VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Final 14. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki yazar, eser ve tür eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
Zemahşerî – Mukaddimetü’l-Edeb - Sözlük |
Rabgûzî – Kısasü’l-Enbiyâ - Mektup |
Kutb - Hüsrev ü Şîrîn – Mesnevi tercümesi |
Harezmi – Muhabbet-Nâme - Methiye |
Hüsam Kâtip – Dâsitân-ı Cümcüme – Manzum tercüme |
Kısasü’l-Enbiyâ, siyer-i nebî türünden bir eser olup Harezm Türkçesiyle yazılmış ilk edebi eserdir. Peygamber kıssalarının bir araya getirildiği bir eserdir. Nâsırü’d-din bin Burhânü’d-dîn Rabgûzi (Ribât-ı Rabgûzi) tarafından Moğol hükümdarı Nâsirüddîn Tok Bug’ya sunulmuştıur. Arapçadan Farsçaya yapılmış bir tercümenin Türkçe uyarlamasıdır. Mektup tarzında değildir.
2.Soru
Uygurlar kendi kağanlıklarını ne zaman kurmuşlardır?
740 |
742 |
745 |
747 |
748 |
Uygurlar 5. yüzyıldan 8. yüzyılın ortalarında Uygur Bozkır Devletinin kuruluşuna kadar geçen sürede çeşitli Türk boylarıyla birlikte yaşamışlardır. Uygur Türkleri, Kök Türk yazıtlarından Bilge Kağan yazıtında zikredildiği gibi II. Kök Türk Kağanlığı idaresi altında Ötüken’in kuzeyinde Basmıl ve Karluk Türkleriyle birlikte yaşamışlardır. Uygur Türkleri, Kağanlık idaresindeki diğer Türk boyları olan Basmıl ve Karluk Türkleriyle birleşerek 744 yılında Kök Türk Kağanlığına son vermiş, daha sonra bu Türk boylarını da nüfuzları altına alıp Bozkır Uygur Devleti’ni kurmuşlardır (745-840). Uygurlar, böylece 745 yılında Kutlug Bilge Köl Kagan idaresinde tarih sahnesindeki yerlerini almışlardır.
3.Soru
Mahmud bin Ömer ez-Zemahşerî’nin Harezmşah Atsız bin Muhammed bin Anuştigin’in isteği üzerine yazdığı ve Kaşgarlı Mahmud’un yazdığı Dîvânu Lügâti’t-Türk’ten sonra Türk dilinde yazılmış ikinci büyük sözlük olan Mukaddimetü’l-Edeb’ de aşağıda belirtilen bölümlerden hangisi yoktur?
Tamlamalar |
İsimler. |
İsim çekimi |
Fiiller |
Fiil çekimi |
Zemahşerî, sözlüğü beş bölüme ayırarak hazırlamıştır. Bu bölümler; isimler, fiiller, edatlar, isim çekimi, fiil çekimidir. Eserde 3506 sözcük bulunmaktadır, bu sözcüklerden 2908’i Türkçe, 450’si Arapça, 133’ü Farsça kökenlidir.
4.Soru
I. Anadolu birliğini kendi adlarına kurmak isteyen Danişmendliler beyliği, Anadolu Selçukluları tarafından kaç yılında ortadan kaldırılmıştır?
1230 |
1070 |
1150 |
1175 |
1200 |
I. Anadolu birliğini kendi adlarına kurmak isteyen Danişmendliler beyliği, Anadolu Selçukluları tarafından 1175’te ortadan kaldırılmıştır.
5.Soru
Anadolu’da yazılan ilk eser olan Keşfü’l-akabe kitabının türü nedir?
astronomi |
bilim |
fen bilimleri |
sanat tarihi |
edebiyat |
Astronomi de Anadolu Selçukluları’nın üzerinde durduğu ve önemli saydıkları bilim dallarındandır. Nitekim Anadolu’da yazılan ilk eser olan Keşfü’l-akabe’nin, bir astronomi kitabı olması bunu göstermektedir. Genelde İslâm âleminde, özelde Anadolu’da, astronomiye olan ilginin sebebi, bu ilmin her zaman insana yeni ufuklar vermesi, kişiyi daima gizemini koruyan gökyüzüne, uzaya ve evrene yöneltip her olayı araştırmaya sevk etmesidir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi XII.-XIII yüzyılda Anadolu'da kaleme alınan şiirlerde görülen dillerden biri değildir?
Rumca |
Ermenice |
Latince |
Süryanice |
Arapça |
Çeşitli milletlerin bir arada bulunup yaşadığı Anadolu’da kurulan Anadolu Selçuklu Devleti, hem karışık kültürlerden oluşuyor hem de çok dilli bir ortam sunuyordu. Nitekim Anadolu’da Türkçe, Farsça, Arapça, Rumca, Ermenice ve Süryanicenin konuşulması ve kaleme alınan çeşitli eserlerde kullanılması bunu desteklemektedir.
7.Soru
Anadolu Selçuklu Devleti kim tarafından kurulmuştur?
Süleyman Şah |
I. Kılıç Arslan |
Alaaddin Keykubad |
I. Mesud |
II. Keyhüsrev |
Malazgirt zaferinden sonra üç dört yıl içinde Anadolu’nun büyük bir kısmının fethedilmesinde önemli rolü olan Süleyman Şah, büyük bir mücadeleden sonra Bizanslılardan
İznik’i alıp başşehir yaparak Anadolu Selçuklu Devleti’ni kurmuştur (1075-1080).
8.Soru
Bizanslılara karşı savaşmış Müslüman bir Arap kahramanının etrafında meydana getirilen menkıbevî destan hangisidir?
Dânişmend-nâme |
Battal-nâme |
Kutadgu Bilig |
Ebû Müslim |
Garîb-nâme |
Bizanslılara karşı savaşmış Müslüman bir Arap kahramanı olduğu ileri sürülen Battal Gazi etrafında meydana getirilen menkıbevî destan Battal-nâme’dir.Doğru cevap B’dir.
9.Soru
Mesnevilerin giriş bölümünde yer alan ve Allah’ın anılıp övüldüğü hamd’i konu alan bölüme ne ad verilir?
Tahmid |
Tenkid |
Tamim |
Bab |
Bayat |
Mesnevilerin giriş bölümünde yer alan ve Allah’ın anılıp övüldüğü hamd’i konu alan bölüm “tahmid” denir.
10.Soru
Karahanlı devletinde, _____ resmî ve edebî dil, ______ ilim dili olarak benimsenmiştir. Yukarıdaki cümledeki boşluklara sırasıyla hangileri gelmelidir?
Farsça – Türkçe |
Türkçe – Farsça |
Farsça – Arapça |
Arapça – Farsça |
Moğolca – Türkçe |
Karahanlı devletindeki hükümdarların dil şuurunun görülmediği bu devletlerde hükümdar, halk ve ordu Türk olduğu halde Farsça resmî ve edebî dil, Arapça da ilim dili olarak benimsenmiştir. Doğru cevap C’dir.
11.Soru
Arapça öğretmek maksadıyla, Arapça kelime ve kısa cümleler esas alınarak, satır aralarına Türkçe, Farsça ve bazı nüshalarda da Moğolca ya da bir İran dili olan Harezmce anlamları yazılarak lügat tarzında hazırlanmış eser aşağıdakilerden hangisidir?
Dâsitân-ı Cümcüme |
Hüsrev ü Şirin |
Kısâsü’l-Enbiyâ |
Mukaddimetü’l-edeb |
Nehcü’l-ferâdis |
Mukaddimetü’l-Edeb, Arapça öğretmek maksadıyla, Arapça kelime ve kısa cümleler esas alınarak, satır aralarına Türkçe, Farsça ve bazı nüshalarda da Moğolca ya da bir İran dili olan Harezmce anlamları yazılarak lügat tarzında hazırlanmış bir eserdir.
12.Soru
Harezmşahlar tarihi esas itibariyle aşağıdaki isimlerden hangisiyle başlatılır?
Atsız bin Muhammed bin Anuş Tigin |
Gazneli Mahmud |
Çağrı ve Tuğrul Beyler |
Cengiz Han |
Harezmşah Harun |
Harezmşahlar tarihi esas itibariyle Atsız bin Muhammed bin Anuş Tigin ile başlar.
13.Soru
Felek-nâme ve Mantıku’t-tayr adlı eserlerin yazarı kimdir?
Gülşehri |
Yazıcızâde Ali |
Yunus Emre |
Âşık Paşa |
Yazıcızâde Ali |
İlk eseri Felek-nâme’yi Farsça yazan Gülşehrî, Mantıku’t-tayr’ı ve diğer şiirlerini ise Türkçe yazmıştır. Doğru cevap A’dır.
14.Soru
Duygu yüklü ve oldukça hacimli bir eser olup içinde yer alan şiirlerin büyük bir kısmı Şems-i Tebrizî’ye duyulan sevginin ve hasretin terennümüdür. Bu eser Mevlana’nın hangi eseridir?
Mesnevî |
Mektûbât |
Fîhi Mâ Fîh |
Divan-ı Kebir |
Mecâlis-i Seb’a |
Divan-ı Kebir, duygu yüklü ve oldukça hacimli bir eser olup içinde yer alan şiirlerin büyük bir kısmı Şems-i Tebrizî’ye duyulan sevginin ve hasretin terennümüdür. Ayrıca Selahaddin-i Zerkub ve Hüsameddin Çelebi için söylenmiş şiirler de bulunmaktadır. Bu şiirler içinde rübailer dikkat çekmektedir.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Anadolu'da kültür merkezlerinin oluşmasını sağlayan alimlerden değildir?
Hakim Süleyman Ata |
Necmeddin-i Daye |
Baba İlyas-ı Horasanî |
Hacı Bektaş-ı Velî |
Bahaeddin Veled |
Hakim Süleyman Ata Yasevilik'i devam ettirmiş, Türkçe eserler vererek halkı aydınlatmış olsa da Necmeddin-i Daye , Baba İlyas-ı Horasanî , Hacı Bektaş-ı Velî, Mevlana Bahaeddin Veled'in Anadolu'da kültür merkezlerinin oluşmasındaki etkileri daha büyüktür.
16.Soru
“Hür-zâd ile Perî-nejâd” hikâyesini nazmeden Anadolu Selçuklu devri şairi ve devlet adamı aşağıdakilerin hangisidir?
I. Alaaddin Keykubad |
I. Gıyaseddin Keyhusrev |
İzzeddin Keykavus |
II. Rükneddin Süleyman |
Nasireddin Berkyaruk |
Anadolu Selçuklu şehzadeleri de sanata, ilme ve edebiyata önem verip şiir söylemişlerdir. Bunlardan Nasireddin Berkyaruk, Farsça olarak Hür-zâd ile Perî-nejâd hikâyesini nazmetmiştir. İbn Bibi tarafından “belâgat örneği ve sanat mucizesi” olarak nitelendirilen bu eserin sadece baş kısmı, İbn Bibi’nin tarihinde yer alarak günümüze kadar gelmiştir. Doğru cevap “E” şıkkıdır.
17.Soru
Selçuklu ve Gazneliler döneminde hangi alfabe kullanılmıştır?
Göktürk |
Uygur |
Latin |
Arap |
Kiril |
Selçuklu ve Gazneliler döneminde doğrudan Arap alfabesi kullanılmıştır.
18.Soru
Arapça fiillerin çekimi hakkında bilgi veren kitaba ne ad verilir?
Tecvid |
Emsile |
Mutesile |
Vakıa |
İnşa |
Emsile: Arapça fiillerin çekimi hakkında bilgi veren kitap.
19.Soru
Kutb mahlasıyla yazılan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Hüsrevü Şirin. |
Muhabbet-name. |
Mirac- name. |
Cümcüme-name. |
Nechül Feradis. |
Hüsrev-ü Şirin . Cevap A'DIR.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Âşık Paşa tarafından yazılan, 10613 beyti bulan, XIV. yüzyılın en büyük mesnevisidir?
Garîb-nâme
|
Risâletü’n-nushiyye |
Felek-nâme |
Selçuk-nâme |
Battal-nâme |
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ