Marksizme göre söz konusu ilişki emperyalizm olarak nitelendirilir.

Diyalektik materyalizmi benimseyen Marks, Tanrı inancını yadsıyarak, her şeyin temelinde doğanın kendisinin ve maddenin var olduğunu iddia etmektedir. Marks, toplumun kurumsal ve ideolojik yapısının tamamen ekonomik üretim ilişkileri tarafından belirlendiğini varsayar. Bu ekonomik determinizm temelinde, ekonomik sistemi denetleyebilen siyasal sistemi de denetler. Marks ve Engels öğretisine göre, siyasal kuruluşlar ekonomik alt yapıya göre şekillenen üst yapılardır. Bu nedenle devletler ekonomide var olan yapıyı sürdürmeye ve güçlendirmeye yaramaktadır.

Demokrasinin gelişmesinin devletlerin saldırganlıklarını azalttığı liberalizmin temel savlarından biridir. Çok sayıda örnekle bu kanıtlanmaya çalışılmaktadır. Batı Yarıküresi’nde 1980’lerde demokrasinin gelişmesiyle beraber çatı şmalar azalmaya başlamış ve bu bölgede neredeyse kanıksanmış olan savaşlar artık yaşanmaz olmuştur. Bu noktadan hareketle ABD Dışişleri (eski) Bakanı Warren Christopher’ın da belirttiği gibi, artık büyük devletlerden hiçbiri, diğerini bir askeri tehdit olarak görmüyor. Günümüzde de ABD ile Rusya ve Çin arasında hat ta İngiltere, Fransa, Almanya ya da Japonya arasında bazı sorunlar bulunmaktaysa da bu sorunlar dünya politikasını polarize edecek nitelikte görülmemektedir.

Söz konusu eserin sahibi ve neorealizmin öncüsü Kenneth Waltz'dir. 

Biyo coğrafi bir anlayışa dayanan ve hayat sahası anlamına gelen “lebensraum” a göre devletler canlı bir varlığa benzetilmekte ve hayatta kalması için genişlemesi doğal karşılanmaktadır. Ratzel, “lebensraum” kavramını ilk kullanan kişi olarak Alman politikacılarının yayılmacı politikalarına zemin hazırlamıştır.

Realizm, esas olarak I. Dünya Savaşı sonrası süreçte idealizmin temel düşüncesinin ve uluslararası barış ve güvenliği sağlamaya dönük varsayımlarının iflas etmesi üzerine ona bir meydan okuma olarak gelişmiştir. İlk ortaya çıkması da aslında idealizmin eleştirisiyle başlamış ve özellikle II. Dünya Savaşı sonrası süreçte güvenlik meselesinin, uluslararası sistemin ana gündemini oluşturmasıyla oldukça çekici hale gelmiştir. Dolayısıyla Soğuk Savaş boyunca devam eden çatışma eksenli dünyadaki siyasal süreci ve dış politika yaklaşımlarını açıklamada başvurulan temel teorik çerçeve realizm olmuştur.

Hem neoliberal hem de realist teori uluslararası ilişkilerde devleti en önemli aktör olarak görür. 

Marksizmde hegemonyaya sınıfsal bir ilişki olarak bakılır ve işçi sınıfının örgütlenmesi ve mücadelesi sonucunda, burjuvazinin hegemonyasının sona ereceği ve yerini proleteryanın hegemonyasının alacağı savunulur.

Hem neoliberalizm ve hem de neorealizm için de uluslararası sistem anarşik yapıdadır. Nasıl ulaşılacağı konusunda farklılıklar olmakla beraber, her ikisi de uluslararası işbirliğini mümkün görmektedirler. Ayrıca Neorealizm ve neoliberalizmin her ikisi de ekonomik ve askeri gücün önemini kabul etmekle birlikte, öncelik sıralarını farklı görürler. Çıkar uyumu doktrini liberalizme ait bir düşüncedir.

Yaklaşımlarıyla realizmin düşünsel temelinde önemli bir yeri olan, bir İtalyan siyaset felsefecisi Niccolo Machiavellidir. Gücün nasıl kazanılacağı, nasıl korunacağı ve nasıl sürdürüleceğine ilişkin el kitabı niteliğinde olan Prens adlı çalışmasını realist düşünceye temel oluşturmuştur.

Klasik liberal düşünce, eşitlik, rasyonellik, özgürlük, ve mülkiyet kavramları üzerine inşa edilmiştir.

Marjinalist düşünceye göre, gerek deniz gerekse kara alanlarından birinin tek başına dünyanın merkezi olarak dikkate alınması doğru değildir. Uzun vadede, her iki bölgede yer alan ülkeler, kenar kuşaktaki güçlerle ilişkilerinde çevre (periferi: ikincil) konumunda olacaklardır. Dolayısıyla global anlamda esas mücadele ve çatışma; nüfusu, sahip olduğu kaynakları ve jeostratejik konumu bakımından çok önemli olan kenar kuşağın denetimini ele geçirmeye yönelik olacaktır.

Jeopolitik teori; devletlerin coğrafi özellikleri ve dünya üzerindeki konumlarıyla izledikleri dış politika arasında, doğrudan deterministik ilişki kuran bir teoridir. Diğer faktörler sabit kalmak üzere, ülke cografyasının dış politikayı belirlediği savunulmaktadır. Buna göre, ülkenin kara ülkesi ya da okyanuslarla çevrili olması, önemli nehirlere ve deniz ticaret yollarına sahip olması, o ülkenin dış politikasında belirleyici bir etki yapmaktadır.

Wallerstein’a göre dünya sistemi tarihsel ve dönüşümseldir. 50-60 yıllık aralarla bazı dönemlerde durgunluk bazı dönemlerdeyse üretkenlik hâkim olmaktadır.