğinden savaşa karşı olan hükümetleri tercih etmektedirler. Ticari faaliyetler ve bunun sağladığı imkânlardan yararlanmaksa ancak barışın sürmesine bağlıdır. Bu nedenle liberal parlamenter sisteme sahip Batılı devletlerin barışı korumaya çalışması doğaldır. Uluslararası karşılıklı bağımlılık, toplumsal güçleri de birbirine bağımlı hale getirdiği için, liberal olmayan politikaları takip eden hükümet ve siyasal partilere ilk seçimde oy verilmeyerek cezalandırılmakta ya da ekonomik aktivitelerini daha liberal devletlere kaydırmaktadırlar.

Locke’un Toplumsal Sözleşme ya da diğer adıyla “kontrast yasası”na göre, insanlar bir doğa durumunda özgür olsalar bile bu herkesin birbirlerinin haklarına saygı göstereceği anlamına gelmediğinden, hak ve özgürlüklerinin daha etkili ve iyi korunması için örgütlü bir toplum oluşturulur. Çünkü; bireyin kendini doğal özgürlüğünden sıyırıp yurttaş toplumunun bağlarını üstlenmesinin biricik yolu, başka insanlarla anlaşarak rahat, güven ve barış içinde yaşamak için uygun ortamı hazırlamaktır.

Münih Üniversitesi’nde profesörlük ve Alman ordusunda generallik görevlerinde bulunan Karl Haushofer ve diğer Alman jeopolitikçiler; Mackinder gibi Anglo-Sakson jeopolitikçilere karşı bir tepki olarak Avrupa’daki tüm Almanların birleşmesini savunmuşlardır. Bu Pangernemik yaklaşımlar aslında “lebensraum” politikalarına önemli ölçüde destek sağlamıştır. Haushofer dünyayı dört bölgeye ayırır.

Hobbs’a göre insan yapısı olabildiğince çıkarcıdır ve bundan dolayı insanlar birbirinin düşmanı olur. Bu “herkesin herkese karşı savaşını” doğurmaktadır ve bu durumda insan insanın kurdudur.

Realist, neorealist, liberal ve neoliberal teorilerden farklı olarak iş birliği ve düzenin sağlanması için hegemonya grektiğini savunan görüş Realist ve Marksist paradigma tarafından benimsenmiş hegemonik istikrar teorisidir.