VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Turfan bölgesinin kuzeyinde yer alan Bulayık’ta Süryani ve Uygur alfabeleriyle yazılmış çeşitli Hristiyan metinleri bulunmuştur. Yakobus İncilinden yapılan çeviriye ait iki fragman ile Hristiyan Aziz Georg’un çektiği acıları anlatan fragmanlar, bu tip metinlerdendir. Yakobus İncili’nin Uygur Türkçesine çevirisinden kalan iki fragmanı yayımlayan akademisyen hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
S. Himran |
L. Clark |
P. Zieme |
F. W. K. Müller |
A. von Le Coq |
Yakobus İncili’nin Uygur Türkçesine çevirisinden kalan iki fragman, F. W. K. Müller
tarafından 1908 yılında yayımlanmıştır. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.
2.Soru
Budist Uygurlardan kalan metinlerin neredeyse tamamına yakını çeviridir. Bu bakımdan aşağıdaki dillerden hangisi Budist Uygur edebiyatı çeviri dilleri arasında yer almaz?
Çince |
Tibetçe |
Sanskritçe |
Ötükence |
Toharca |
Şu ana kadar tespit edilen Budist Uygur edebiyatındaki 81 eserin 41’i Çinceden, 16’sı Tibetçeden, 9’u Sanskritçeden, 3’ü ise Toharcadan tercüme edilmiştir. Doğru yanıt D’dir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Endülüs döneminde klasik Arap kasidesinden veya İspanyol halk şarkı ve şiirlerinden etkilenerek ortaya çıkmış ve bestelenmek için yazılmış şiir türüne verilen isimdir?
Muvaşşahat |
Muhdes |
Nakaiz |
İktibas |
Mu’allakat |
Bu dönemde klasik Arap kasidesinden veya İspanyol halk şarkı ve şiirlerinden etkilenerek “muvaşşahat” adı verilen ve bestelenmek için yazılan bir şiir türüyle de karşılaşılmaktadır. Emir Abdullah b. Muhammed (öl. 912), Muhammed b. Mahmud el-Kabri^ ed- Darir, İbn Abdirabbih ve Ubade b. Ma’is –Sema^ (öl. 1031) muvaşşah söyleyen şairlerden bazılarıdır. Doğru cevap A’dır.
4.Soru
Budist Uygur edebiyatının en meşhur mütercimlerinden birisi olan Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung aşağıdaki eserlerden hangisini çevirmiştir?
Prajnaraksita |
Kşanti Kılguluk Nom Bitig |
Nilakanthaka |
Avolokiteşvara Sadhana |
Arya-rajavavadaka Sutra |
Ketebe kayıtlarına göre Budist Uygur edebiyatının en meşhur mütercimlerinden biri
X. yüzyılda yaşamış olan Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung’dur. Şingko Şeli Tutung, Çinceden Altun Yaruk, Hsüan Tsang Biyografisi ve Nilakanthaka adlı önemli eserleri çevirmiştir. Sekiz Yükmek Yaruk Sutra’yı da aynı mütercimin çevirdiği düşünülmektedir. Doğru cevap C'dir.
5.Soru
Edip Ahmet Yükneki'nin Karahanlı beylerinden Muhammed Dâd Sipehsalar'a hediye ettiği kitap aşağıdakilerden hangisidir?
Kutadgu Bilig |
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Atebetü’l-Hakayık |
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Kur’an Tercümeleri |
Edip Ahmet Yükneki'nin 12. yüzyılda, Karahanlı beylerinden Muhammed Dâd Sipehsalar'a hediye ettiği, hadis ve Arapça beyitlere dayanarak yazdığı şiirlerle, ahlaklı insan olmanın yollarını, ahlak ilkelerini açıklamış, çeşitli ahlakî öğütlerde bulunmuş, İslamî düşünce ve görüşlere yol gösterici olan kitap Atebetü’l-Hakayık adlı eserdir.
6.Soru
"Türkistan coğrafyasında Türkçe ve manzum yazılan ilk eser olan Kutadgu Bilig’in, söylenilenlerin aksine Türklerin daha önce şiirlerinde kullandığı ve “aa bb cc…” şeklinde kafiyelendirdiği şiir yapısıyla, Arap edebiyatında gördüğü mesnevi formu arasındaki paralellikten dolayı bu nazım şeklini rahatlıkla kullandığının söylenebileceğini dile getirmiştir. Bu da Türklerin mesnevi formunu Fars mesnevilerinden hareketle değil, bizatihi Uygur dönemi Türk şiiri ile Arap şiirinden esinlenerek kullanmış olabileceğini göstermektedir." diyen akademisyen hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
Aysu Ata |
Besim Atalay |
Ahmet Caferoğlu |
Ahmet Kartal |
Meserret Diriöz |
Ahmet Kartal, Türkistan coğrafyasında Türkçe ve manzum yazılan ilk eser olan Kutadgu Bilig’in, söylenilenlerin aksine Türklerin daha önce şiirlerinde kullandığı ve “aa bb cc…” şeklinde kafiyelendirdiği şiir yapısıyla, Arap edebiyatında gördüğü mesnevi formu arasındaki paralellikten dolayı bu nazım şeklini rahatlıkla kullandığının söylenebileceğini dile getirmiştir. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “anta kisre inisi kagan bolmış erinç, oglıtı kagan bolmış erinç” ifadesi ile ilgili olarak doğrudur?
Koşutluk |
Deyim |
Atasözü |
İkileme |
Benzetme |
Koşutluk, eşit ögeli birimlerle ya da birleşik sıra cümleler ile sağlanmaktadır. Yazıtların dilindeki bu hususlar, yazıtların anlatımını güzelleştirmekte, daha doğrusu şiirleştirmektedir. Cümleler peşpeşe söylendiğinde bir şiir müzikalitesi ile karşılaşılmaktadır. Bu özellik, ifadenin hafızada kalmasını da kolaylaştırmaktadır.
8.Soru
Tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti olarak bilinen devlet aşağıdakilerden hangisidir?
Köktürk |
Uygur |
Hun |
Avar |
Osmanlı |
Tarihte Türk adıyla kurulan ilk Türk devleti Köktürklerdir.
9.Soru
Molla Câmî’nin çok sayıda eserini Türkçeye tercüme ettiği için “Câmî-i Rûm” lakabını alan şair-yazar aşağıdakilerden hangisidir?
Mehmed Fevzî
|
Şem’î
|
Lâmi’î
|
Ref ’et
|
Hâcibî
|
10.Soru
İçinde Moyun Çor ile babası Kül Bilge’nin savaşları anlatılan Uygur Kağanlığı Yazıtı aşağıdakilerden hangisidir?
Tes Yazıtı |
Somon-Sevrey Yazıtı |
Suci Yazıtı |
Karabalgasun Yazıtları |
Terh (Taryat) Yazıtı |
Terh yazıtı 1969-1970 yıllarında Moğolistan’ın Arhangai eyaletindeki Taryat bölgesinde Terh ırmağı civarında bulunmuştur. Yazıt dört parçadan oluşmaktadır. Ötüken Uygur Kağanlığı (M.S. 745-840) döneminde 753 yılında İl İtmiş Bilge Kağan (Moyun Çor) tarafından diktirilmiş olan Terh (Taryat) yazıtında, Moyun Çor ile babası Kül Bilge’nin savaşları anlatılmaktadır. Yazıtın bazı satırları da Şine-Usu yazıtı ile aynıdır. Yazıtın yazıcısı Bilge Kutlug Tarkan Se?ün’dür.
11.Soru
Uygur Edebiyatı hangi dönemleri kapsamaktadır?
6 ve 8. Yüzyıl arası |
7 ve 10. Yüzyıl arası |
8 ve 14. Yüzyıl arası |
13 ve 14. Yüzyıl arası |
12 ve 14. Yüzyıl arası |
Uygurlar 8-14. yüzyıllar arasında farklı kültür çevrelerinde, birçoğu tercüme olan ve dinî bir karakter taşıyan zengin bir edebiyat meydana getirmişlerdir. Doğru cevap C’dir.
12.Soru
Fuad Köprülü'ye göre, Anadolu’da, XIII. yüzyılda yazılan ilk Türkçe eser aşağıdakilerden hangisidir?
Bezm ü Rezm
|
Târîh-i Âl-i Selçuk c. Makâlât
|
Fihî-mâ-fîh
|
Behçetü’l-Hadâyık
|
Çarh-nâme
|
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Duraklama döneminde yaşamış, Mukaddime yazarı ve sosyoloji ilminin kurucusu olan kişidir?
İbn Hallikan |
Celaleddin Süyuti^ |
el-Kalkaşandi^ |
İbn Haldun |
Firuzabadi^ |
Duraklama döneminde dil ve sözlük alanında önemli çalışmalar yapılmıştır. İbn Manzur (öl. 1311) ünlü eseri Lisa^nü’l-Arab’ı, tanınmış dilci Firuzabadi^ (öl. 1414) de Ka^mu^su’l-muhi^t’i bu dönemde yazmıştır. Vefeya^tü’l-aya^n’ın yazarı İbn Hallikan; Mukaddime yazarı ve sosyoloji ilminin kurucusu İbn Haldun; ünlü din bilgini Celaleddin Süyuti^; Subhu’l-a’şa^’nın yazarı el-Kalkaşandi^ ve Kasi^de-i Bürde’nin yazarı İmam Busuri^ bu dönemde yaşamışlardır. Doğru cevap D’dir.
14.Soru
İlk Göktürk devleti ne zaman kurulmuştur?
630 yılında
|
552 yılında
|
744 yılında
|
680 yılında
|
840 yılında
|
15.Soru
Aşağıdaki şehirlerden hangisi Türkistan coğrafyasında bulunmamaktadır?
Beykent |
Buhara |
Faryab |
Semerkand |
Bağdat |
Bağdat, Irâk-ı Arab şehirlerindendir.
16.Soru
Moğolistan’ın dışında, bugün Tuva ve Hakasya’da Göktürk Yazıtları’na göre daha kısa yazıtlar bulunmaktadır. Üslup ve im
Talas Yazıtları
|
Turfan Yazıtları
|
Küli Çor Yazıtları
|
Moyun Çor Yazıtları
|
Yenisey Yazıtları
|
17.Soru
Karahanlıların X. yüzyılın ilk yarısında İslamiyeti resmen kabul etmiş olan hükümdarı kimdir?
Bilge Kül Kadır Han |
Bazır Arslan Han |
Satuk Buğra Han |
Ebu Nasr |
Baytaş Arslan Han |
Amcası Oğulçak’a karşı verdiği mücadeleyi kazanıp Kâşgar’ı ele geçiren Satuk Buğra Han, X. yüzyılın ilk yarısında İslamiyeti resmen kabul etmiştir.
18.Soru
Altun Yaruk adlı eser hangi dilden Uygurcaya çevrilmiştir?
Tibetçe |
Çince |
Moğolca |
Toharca |
Latince |
Altun Yaruk, X. yüzyılda Beşbalıklı Şingko Şeli Tutung tarafından Çinceden çevrilmiştir. Bu sutranın kısa adı Altun Yaruk Sudur şeklindedir. Altun Yaruk’un üç kolleksiyonda fragmanları vardır. Tam nüshası 1687 tarihinde istinsah edilmiş olup Petersburg’dadır. Doğru cevap B’dir.
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı yazı diliyle yazılmış eserlerden biri değildir?
Kutadgu Bilig |
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Atebetü’l-Hakayık |
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Mecalisü'n Nefâis |
Dört asır hükümranlık sürmüş olan Karahanlı devletinden günümüze kalan Türkçe
eser sayısı fazla değildir. Karahanlı yazı diliyle yazılmış eserler şunlardır:
1. Kutadgu Bilig
2. Dîvânu Lugâti’t-Türk
3. Atebetü’l-Hakayık
4. Yarkend Hukuk Belgeleri
5. Kur’an Tercümeleri
20.Soru
anın amtı upasi-lar-a
ança-kya seri?-ler
atı kötrülmiş nomlamış-ı
adruk bu nomug tı?la?-lar
Yukarıdaki dörtlükte Uygur şiirinin hangi özelliği bulunmaktadır?
Ses ahengi bulunmaktadır. |
4+4/3+3 duraklı hece ölçüsü vardır. |
Kıta aliterasyonu yapılmıştır. |
Mısralar sayı esasına dayalıdır. |
Nazım birimi yediliktir. |
Eski Uygur şiirinin en önemli özelliği, uyak düzeninin söz başında bulunmasıdır. Bu uyak düzeni, “söz başı aliterasyonu”, “baş uyak”, “kıta aliterasyonu”, “Altay aliterasyonu” gibi adlarla adlandırılmıştır. Bu çevrelerde yazılmış Türk şiirinde uyak, mısra başında ve aynı zamanda mısra içinde de bulunduğu için, bu uyak düzenine genel olarak “kıta aliterasyonu” adı verilmektedir. Söz başı uyak düzenine göre, şayet dizeler ünlü ile başlıyorsa, şiirdeki bütün dizeler ünlü ile başlamaktadır. Doğru yanıt C’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ