Uygur Türkçesi Final 8. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“minte kin erke begke tegmetin evimni tutup oglum altmış ?ayanı asrap yorızun” cümlesinde fiil çekim (kip) eklerinden hangisi bulunmaktadır?
belirli geçmiş aman |
belirsiz geçmiş zaman |
geniş zaman |
gereklilik |
emir |
Metinde tek bir yüklem vardır. Bu yüklem de şöyle çözümlenir: yorı- ‘ilerlemek’ –zun [3. tekil kişi emir eki]. Dolayısıyla cümlede yalnızca fiil çekim eklerinden yalnızca emir kipi bulunmaktadır.
2.Soru
" Sekiz-inç" sözcüğündeki -inç eki aşağıdakilerden hangisidir?
İyelik eki |
Çoğul eki |
Sıra sayı sıfatı yapım eki |
1. tekil kişi gelecek zaman |
Yönelme durum eki |
Sekiz ‘sekiz’ +(i)nç [sıra sayı sıfatı yapım eki]
Doğru cevap C'dir.
3.Soru
“biri ayur ķoy yılķı igidser yılın͡ga aşılur bay bolur” cümlesinde geçen hangi kelimede iyelik eki bulunmaktadır?
biri |
ayur |
yılķı |
yılın͡ga |
aşılur |
Metinde yalnızca yılın͡ga kelimesinde durum eki bulunmaktadır: yılın͡ga ‘her yıl’ < yıl ‘yıl’ +ı [3. tekil kişi iyelik eki] +n͡ga [yönelme durumu eki]
4.Soru
Orhun Türkçesindeki b- sesi kendisinden sonra hangi seslerin bulunması halinde m- olur?
/b/, /p/ |
/d/, /t/ |
/n/, /ŋ/ |
/m/ |
/s/, /ş/ |
Orhun Türkçesindeki b- sesi kendisinden sonra hangi /n/, /ŋ/ bulunması halinde m- olur: ben “ben” T 47, men KT G11 > men Kalyanam. V.1; buŋ T 57 > muŋ Kalyanam. XXVI.1.
5.Soru
"taplamadı" sözcüğündeki olumsuzluk eki aşağıdakilerden hangisidir?
-dı |
-op |
-pla |
-ta |
-ma |
tapla- ‘uygun bulmak’ < tap ‘uygun, yerinde’ +la- [isimden fiil yapım eki] -ma [olum-suzluk eki] -dı [3. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
Doğru cevap E'dir.
6.Soru
"Sekiz türlüg yiller üze tepremetin, serilip anta"
Metinde verilen dizenin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Sabırla, yapa-yalnız dinî huzura ermeli, öyle yerlerde |
Göğerip duran güzel dağlarda, gönle uygun tenha yerlerde |
Hiçbir arzu beslemeden huzura ermeli, öyle yerlerde |
Sekiz türlü yel ile kımıldamadan dinlenip orada |
Süzülüp akan sular arasında, ıp-ıssız tenhalıkta |
Sekiz - türlüg - yiller - üze tepremetin - serilip - anta
Sekiz - türlü - yel ile - kımıldamadan dinlenip - orada
Kelime ve karşılıkları incelendiğinde doğru cevabın D olduğu görülecektir.
7.Soru
Hangisi “minte kin erke begke tegmetin evimni tutup oglum altmış ?ayanı asrap yorızun” cümlesinde bulunan bir edattır?
minte |
kin |
erke |
tutup |
asrap |
Cümledeki minte kin “benden sonra” anlamına gelir. Dolayısıyla buradaki kin “sonra” anlamında bir edattır.
8.Soru
" ne kergekin alku tüketi" sözlerinin Türkçe çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
prense gerekli donanımı verdi |
kardeşi şöyle düşündü |
bütün gerekli olanları tam ve eksiksiz |
Annem ve babam (hep) ağabeyim prensi |
Bu sırada Kötü Düşünceli Prens |
N’ KRK’KYN “LQW TWYK’TY
ne kergekin alku tüketi
bütün gerekli olanları tam ve eksiksiz
Doğru cevap C'dir.
9.Soru
“men yime barayın edgü yavlak” cümlesindeki hangi sözcükte isimden isim yapım eki kullanılmıştır?
Men |
Yime |
Barayın |
Edgü |
Yavlak |
edgü ‘iyi; yarar’ < ed ‘mal, değerli eşya’ +gü [isimden isim yapım eki]
10.Soru
I. Ö- ‘düşünmek’ –(y)ü [zarf-fiil eki]
II. Kadgur- ‘kaygılanmak’ –ar men [2. tekil kişi gelecek zaman]
III. Kasınçıg ‘yavuklu’ +(ı)m [1. tekil kişi iyelik eki]
IV. Kaş ‘kaş’ +ı [3. tekil kişi iyelik eki]
V. Körtle ‘güzel’ +m [1.tekil kişi iyelik eki]
Yukarıdaki kelime bilgi eşleşmelerinden hangisi yanlış verilmiştir?
I |
II |
III |
IV |
V |
II. maddede verilen ?adgur- ‘kaygılanmak’ –ar men [1. tekil kişi geniş zaman] şekilde olmalıdır.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Mani metinlerinde "ekin, darı" anlamına gelir?
taraġ |
tarıġ |
sarsıġ |
tapaġ |
balaḳ |
Ayrıca Mani metinlerinde tapıġ “hürmet, hizmet, huzur” tapaġ; sarsıġ “kaba” sarsaġ; yalıŋ “yalın, çıplak” yalaŋ; tarıġ “ekin, darı” taraġ; balıḳ “balık; şehir” balaḳ olmuştur.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde gelecek zaman eki kullanılmıştır?
ḳodtum |
tegir |
birip |
bolġay |
bitig |
bol- ‘olmak’ –ġay [gelecek zaman eki]
ḳod- ‘koymak, bırakmak’ < ḳo- ‘koymak’ –d [fiilden fiil yapım eki] –tum [1. tekil kişi belirli geçmiş zaman]
teg- ‘değmek; paya düşmek’ –ir [3. tekil kişi geniş zaman eki]
bir- ‘ver-’ -p [zarf-fiil eki], bol- ‘olmak’ –ġay [gelecek zaman]
bitig ‘yazılı kağıt, vasiyetname’ < biti- ‘< Çince. yazmak’ –g [fiilden isim yapım eki]
13.Soru
Uygurca transliterasyonu T’LWY ‘WYKWZK’ KYRMYŞYK olan sözlerin transkripsiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
tınlıglarnıng küsüşin inçip |
tigin alkunı taplamadı tek |
taluy ögüzke kirmişig |
tapladı ötürü içgerü kangı illigke |
ötüg birdi talu ögüzke |
T’LWY ‘WYKWZK’ KYRMYŞYK
taluy ögüzke kirmişig
okyanusa açılmayı
Yukarıdaki bilgi ışığında bakıldığı zaman doğru cevabın C şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
14.Soru
İlk Türk lirik şairi aşağıdakilerden hangisidir?
Cuci |
Reşid Rahmeti Arat |
A. von Le Coq |
Şinasi Tekin |
Aprın Çor Tigin |
İlk Türk şairi olarak bilinen Aprın Çor Tigin’in Türk lirik şiirinin ilk ve en eski örneği olarak gösterilen aşk konulu bir şiiri vardır. Doğru cevap E'dir.
15.Soru
12 Hayvanlı Türk Takvimi, 12 yılın kaç katı olan devrelerden oluşan bir sistemdir.
3 katı olan 36 |
4 katı olan 48 |
5 katı olan 60 |
8 katı olan 96 |
10 katı olan 120 |
12 Hayvanlı Türk Takvimi, 12 yılın 5 katı olan 60 yıllık devrelerden oluşan bir sistemdir.
16.Soru
Yüce anlamına gelen sözcük aşağıdakilerden hangisidir?
Teg |
Tirinlik |
Adkaşu |
Artuç |
İdiz |
İdiz tikim kayalık basgukluk erip idi tikisizte
Yüce (ve) yalçın kayalık doruklar altında, tam sessizlik içinde
Doğru cevap E'dir.
17.Soru
12 hayvanlı takvim kaç yıllık devrelerden oluşmuştur?
40 |
50 |
60 |
70 |
80 |
12 Hayvanlı Türk Takvimi, 12 yılın 5 katı olan 60 yıllık devreleri ile Köktürklerde,
Uygur Türklerinde, Tuna Bulgarlarında, İtil Bulgarlarında kullanılmış olup, Türkler
arasında çok yaygın bir sistem olmuştur.
18.Soru
ö- fiilinin doğru anlamı, aşağıdakilerden hangisidir?
kalp kırmak |
yaklaşmak |
düşünmek |
yürümek |
parlamak |
ö-: düşünmek
öz amra?ımın öyür men -> Öz sevgilimi düşünüyorum
19.Soru
“kan inçe tip yarlıg-kadı tıdu umadım erkim tükemedi erksiz ıdur men amtı siz kataglanıng” cümlesindeki işaretli "tıdu umadım" bölümünün doğru çözümlemesi hangisidir?
tıd- ‘engellemek’-u u- ‘muktedir olmak’ [yardımcı fiili zarf-fiil eki ile asıl fiile bağlanmış birleşik fiil çekimi] -ma [olumsuzluk eki] -dım [1. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki] |
tıd- ‘gerçekleştirmek’-u u- ‘muktedir olmak’ [yardımcı fiili sıfat-fiil eki ile asıl fiile bağlanmış birleşik fiil çekimi] -ma [olumsuzluk eki] -dım [1. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki] |
tıd- ‘uğurlamak’-u u- ‘muktedir olmak’ [yardımcı fiili mastar eki ile asıl fiile bağlanmış birleşik fiil çekimi] -ma [olumsuzluk eki] -dım [1. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki] |
tıd- ‘engellemek’-u [zarf-fiil eki] u- [isimden fiil yapma eki] -ma [olumsuzluk eki] -dım [1. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki] |
tıd- ‘engellemek’-u [sıfat-fiil eki] u- [fiilden fiil yapma eki] -ma [olumsuzluk eki] -dım [1. tekil kişi belirsiz geçmiş zaman eki] |
Cümledeki işaretli kısmın doğru çözümlemesi şöyledir: tıd- ‘engellemek’-u u- ‘muktedir olmak’ [yardımcı fiili zarf-fiil eki ile asıl fiile bağlanmış birleşik fiil çekimi] -ma [olumsuzluk eki] -dım [1. tekil kişi belirli geçmiş zaman eki]
20.Soru
‘’anı teg orunlarta Redifli Bir Budist Şiiri’’ nde geçen ‘’Topluluk, cemaat’’ anlamına gelen sözcük aşağıdakilerden hangisidir?
Külüşüg |
Koltguçı |
Kadgur |
Kuvrag |
Közün |
Kuvrag
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ