Uygur Türkçesi Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
“köngül-teki küsüşin kanturgalı sakınsar bulunçusuz çintemeni erdini bulsar” cümlesinde geçen kelimelerde hangi ek bulunmaz?
bulunma durumu eki |
belirtme durumu eki |
zarf-fiil eki |
sıfat-fiil eki |
şart eki |
Metinde geçen köngülteki kelimesinde bulunma durumu eki, küsüşin kelimesinde belirtme durumu eki, kanturgalı kelimesinde zarf-fiil ve sakınsar ile bulsar kelimelerinde ise şart eki bulunmaktadır. Ancak hiçbir kelimede sıfat-fiil eki yoktur.
2.Soru
Adkaşu turur kat kat tagda amıl ağlak aranyatanda
Artuç söğüt altınınta akar suvlukta
Amrançıgın uçdaçı kuşkıyalar tirinlik kuvraklıkta
Adkagsızın mengi tegingülük ol anı teg orunlarta
Yukarıdaki şiir alıntısında bugünkü dille belirtilen aşağıdaki anlamlardan hangisi doğrudur?
Anı teg orunlarta – öyle yerlerde |
Aranyatanda – Ağaçların çok olduğu bölge |
Kuvraglıkta – dileğin yerine gelmesi |
Suvlukta – suyu olmayan yerler |
Amrançıgın – üzüntü içerisinde |
anı teg orunlarta – öyle yerlerde, aranyatanda – manastır, ibadet yeri, kuvraklıkta toplanılan yer, topluluk, suvlukta – akar sular boyunca, amrancıgın - sevinçle
3.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde fiilden isim yapım eki kullanılmıştır?
bolung |
tıdu |
katağlanıng |
avıçka |
ıdur |
kat(a)g ‘katı, sert’< kat- ‘katılaşmak; daralmak’ -(a)g [fiilden isim yapım eki]
4.Soru
Aşağıdaki şıklardan hangisinde yönelme durumu eki vardır?
küçe- |
yorı- |
ilit- |
ünte- |
küning͡e |
küning͡e ‘her gün’ < kün ‘gün’ +i [3 tekil kişi iyelik eki] +ng͡e [yönelme durumu eki]
5.Soru
“ya?ışıpan” kelimesindeki ek aşağıdakilerden hangisidir?
gelecek zaman eki |
zarf-fiil eki |
geniş zaman eki |
şart eki |
sıfat-fiil eki |
ya?ış- ‘yaklaşmak’ –(ı)pan [zarf-fiil eki]
6.Soru
Aşağıdakilerden hangi sözcük belirtme durumu ekialmıştır?
bir |
tüş |
yazuḳ |
köngül |
ti |
köngül ͡ ‘gönül’ +(ü)g [belirtme durumu eki]. Doğru cevap D'dir.
7.Soru
"amraķ ögüküm mening ilte ķazġançım sizing ermez mü amtı köngülçe alıng barça buşı biring"
Yukarıdaki cümlenin günümüz Türkçesindeki karşılığı hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
“Sevgili yavrucuğum! Benim imparatorlukta kazancım siz değil misiniz? Şimdi istediğiniz kadar alın; hepsini sadaka verin!" |
“Canım yavrucuğum! Benim imparatorlukta kazancım sizin değil mi? Şimdi istediğiniz kadarını alın; hepsini halka verin!" |
“Sevgili yavrum! Benim imparatorlukta kazandığım sizin değil mi? Şimdi istediğiniz kadar alın; hepsini sadaka verin!" |
“Canım yavrucuğum! Benim imparatorlukta kazancım sizin değil mi? Şimdi istediğiniz kadar alın; hepsini sadaka verin!" |
“Sevgili yavrucuğum! Benim imparatorlukta kazancım sizin değil mi? Şimdi istediğiniz kadar alın; hepsini sadaka verin!" |
“MR’X ‘WYKWK WM M’NYNK ‘YLT’ X’ZX’NCYM SYZYNK ‘RM’Z MW ‘MTY KWYNKWL C’ “LYNK P’RC’ PWŞY PYRYNK
amraķ ögüküm mening ilte ķazġançım sizing ermez mü amtı köngülçe alıng barça buşı biring!
“Sevgili yavrucuğum! Benim imparatorlukta kazancım sizin değil mi? Şimdi istediğiniz kadar alın; hepsini sadaka verin!
Yukarıdaki bilgiler ışığında bakıldığı zaman doğru cevabın E şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
8.Soru
biz kelser birle kelir biz tip cümlesinde araç durumu eki hangi sözcükte vardır?
kelser |
birle |
biz |
tip |
kelir |
birle ‘birlikte’ < bir ‘bir, beraber’ +le [araç durumu eki]. Doğru cevap B.
9.Soru
“kin erke begke tegmetin evimni” ifadesinde zarf-fiil eki alan kelime aşağıdakilerden hangisidir?
kin |
erke |
begke |
tegmetin |
evimni |
“sonra başka bir kimse ile evlenmeden, evimi”
teg- ‘değmek, paya düşmek’ –metin [olumsuz zarf-fiil]
10.Soru
“ol ödün kan?gı kan tiginke septi biş yüz erennin?g aşı suvı kölüki takı ne kergekin alku tüketi birip uzatıp öntürdi” cümlesinde hangi kelime yük hayvanı anlamındadır?
ödün |
septi |
kölik |
takı |
alku |
Metinde geçen kölik kelimesi yük hayvanı anlamına gelmektedir.
11.Soru
Linxua sayu birer ağuluğ yılan bar ağu tını ıraktın
Yukarıda verilen cümle ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
İsimden isim yapım eki kullanılmıştır. |
Geniş zaman sıfat fiili kullanılmıştır. |
İsimden fiil yapım eki kullanılmıştır. |
Çıkma durum eki kullanılmıştır. |
Kalıplaşmış zarf fiil kullanılmıştır. |
agu ‘zehir’ +lug [isimden isim yapım eki; isimleri sıfatlaştırır] ırak ‘uzak’ < ıra- ‘uzaklaşmak’ -k [fiilden isim yapım eki] +tın [çıkma durumu eki] sayu ‘her, her biri’ < sa- ‘saymak’ -(y)u [kalıplaşmış zarf-fiil eki]
12.Soru
Amra? özkiyem dizesindeki ''özkiyem'' sözcüğünün sırasıyla kökü, isimden isim yapım eki ve 1.tekil kişi iyelik eki doğru olarak gösterilmiştir?
Öz-ki-yem |
Özki-ye-m |
Öz-kiy-em |
Özk-i-yem |
Öz-kiye-m |
Özkiye ‘cancağız’ < öz ‘kendi’ +kiye [isimden isim yapım eki, küçültme eki] +m [1.tekil kişi iyelik eki]
13.Soru
Aşağıdaki seçeneklerde bulunan sözcüklerden hangisinde şart eki vardır?
öngi |
kidin |
yılınga |
igidser |
ayur |
öngi ? ‘ayrı, başka, farklı’ < ön?g ‘ön, dış’ +i [kalıplaşmış 3. tekil kişi iyelik eki]
ay- ‘söylemek’ -ur [geniş zaman eki]
igid- ‘yetiştirmek, beslemek’ < ig- ‘eğmek’-(i)d [fiilden fiil yapım eki: pekiştirme görevindedir] -ser [şart eki]
yılınga? ‘her yıl’ < yıl ‘yıl’ +ı [3. tekil kişi iyelik eki] +nga ? [yönelme durumu eki]
kidin ‘batı’ < ki ‘geri, arka’ +din [çıkma durumu eki]
Yukarıdaki bilgiler ışığında bakılırsa doğru cevabın D şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
14.Soru
bunçalayu ifadesinin kök ve eklerine doğru olarak ayrılmış biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
bun+çal+a-yu |
bu+n+ça+layu |
bu+n+ça+la-yu |
bunç+a+la-yu |
bunça+la-yu |
munçulayu ‘bu şekilde’ < bunçalayu < bu ‘işaret zamiri’ +n [zamir n’si] +ça [eşitlikeki]
+la- [isimden fiil yapım eki] -(y)u [zarf-fiil eki]
15.Soru
" tokıt" sözcüğündeki -t eki aşağıdakilerden hangisidir?
Eşitlik durumu eki |
Çoğul eki |
İsimden isim yapma eki |
İsimden fiil yapma eki |
Ettirgenlik eki |
tokıt- ‘vurdurmak, çaldırmak’ < tok ‘vurma sesi’ +ı- [isimden fiil yapım eki] -t [ettirgenlik eki]
Doğru cevap E'dir.
16.Soru
Aşağıdaki seçeneklerde bulunan sözcüklerden hangisinde yönelme durum eki vardır?
anta |
yüzlügke |
neçükin |
kazgansar |
üküş |
anta ‘ondan, bundan’< a ‘3. tekil kişi zamirinin çekime girmiş hâli’ +n [zamir n’si] + ta
[bulunma-çıkma durumu]
yüzlüg ‘tanınmış, önemli kişi’ < yüz ‘yüz, çehre’ +lüg [isimden isim yapım eki. İsimleri
sıfatlaştırır] +ke [yönelme durumu eki]
neçükin ‘nasıl, niçin’ < ne ‘ne’ + çe [eşitlik durumu eki] + ök [pekiştirme edatı] + (i)n
[araç durumu eki]
kazgan- ‘kazanmak’ +sar [şart eki]
üküş ‘çok’ < ük- ‘yığmak, biriktirmek’ -(ü)ş [fiilden isim yapım eki]
Bu bilgiler dahilinde bakıldığı zaman doğru cevabın B şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
17.Soru
Kemi tutuzup yantru ıdtı ifadesinin Türkiye Türkçesine çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Geminin yanına gitti |
Kendi tutunup geldi |
Gemiyi emanet ederek geri gönderdi |
Gemi den gelenleri bekledi |
Kendi başına her şeyi yaptı |
kemi tutuzup yantru ıdtı: gemiyi emanet ederek geri gönderdi.
18.Soru
"Aklayur" kelimesindeki -(y)ur ekinin görevi aşağıdakilerden hangisidir?
1. tekil kişi geniş zaman eki |
3. tekil kişi geçmiş zaman eki |
3. çoğul kişi geniş zaman eki |
3. tekil kişi geniş zaman eki |
1. tekil kişi geçmiş zaman eki |
Bu fiilin çözümlemesi şu şekildedir: akla- (<Çince âk) ‘kötü, iğrenç’ +la- ‘nefret etmek’[isimden fiil yapım eki] -(y)ur [3. tekil kişi geniş zaman eki]. Doğru cevap D'dir.
19.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisinde zarf-fiil eki yoktur?
tepre- |
alng͡u- |
yit- |
yantru |
munçulayu |
alng͡u- ‘kötüleşmek, bozulmak’ < al- ‘ele geçirmek, geri almak’ -(ı)ng͡ ‘kötü, fena’ [fiilden isim yapım eki] +u- [isimden fiil yapım eki] -dı [3 tekil kişi belirli geçmiş zaman]
tepre- ‘kımıldamak’ < tepir ‘kıpırtı sesi’ +e- [isimden fiil yapım eki] -(y)ü [zarf-fiil eki](
20.Soru
Uygurca tranliterasyonu “NCWL’YW olan sözlerin transkripsiyonu aşağıdakilerden hangisidir?
ançulaç |
ançulayu |
ançlulaç |
ançuya |
ançulya |
“NCWL’YW ançulayu
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ