VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
552 yılında Ötüken merkez olmak üzere Köktürk Kağanlığını kuran Türklerin önderi kimdir?
Mukan Kağan |
Bumin Kağan |
İstemi Yabgu |
Köl Tigin |
Bilge Kağan |
Bumin Kağan önderliğindeki Köktürkler, Juan-juanların hükümranlığına son vererek 552
yılında Ötüken merkez olmak üzere Köktürk Kağanlığını kurarlar. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.
2.Soru
Moğolistan’ın Arhangai aymağında, Orhun bölgesi de denilen Orhun ırmağının yakınında bulunan yazıt hangisidir?
Çoyr Yazıtı |
Hoytu Tamir Yazıtları |
Ongin (İşbara Tamgan Tarkan) Yazıtı |
Köl İç Çor (İhe-Hüşötü) Yazıtı |
Bilge Kağan Yazıtı |
Köktürkçenin en önemli eserleri olan Bilge Kağan Yazıtı ve Köl Tigin yazıtı, Moğolistan’ın
Arhangai aymağında, Orhun bölgesi de denilen Orhun ırmağının yakınında bulunmaktadır. Sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.
3.Soru
Türk edebiyatını en çok etkileyen İran/Fars edebiyatı şairi kimdir?
Ali Şir Nevai |
Abdurrahman Cami |
Sa’dî-yi Şirazî |
Hakanî |
Nizamî |
Türk edebiyatını en çok etkileyen İran/Fars edebiyatı şairi olan Abdurrahman Cami'nin yazdığı birçok eser Türk şairler tarafından terüme edilmiş veya şerh edilmiştir.
Bu nedenle doğru yanıt B'dir.
4.Soru
'Yukarıda gök, aşağıda yer yaratıldığında ikisinin arasında insanoğlu yaratılmış. İnsanoğlunun üzerinde atalarım, dedelerim Bumin Kağan (ve) İstemi Kağan tahta oturmuş. Tahta oturup Türk halkının ülkesini (ve) yasalarını tutuvermiş, düzenleyivermişler. Dört taraf hep düşmanmış. Ordu sevk ederek dört taraftaki halkları hep ele geçirmiş, tâbi etmiş. Mağrurlara baş eğdirmiş, asilere diz çöktürmüş.'
Yukarıdaki alıntı hangi yazıta aittir?
İhe-Nur Yazıtı |
Köl Tigin Yazıtı |
Bilge Kagan Yazıtı |
Hangiday Yazıtı |
Terh Yazıtı |
Verilen alıntı Köl Tigin Yazıtından bir metindir. Doğru cevap B'dir.
5.Soru
Ötüken Uygur devletinin 3. kağanı Bögü Kağan 762 yılında Çin’de çıkan bir isyanı bastırmak üzere Çin’in başkenti Ça?an’a sefer düzenler. Bu sefer sonunda oradaki mevcut dinin rahipleriyle birlikte Karabalgasun’a döner ve rahiplerin telkinleri sonucunda 762 yılında o rahiplerin dinini devlet dini olarak kabul eder. Aşağıdakilerden hangisi kabul edilen dindir?
Budizm |
İslamiyet |
Din dışılık |
Maniheizm |
Hıristiyanlık |
Ötüken Uygur devletinin 3. kağanı Bögü Kağan zamanında (759-779) Maniheizm resmi din kabul edilmiştir. Bögü Kağan 762 yılında Çin’de çıkan bir isyanı bastırmak üzere Çin’in başkenti Ça?an’a sefer düzenler. Bu sefer sonunda Mani rahipleriyle birlikte Karabalgasun’a döner ve rahiplerin telkinleri sonucunda 762 yılında Maniheizmi devlet dini olarak kabul eder.
6.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi eski Türk şiirinde “şiir” kavramları için kullanılan kelimelerden biri değildir?
Koşug |
Bitig |
Küg |
Takşut |
Yöleşürüg |
Arat’a göre; Eski Türk şiirinde “nazım, manzume, manzum parça ve şiir” kavramları için genellikle koşug kelimesi kullanılmıştır. Şiir için, özellikle Budist Türk şiirinde kullanılan kelimelerden biri de takşut’tur. Yine (y)ır ve küg kelimeleri, vezin ve kafiye anlamlarını da içermek suretiyle şiir için kullanılmış kelimelerdir. yöleşürüg ve ögdi kelimleri de şiir karşılığında kullanılmıştır. Kişilerin devlet ile ilişkilerini düzenleyen belgelere ise “Bitig” adı verilmektedir.
7.Soru
Uygurlar için, Uygurlara ait metinlerde ise genel olarak geçen isim aşağıdaki seçeneklerden hangisidir?
On Uygur |
Kao-che |
Tokuz Oguz |
Karluk Türkleri |
Kansu |
Kao-chü / Kao-che “yüksek arabalılar” adıyla anılan Uygurların, 6. yüzyılda Tölis/Tölös (Tieh-le) birliğinin içinde yer alan boylardan biri olduğu bilinmektedir. Uygurlar, Kök Türk yazıtlarında Tokuz Oguz ya da Oguz adıyla da anılmışlardır. Uygurlara ait metinlerde ise genel olarak On Uygur adı geçmektedir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türk dili araştırmaları konusundaki öneminin yanı sıra, sözlü halk edebiyatına ait birtakım manzum parçaları ve atasözlerini de içerdiği için, hem Karahanlı Türkçesi ile yazılmış bir eser hem de Türk folkloru araştırmaları açısından önemli bir kaynaktır?
Kutadgu Bilig |
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Atebetü’l-Hakayık |
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Kur’an Tercümeleri |
DLT’te manzum parçalar önemli bir yer tutar. Bizzat Kâşgarlı Mahmud tarafından Türk boylarından derlenen bu manzum parçalar, 764 dizeden oluşmaktadır ve büyük bir ihtimalle birçoğu anonimdir ve Türk dili araştırmaları konusundaki öneminin yanı sıra, sözlü halk edebiyatına ait birtakım manzum parçaları ve atasözlerini de içerdiği için, hem Karahanlı Türkçesi ile yazılmış bir eser hem de Türk folkloru araştırmaları açısından önemli bir kaynaktır. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.
9.Soru
Lebid, Hassan, Sabid aşağıdakilerden hangisiyle ilişkilidir?
Cahilliyun. |
Muhadramun. |
Müvelledun. |
Asriyyun. |
İslamiyyun. |
Muhadramun. Cevap B'dir.
10.Soru
Fars edebiyatının bilinen ilk hamse sahibi şairi aşağıdakilerden hangisidir?
Genceli Nizâmî
|
Câmî
|
Emîr Hüsrev-i Dihlevî
|
Hâcû-yi Kirmanî
|
Molla Câmî
|
11.Soru
“Köktürk Kağanlığının birinci dönemine ait yazınsal faaliyetler içerisinde en önemli olanı ………. yılında …………... zamanında dikilmiş olan ………. yazıtıdır.” ifadesinde boş bırakılan yerlere sırasıyla hangileri getirilmelidir?
454 – Tonyukuk – Bilge Kağan |
582 – Taspar Kağan – Bugut |
480 – İstemi Yabgu – Köl Tigin |
425 – Bilge Kağan – Tonyukuk |
686 – Köl Tigin – Bugut |
Köktürk Kağanlığının birinci dönemine ait yazınsal faaliyetler içerisinde en önemli olanı, 582 yılında Taspar Kağan zamanında dikilmiş olan Bugut yazıtıdır.
12.Soru
Köktürkler Çin hâkimiyetinden kurtulmak için birçok teşebbüste bulunmuşlar; ancak başarılı olamamışlardır. 681 yılının sonlarında tekrar isyan edip, Çogay dağlarının kuzey eteklerine gelen ve Togla ırmağının yakınlarında Dokuz Oğuzları yenerek tekrar Ötüken’e hâkim olduktan sonra devleti kuran Türk hakanı kimdir?
Kutlug Şad |
Bilge Tonyukuk |
Kapgan Kağan |
İni İl |
Bilge Kağan |
Köktürkler Çin hâkimiyetinden kurtulmak için birçok teşebbüste bulunmuşlar; ancak
başarılı olamamışlardır. 681 yılının sonlarında Kutlug Şad ve yanındakiler tekrar isyan etmişler, Çogay dağlarının kuzey eteklerine gelmişler, Togla ırmağının yakınlarında Dokuz Oğuzları yenerek tekrar Ötüken’e hâkim olmuşlardır. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.
13.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?
Türklerin kendi dilleriyle yazdıkları ilk metinler 7.-8. yüzyıldan kalmadır. |
Türklerin yazılı ilk metinleri Köktürk Kağanlığı dönemindendir. |
Türkleri 7.-8. yüzyıldan sonra kesintisiz yazı diline sahip olmuşlardır. |
Türklerden elimizde 7.-8. yüzyıldan önce sadece birkaç yazılı metin kalmıştır. |
Köktürk Kağanlığı dönemindeki Türkçenin gelişmişliği uzun bir geçmişe işaret etmektedir. |
Bugünkü bilgilerimize göre Türklerin 7/8. yüzyıllardan önceye ait yazılı bir metni, bugüne
ulaşmış değildir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Tunyukuk yazıtının özelliklerinden biri değildir?
İki taştan oluşan yazıtın her iki taşı da bir hayli yıpranmış olduğundan çoğu yazı okunamamaktadır.
|
Yazıtın ilk taşı daha iyi korunmuş, ikinci taşı ise hayli yıpranmıştır.
|
Yazıtta toplam 62 satır yazı vardır.
|
Tunyukuk yazıtının 8. yüzyılın ilk çeyreğinde dikildiği tahmin edilmektedir.
|
Yazıtın Tunyukuk’un yaşadığı dönemde dikildiği tahmin edilmektedir.
|
15.Soru
Göktürk yazıtlarını diktiren kişi aşağıdakilerden hangisidir?
Kül Tigin
|
Elteriş
|
Bögü Kağan
|
Bilge Kağan
|
Bumın Kağan
|
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı yazı diliyle yazılmış eserlerden bir değildir?
Risaletü'n-Nushiyye |
Kutadgu Bilig |
Dîvânu Lugâti’t-Türk |
Atebetü’l-Hakayık |
Yarkend Hukuk Belgeleri |
Risaletü'n-Nushiyye, Yunus Emre'nin eseridir. Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmıştır.
17.Soru
- Sayıları yaklaşık 150’yi bulan eski Türk runik harfli yazıtlardır.
- Kırgızlara ait olduğunu düşünen araştırmacılar bulunmaktadır.
- Bu yazıtlarda kullanılan eski Türk runik alfabesinin yazılış şekillerinden ve yazının standart bir biçim taşımamasından dolayı yazıtların tarihi tartışılır olmuştur.
Yukarıda özellikleri belirtilen yazıt hangisidir?
Somon-Sevrey yazıtı |
Karabalgasun yazıtları |
Ar Hanan yazıtı |
Yenisey yazıtları |
Hangiday yazıtı |
Yenisey yazıtları, sayıları yaklaşık 150’yi bulan eski Türk runik harfli yazıtlardır. Bu yazıtların Kırgızlara ait olduğu düşüncesi çok eskiden beri savunulan bir düşünce olmuştur. Bu düşüncenin oluşmasında, yazıtların bulunduğu bu bölgede Kırgızların yaşamış olmalarının etkisi büyüktür. Bu yazıtlarda kullanılan eski Türk runik alfabesinin yazılış şekillerinden ve yazının standart bir biçim taşımamasından dolayı, yazıtların tarihi de tartışılır olmuştur. Kimi araştırmacılar, Yenisey yazıtlarındaki alfabenin daha ilkel olduğu düşüncesindedir. Bu nedenle Yenisey yazıtlarının, Orhun bölgesinde yazılan diğer yazıtlardan daha önce, yaklaşık 6. veya 7. yüzyılda yazılmış olabileceğini düşünürken kimileri 9. yüzyıla tarihlendirmektedir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Küntogdı'nın temsil ettiği kavramdır?
Adalet |
Bilgi |
Sevgi |
Akıl |
Kut |
Adaleti temsil eden Küntogdı ile kutu temsil eden Aytoldı bu bölümde karşılaşır.
19.Soru
I. Saray şiiri kaside değerini kaybetmiştir.
II. Türkçenin Fars şiirindeki kullanım alanı zayıflamıştır.
III. Şiirlerde karamsar duygular yoğunlaşmaya başlamıştır.
Moğollar döneminde İran edebiyatı için yukarıdakilerden hangileri söylenebilir?
Yalnız I |
Yalnız II |
I-II |
I-III |
II-III |
Moğol döneminde Türkçenin İran’daki kullanım alanı zayıflamamış, aksine genişlemiştir. Diğer iki maddedeki bilgiler doğrudur.
Bu nedenle doğru yanıt D'dir.
20.Soru
İlk Türk kağanlığına ait olan yazıt aşağıdakilerden hangisidir?
Kül Tigin Yazıtı
|
Bilge Kağan Yazıtı
|
Tunyukuk Yazıtı
|
Bugut Yazıtı
|
Birinci Altın Köl Yazıtı
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ