VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Final 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. Mevlana’nın asıl adı Muhammed'dir.
II. Şems ve Hâmûş kelimelerini mahlas olarak kullanmıştır.
III. Mevlana, ciddi bir tahsil görmüş ve tasavvufî bir terbiyeden
geçmiştir.
Mevlana ile ilgili yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
I, II ve III |
Mevlana’nın asıl adı Muhammed'dir. Şems ve Hâmûş kelimelerini mahlas olarak kullanmıştır. Mevlana, ciddi bir tahsil görmüş ve tasavvufî bir terbiyeden
geçmiştir.
2.Soru
Mevlana'nın şiiri, Horasan üslubu veya _______ tarzı diye bilinen Moğol öncesi Horasan ve Maveraünnehir şairlerinin üslubunun özelliklerini taşımaktadır.
Yukarıda boşluğu dolduracak kelime aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
Arap |
Fars |
Irak |
Türkistan |
Uygur |
Mevlana'nın şiiri, Horasan üslubu veya Türkistan tarzı diye bilinen Moğol öncesi Horasan ve Maveraünnehir şairlerinin üslubunun özelliklerini taşımaktadır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Harezmce denilen dilin İran kaynaklı dillerden biri değildir?
Osset |
Yagnob |
Soğd |
Beluci |
Avesta |
Harazmi halkının dili üzerinde yapılan çalışmalardan ve diğer tarihi kaynaklardan, Harezmce denilen dilin Avesta, Osset, Soğd, Yagnob dileri gibi İran dili olduğu anlaşılmaktadır. Farsça’dan çok Kürtçe’ye benzeyen Beluci’ce Harezm dili üzerinde etkili olmamıştır.
4.Soru
Harezmşahlar hangi yıl Çengiz Han önderliğindeki Moğollar tarafından ortadan kaldırılmıştır?
1201 |
1211 |
1221 |
1231 |
1241 |
Harezmşahlar 1231 yılında Çengiz Han önderliğindeki Moğollar tarafından ortadan kaldırılmıştır. Doğru cevap D’dir.
5.Soru
Harezm Türkçesinin en erken tarihli metni olarak düşünülen eser aşağıdakilerden hangisidir?
Dâsitân-ı Cümcüme |
Hüsrev ü Şirin |
Muhabbet-nâme |
Mukaddimetü’l-edeb |
Nehcü’l-ferâdis |
Harezm Türkçesinin en erken tarihli metni olarak düşünülen Mukaddimetü’l-edeb'tir.
6.Soru
".........., Mevlana’nın sırdaşı Hüsameddin Çelebi’nin ısrarları üzerine yazılmıştır. Hüsameddin Çelebi’nin bir eser yazma isteği üzerine Mevlana eserin ilk on sekiz beytini kendisi yazmış, daha sonra o söylemiş ve Hüsâmeddin Çelebi yazmıştır. Altı defter/cilt ve yaklaşık yirmi dört bin beyit civarında olan esere hatimeyi (=sonucu) Sultan Veled yazmıştı. Mevlana ikinci defterin ilk beyitlerinde bu deftere 13 Mayıs 1264 günü başlandığını açıkça ifade etmektedir."
Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
Divan-ı Kebir |
Fîhi Mâ Fîh |
Mesnevi |
Mecâlis-i Seb’a |
Mektûbât |
Mesnevî, Mevlana’nın sırdaşı Hüsameddin Çelebi’nin ısrarları üzerine yazılmıştır.
Hüsameddin Çelebi’nin bir eser yazma isteği üzerine Mevlana eserin ilk on sekiz beytini kendisi yazmış, daha sonra o söylemiş ve Hüsâmeddin Çelebi yazmıştır. Altı defter/cilt ve yaklaşık yirmi dört bin beyit civarında olan Mesnevî’ye hatimeyi (=sonucu) Sultan Veled yazmıştır (bkz. K. Yavuz: “Cevdet Paşa’nın Abidin Paşa’ya Yazdığı Mektup”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, S. 26-27, 1986, s. 441.). Mevlana ikinci deerin ilk beyitlerinde bu deftere 13 Mayıs 1264 günü başlandığını açıkça ifade etmektedir.
7.Soru
Letâ’ifü’l-hikme ve Metâli’u’l-envâr isimli eserler hangi Anadolu Selçuklu dönemi bilgininin elinden çıkmıştır?
Muhammed b. el-Hüseyn el-Mu’inî |
Nasireddin-i Sicistanî |
İbn Bibi |
Mahmud b. Ebi Bekr b. Ahmed-i Urmevî |
Hasan b. Abdü’l-mü’min-i Hoyî |
İnşa sanatı hakkında Hasan b. Abdü’l-mü’min-i Hoyî’nin Gunyetü’l-kâtib ve Münyetü’ttâlib, Rüsûmü’r-resâ’il ve Nücûmü’l-fezâ’il, Nüzhetü’l-küttâb ve Tuhfetü’l-elbâb, Kavâ’idü’rresâ’il ve Ferâ’idü’l-fezâ’il, Emir Bedreddin Yahyâ’nın ise Münşe’ât-ı Bedreddin Yahyâ isimli eserleri dikkat çekmektedir. Mevlana’nın mektupları, Mektûbât; Zeki el-Konevî’ninkiler ise Ravzatü’l-küttâb başlığı altında bir araya getirilmiştir. Bu dönemde mantık ve hikmet alanında da eserler verilmiştir. Mahmud b. Ebi Bekr b. Ahmed-i Urmevî’nin Letâ’ifü’l-hikme ve Metâli’u’l-envâr isimli eserleri bunlardandır. Bu bilgiler ışığında doğru cevap “D” şıkkıdır.
8.Soru
Eldeki bilgilere göre Anadolu'da yazılan ilk Türkçe şiir kime aittir?
Yunus Emre |
Mevlana |
Şeyh Evhadüddin-i Kirmanî |
Nasıri |
Kadı Burhaneddin-i Anevî |
Anadolu’da ilk Türkçe şiir, halkı irşad etmek amacıyla dolaştığı sıralarda Şeyh
Evhadüddin-i Kirmanî tarafından söylenmiştir.
9.Soru
Anadolu’da ilk söylenen Farsça şiir kime aittir?
Sadruddin-i Konevî |
Mühezzeb-i Kayserî |
Necmeddin-i Razî |
Evhadüddin-i Kirmani |
Hubeyş bin İbrahim |
Anadolu’da ilk söylenen şiir Farsça olup Tiflisli Hubeyş bin İbrahim’e aittir.
10.Soru
I. 1313 yılında Harezm’de yazılmıştır.
II. Dinî tasavvufî konuları didaktik tarzda işleyen manzum bir eserdir.
III. Şehnâme vezni ile yazılmıştır.
Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri Mu’înü’l-Mürîd için doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız III |
I ve II |
II ve III |
I, II, III |
1313 yılında Harezm’de yazılmıştır. Dinî tasavvufî konuları didaktik tarzda işleyen manzum bir eserdir. Şehnâme vezni ile yazılmıştır.
11.Soru
Sultan Veled’in 1291 yılında yazdığı ilk mesnevisi olan ve 8760 beyitten oluşan bu eserde, 76 Türkçe beyit bulunmaktadır. Fe’ilâtün mefâ’ilün fe’ilün vezninde yazılan eserin kaynağı Mesnevî’dir. Sultan Veled bu eserinde, insanın kendisini bilmesini öğütlediği gibi, ölmeden önce ölmeyi, ölümsüzlüğe ulaşmak için Tanrı’ya bağlanmayı, aşk ateşiyle pişmeyi ve nefsin kötülüklerden nasıl arınması gerektiğini anlatır. Bunları yapabilmek için de bir mürşide (=rehbere) ihtiyaç olduğunu belirtir. Bu eser Sultan Veled’in hangi eseridir?
Divan |
Ma’ârif |
İbtidâ-nâme |
Rebâb-nâme |
İntihâ-nâme |
Divan: Beyit sayısı yaklaşık 12700 olan, kaside, gazel, terci-bend ve rübaî gibi çeşitli nazım şekilleri yer alan bu büyük eserde otuza yakın vezin kullanılmıştır. İbtidâ-nâme: Sultan Veled’in 1291 yılında yazdığı ilk mesnevisi olan ve 8760 beyitten oluşan bu eserde, 76 Türkçe beyit bulunmaktadır. Fe’ilâtün mefâ’ilün fe’ilün vezninde yazılan eserin kaynağı Mesnevî’dir. Rebâb-nâme: 8000 beyit olan ve 1300-1301 yılında yazılan bu eser, Mesnevî vezni (=fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün) ve etkisi ile yazılmıştır. İbtidâ-nâme ile hemen hemen aynı konular işlenen eserin ondan farkı, burada Mevlana hakkında geniş bilgi verilmesidir. İntihâ-nâme: 8300 beyiti bulan bu eser, Sultan Veled’in üçüncü mesnevisidir. Bu da Mesnevî vezni ile yazılmış büyük bir öğüt kitabıdır. Eserde, Hak yolcularının uyanık olmaları, şeytana ve nefse uymamaları anlatılır. Ma’ârif: Farsça mensur bir eser olup, elli altı bölümden meydana gelmiştir. Eserde Senaî ve Mevlana’dan şiirlere de yer verilmiştir. Sultan Veled’in dinî, ahlâkî öğütlerinin yer almıştır.
12.Soru
İslâm’ın doğuşundan yaklaşık bir asır sonra ortaya çıkmış, İslâm dinini akıl ölçü ve kurallarına göre yorumlayan dinî ve felsefî harekete ne ad verilir?
Mutezile |
Emsile |
İnşa |
Heterodoks |
Tarikat |
Mutezile: İslâm’ın doğuşundan yaklaşık bir asır sonra ortaya çıkmış, İslâm dinini akıl ölçü ve kurallarına göre yorumlayan dinî ve felsefî bir hareket.
13.Soru
Aşağıdaki isimlerden hangisi Mesnevi'yi Farsça şerh etmiştir?
Sürurî |
Sudî |
Şem’î |
İsmail Rüsuhî Dede (Ankaravî) |
Nahifî |
Osmanlı döneminde Mesnevî’nin tamamını tercüme veya şerh edenler; Sürurî (öl.1562), Sudî (16. yy.), Şem’î (öl. 1600’den sonra), İsmail Rüsuhî Dede (Ankaravî) (öl.1631), Yusuf Dede (öl. 1669), Nahifî (öl. 1738), Şakir Mehmed (öl. 1836), Mehmed Murad (öl. 1847)’dır. Sürurî’nin oldukça hacimli olan şerhi, Farsça; Yusuf Dede’nin Ankaravî’den özetleyerek yaptığı şerh, Arapça; diğerleri Türkçe’dir.
14.Soru
Bazı yazarlar tarafından Türk edebiyatının sanatkârane üslupla yazılmış ilk eseri olarak kabul edilen yazıt aşağıdakilerden hangisidir?
Tonyukuk Yazıtı |
Bilge Kağan Yazıtı |
Köl Tigin Yazıtı |
Yenisey Yazıtı |
Çoyr Yazıtı |
Ahmet B. Ercilasun, Köl Tigin yazıtı için bu ifadeleri kullanmıştır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Anadolu’da gelişen Türk Edebiyatının öncülerinden biri değildir?
Haliloğlu Ali |
Ahmed Fakih |
Nedim |
Gülşehrî |
Sultan Veled |
Anadolu’da Türkçeye yönelişin başında Mevlana bulunmaktadır. İlk kez Mevlana’nın eserlerinde karşılaştığımız mülemmalar ile Türkçe beyitler, Sultan Veled’de manzume boyutuna ulaşmıştır. Bunları müstakil eserler yazan Ahmed Fakih, Gülşehrî, Yunus Emre ve Âşık Paşa takip etmiştir. Şair Nedim ise seçeneklerdeki sanatçılardan yüzyıllar sonra yaşamış bir şahsiyettir. Nedim, Osmanlı Devri Türk edebiyatının en önemli şairlerinden biridir. Doğru cevap C’dir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Hoca Ahmed-i Yesevî'nin yolunu izleyen şairlerden değildir?
Hakim Süleyman Ata |
Zengi Ata |
Seyyid Ata |
Şeref Ata |
Muhyiddin-i Arabî |
Karahanlılar döneminde edebî faaliyetler, devletin yıkıldığı 1212 yılına kadar kesintisiz devam etmiştir. Hoca Ahmed-i Yesevî’den (öl. 1166) sonra gelen ve onun yolunu izleyen şairlerin başında yer alan Hakim Süleyman Ata (öl. 1187), Zengi Ata, Seyyid Ata ve Şeref Ata gibi sufîler Yesevilik’i devam ettirdikleri gibi Türkçe eserler de vererek halkı
aydınlatmışlardır.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Sultan Veled'in eserlerinden biridir?
Risalet'ün Nushiye |
Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-şerîfe |
Divan-ı Kebir |
Çarh-nâme |
İbtidâ-nâme |
İbtidâ-nâme: Sultan Veled’in 1291 yılında yazdığı ilk mesnevisi olan ve 8760 beyitten oluşan bu eserde, 76 Türkçe beyit bulunmaktadır
18.Soru
Aşağıdaki isimlerden hangisi şairliğinin yanında “genel dilbilimci” özelliği de taşımaktadır?
Gülşehrî |
Yunus Emre |
Âşık Paşa |
S¸eyyad Hamza |
Tursun Fakih |
A^şık Paşa, Batılı dil bilginlerinin ancak XVIII-XIX. yüzyıllarda üzerinde durdukları “dilin oluşumu/ortaya çıkışı” konularını onlardan dört-beş yüzyıl önce daha geniş olarak dile getirmiştir. Bu yönüyle “genel dilbilimci” özelliği taşıyan şair, anlatımı da “dille (sözlü) anlatım” ve “kalemle (yazılı) anlatım” olmak üzere ikiye ayırmıştır. A^şık Paşa, 10613 beyti bulan ve XIV. yüzyılın en büyük mesnevisi olan Gari^b-na^me’de yalnız Türkçe üzerinde değil, genel dilbilimin alt dallarından biçimbilim (=morfoloji; sözcüklerin oluşumu) içerisinde yer alan konular hakkında da görüşler ileri sürmüştür. Doğru cevap C’dir.
19.Soru
Ali Şir Nevainin Hüseyin Harezmiden söz ettiği eser aşağıdakilerden hangisidir?
Mirac name. |
Cümcüme name. |
Mecalisün Nefais. |
Hüsrevü Şirin. |
Muinül Mürid. |
Mecalisün Nefais. Cevap C'dir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Anadolu Selçuklu Dönemi'nde Anadolu'da kaleme alınan en önemli Farsça mesnevidir?
İbtidâ-nâme |
Rebâb-nâme |
Selçuklu Şehnâmesi |
Fütüvvet-nâme |
Mesnevî-i Ma’nevî |
Anadolu Selçuklu Dönemi'nde mesnevi, kaside, gazel ve rubai formunda şiirler yazılmıştır. Bu dönemde kaleme alınan Farsça mesnevilerin en önemlisi, Mevlana’nın 6 ciltlik Mesnevî-i Ma’nevî’sidir. Sultan Veled’in İbtidâ-nâme, Rebâb-nâme ile son mesnevisi olan İntihâ-nâme, Kadı Burhaneddin-i Anevî’nin Enîsü’l-kulûb, Kani-i Tusî’nin Selçuklu Şehnâmesi ile Kelîle ve Dimne Tercümesi, Nasırî’nin Fütüvvet-nâme, Nasireddin-i Sicistanî’nin Mûnisü’l-avârif ile Fahreddin-i Irakî’nin Uşşâk-nâme’si bu dönemdeki diğer mesnevilerdir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ