VIII-XIII. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Final 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Bir fıkıh âlimi ve doktor olan …….. (1171-1262), Hoy şehrinden gelerek Kayseri’ye yerleşmiştir. Ahiliğin kurulup gelişmesinde büyük emeği bulunan, İslâmî inanç ve fütüvvet ilkelerine bağlı kalarak tekke ve zaviyelerde öğrenci-hoca ilişkilerini düzenleyen ……, gittiği yerlerde esnafı teşkilatlandırmış ve Anadolu ahilerinin başı Kabul edilmiştir.
Yukarıdaki paragrafta boş bırakılan yere hangisi gelmelidir?
Baba İlyas-ı Horasanî |
Hacı Bektaş-ı Velî |
Bahaeddin Veled |
Muhyiddin-i Arabî |
Ahi Evren |
Bir fıkıh âlimi ve doktor olan Ahi Evren (1171-1262) ise, Hoy şehrinden gelerek Kayseri’ye yerleşmiştir. Ahiliğin kurulup gelişmesinde büyük emeği bulunan, İslâmî inanç ve fütüvvet ilkelerine bağlı kalarak tekke ve zaviyelerde öğrenci-hoca ilişkilerini düzenleyen Ahi Evren, gittiği yerlerde esnafı teşkilatlandırmış ve Anadolu ahilerinin başı Kabul edilmiştir. Bir süre Denizli ve Konya’da bulunmuş daha sonra Kırşehir’e yerleşmiştir. Menâhic-i Seyfî adlı Farsça eserini Seyfeddin Tuğrul’a sunan Ahi Evren, Moğolların baskısıyla Kırşehir emiri Nureddin Caca tarafından 1262 yılında şehit edilmiştir. Doğru cevap E’dir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ‘’Kısasü’l-Enbiyâ’’ ile ilgili özelliklerden biri değildir?
Eser nesir türünde yazılmakla birlikte içinde Arapça ve Türkçe manzumeler de bulunmaktadır |
Şiirlerin çoğu Hz. Muhammed ve din büyükleri için yazılmış kaside türündendir. Az da olsa aşk ve doğayla ilgili gazeller de bulunmaktadır. |
Eserin günümüzde Londra, Leningrad, Bakü, Paris, İsveç’te bulunan 10 nüshası bulunmaktadır. |
Peygamberler ve hayatları hakkında menkıbelerin bulunduğu eser, dil ve üslup yönünden oldukça sade ve akıcıdır. |
Eserde, nesirlerde kafiyeli sözler olan secilere sıklıkla başvurulması, dini konulara estetik yaklaşılması anlaşılmayı zorlaştırmıştır. |
Peygamberler ve hayatları hakkında menkıbelerin yer aldığı eserde, dil ve üslup oldukça sade ve akıcıdır. Nesir halindeki kısımlarda sıklıkla başvurulan seçili ifadeler, Rabguzî’nin iyi bir sanatçı olduğunu göstermektedir. Yazarın bilhassa her kıssanın başlangıcındaki seçili ifadelerle din konulara bediî (güzellik, estetik) bir şekil verdiği görülmektedir.
3.Soru
"Görmedik bir er cihândan gitmedi
Ol Celâleddîn cihândan gitmedi"
Yukarıdaki dizeler aşağıdakilerden hangisine aittir?
Elvan Çelebi |
Gülşehrî |
İzzetoğlu |
Kirdeci Ali |
Yazıcıoğlu Mehmed |
Yukarıdaki dizeler Gülşehrî'ne aittir.
4.Soru
Harezm Türkçesi ile yazılmış ilk edebî eser aşağıdakilerden hangisidir?
Dâsitân-ı Cümcüme |
Hüsrev ü Şirin |
Kısâsü’l-Enbiyâ |
Mi’rac-nâme |
Nehcü’l-ferâdis |
Kısasü’l-enbiyâ, Harezm Türkçesi ile yazılmış ilk edebî eserdir.
5.Soru
I. Belh'te doğmuştur.
II. En yakın musahibi Şemseddin Muhammed-i Tebrizî'dir.
III. İlk eğitimini babasından almıştır.
Yukarıda bilgileri sıralanan mutasavvıf şahsiyet aşağıdakilerden hangisidir?
Mevlana |
Sultan Veled |
Arif Çelebi |
Şeyh Selahaddin |
Yunus Emre |
Bilgiler MEVLANA CELALEDDİN-I RUMÎ'ye aittir.
6.Soru
“Gel, birbirimizin kıymetini bilelim, sonra ansızın birbirimizden ayrı kalmayalım.
Mademki inançlı kişi inançlı kişinin aynasıdır, niçin aynamızdan yüz çeviriyoruz.
Asil cömert kişiler dostlara canlarını feda ettiler. Çekiştirmeyi bırak. Biz de insanız.
“Kul e’ûzu” ve “Kul Huvellahu”yu birbirimizin sevgisine niçin dua diye okumuyoruz.
Kötü niyetler dostluğu karartır. Niçin onları gönülden kovmuyoruz.
Öldüğümde beni hoşça anacaksın, niçin ölüyü severiz de diriye düşmanız.
Mademki ölümden sonra barış yapacaksın, niçin ömür boyu senin üzüntünle sıkıntı içindeyiz.
Şimdi öldüğümü kabul et, barış yap, anlaş. Çünkü biz barışta ölüler gibiyiz.
Mademki mezarımın üzerini öpeceksin, yanağımı öp, şimdi aynı özellikteyiz.
Ey gönül, ölü gibi sus! Bu dilden dolayı benlikle itham edilmekteyiz.”
Yukarıdaki gazel Mevlana'nın hangi eserindendir?
Fîhi Mâ Fîh |
Mecâlis-i Seb’a |
Mektûbât |
Mesnevi |
Divan-ı Kebir |
Yukarıda ifade edilen gazel Divan-ı Kebir eserine ait bir gazeldir. Bu yüzden doğru cevap E'dir.
7.Soru
Anadolu kentleri Türk-İslam karakterini hangi dönemde kazanmıştır?
XIII. yüzyıl |
XIV. yüzyıl |
XV. yüzyıl |
XVI. yüzyıl |
XVII. yüzyıl |
Anadolu kentleri, XIII. yüzyılın ortalarında Türk-İslâm karakterini kazanmıştır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Sultan Veled'in eserlerinden birisidir?
Mesnevi |
Mecâlis-i Seb’a |
İntihâ-nâme |
Fîhi Mâ Fîh |
Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-şerîfe |
Mesnevi, Mecâlis-i Seb’a ve Fîhi Mâ Fîh adlı eserler Mevlana'ya aittir. Kitabu Evsâfı Mesâcidi’ş-şerîfe Ahmed Fakih'in eseridir. İntihâ-nâme ise Sultan Veled'in eseridir. Doğru cevap C'dir.
9.Soru
Altın Ordu’da 1368-1369 yıllarında Hüsam Kâtip tarafından yazılmış manzum eserin adı aşağıdakilerden hangisidir?
Dâsitân-ı Cümcüme |
Hüsrev ü Şîrîn |
Kısasü’l-Enbiyâ |
Mu’înü’l-Mürîd |
Muhabbet-nâme |
Cümcüme-nâme ya da Dâsitân-ı Cümcüme, Altın Ordu’da 1368-1369 yıllarında Hüsam Kâtip tarafından yazılmış manzum bir eserdir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı döneminde mesnevînin tamamını tercüme veya şerh edenlerden biri değildir?
Sürurî |
Nahifî |
Sudî |
Muinî |
Şem'î |
Osmanlı döneminde mesnevînin tamamını tercüme veya şerh edenler; Sürurî, Sudî, Şem'î, İsmail Rüsuhî Dede, Yusuf Dede, Nahifî, Şakir Mehmed ve Mehmed Murad'dır. Muinî ise mesnevinin bir kısmını tercüme ve şerh etmiştir.
11.Soru
Aşağıdaki isimlerden hangisi Farsça ve Arapça yazdıkları eserlerle okumuş çevrelerde tasavvufu yaymış mutasavvıf şahsiyetlerden birisi değildir?
Mevlana Celaleddin-i Rumî |
Sühreverdi |
Ahi Evren |
Muhyiddin-i Arabî |
Nedim |
Nedim
12.Soru
Şeyyat İsa, başta Mevlana olmak üzere Sultan Veled ile Ârif ve Âbit Çelebi'lere yer verdiği mesnevinin adı nedir?
Mantıku't-tayr |
Muhammediye |
Ahvâl-i Kıyâmet |
Şerhu Dîbâceti'l-mesnevî |
Tezkire-i Şu'arâ-yı Mevleviye |
Şeyyat İsa, başta Mevlana olmak üzere Sultan Veled ile Ârif ve Âbit Çelebi'lere yer verdiği mesnevinin adı Ahvâl-i Kıyâmet'tir.
13.Soru
XIII. yüzyıl Anadolu'su için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
Yüzyılın ilk çeyreğinden sonra bilim ve fikri gelişmede giderek zayıflama görülmüştür. |
Moğol istilaları şiddet ve baskıyla halkı bezdirmiştir. |
Birçok âlim ve bilge öldürülmüş ya da ölüm korkusuyla Anadolu'yu terk etmiştir. |
Tasavvufa ilgi azalmıştır. |
Pozitif bilimlere ilgi azalmıştır. |
Moğol istilaları ve uyguladıkları şiddet halkı tasavvufa yöneltmiştir.
14.Soru
İslam dünyasında hürmet belirtmek için önemli kişilerin isimlerinin önünde kullanılan “Mevlana” lakabı ne anlama gelmektedir?
Efendimiz |
Büyüğümüz |
Alimimiz |
Hocamız |
Sevdiğimiz |
İslam dünyasında hürmet belirtmek için önemli kişilerin isimlerinin önünde kullanılan “Mevlana” lakabı "efendimiz" anlamına gelmektedir. Buna göre doğru cevap A'dır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Harezm Türkçesi ile yazılmış eserlerden biri değildir?
Kısâsü’l-Enbiyâ |
Hüsrev ü Şirin |
Muhteyabât |
Mi’rac-nâme, |
Dâsitân-ı Cümcüme |
Harezm Türkçesi ile yazılmış eserler şunlardır: Dâsitân-ı Cümcüme, Hüsrev ü Şirin, Kısâsü’l-Enbiyâ, Kur’an Tercümesi, Mi’rac-nâme, Mu’înü’l-mürîd, Muhabbet-nâme, Mukaddimetü’l-edeb, Nehcü’l-ferâdis, Yarlık ve Bitikler.
Doğru cevap C’dir.
16.Soru
Aşağıdaki beyliklerden hangisi Anadolu Selçukluları döneminde kurulan beyliklerden değildir?
Karamanoğulları Beyliği |
Ramazanoğulları Beyliği |
Ataoğulları Beyliği |
Çobanoğulları Beyliği |
Lâdik (İnançoğulları) Beyliği |
Anadolu’da kurulan bu beylikler şunlardır: Karamanoğulları Beyliği, (Ermenek, 1256-1483), Lâdik (İnançoğulları) Beyliği, (Honaz/Dalaman, 1261-1368), Sâhip Ataoğulları Beyliği, (Afyonkarahisar, 1275-1341), Menteşeoğulları Beyliği, (Milas/Muğla, 1280- 1424), Karesioğulları Beyliği, (Balıkesir, 1297-1360), Germiyanoğulları Beyliği, (Kütahya, 1300-1429), Eşrefoğulları Beyliği, (Beyşehir/Seydişehir, XII. yüzyılın ikinci yarısı), Saruhanoğulları Beyliği, (Manisa, 1302-1410), Aydınoğulları Beyliği, (Birgi/Ayasluk (Selçuk), 1308-1426), Alâiye Beyliği, (Alanya, 1293-1471), Hamidoğulları Beyliği, (Isparta, 1301- 1423), Dulkadiroğulları Beyliği, (Maraş, 1339-1521), Eratnaoğulları Beyliği, (Sivas-Kayseri, 1335-1381), Çobanoğulları Beyliği, (Kastamonu, 1227-1309), Candaroğulları Beyliği, (Kastamonu, 1292-1462), Pervaneoğulları Beyliği, (Sinop, 1277-1322), Taceddinoğulları Beyliği, (Niksar, 1348-1428), Kadı Burhaneddin Ahmed Beyliği, (Kayseri, 1381-1398).
17.Soru
Türk edebiyatında Mevlana’nın şahsına eserlerinde yer veren pek çok şair ve yazar vardır. Aşağıdakilerden hangisi bu yazar ve şairlerden biri değildir?
Karacaoğlan |
Şeyyad İsa |
Yunus Emre |
Gülşehrî |
Elvan Çelebi |
Türk edebiyatında Mevlana’nın şahsına eserlerinde yer veren pek çok şair ve yazar vardır. Mevlana’yı üstat ve mürşit (=rehber) olarak kabul eden şair ve yazarlar, ona olan hürmet ve hayranlıklarını söylemekten geri kalmamışlardır. Bu sevgi ve hayranlığın ilkine Şeyyad İsa’da rastlanır. Şeyyad İsa Ahvâl-i Kıyâmet adlı mesnevisinde, başta Mevlana olmak
üzere Sultan Veled ile Ârif ve Âbid Çelebi’lere yer vermiştir. Bunlarla bilişmenin ve birlikte
olmanın şart olduğunu, bu sayede ebediliğe yol bulunacağını dile getirmiştir. Yunus Emre
ve Gülşehrî de Mevlana’ya şiirlerinde yer vererek onu övmekten geri kalmamışlardır. Yine
XIV. yüzyıl şairlerinden Elvan Çelebi, onun hakkında aşağıdaki beyiti söylemiş,
Ol ma’ânî denizinün dürci
Ol vilâyet vücûdınun burcı
18.Soru
Mukaddimetü’l-Edeb’in nüshaları içinde, Türkçe için en kıymetli olanı aşağıdakilerden hangisidir?
Berlin Nüshası |
İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Nüshası |
Paris Nüshası |
Şuşter nüshası |
Yozgat Nüshası |
Mukaddimetü’l-Edeb’in nüshaları içinde, Türkçe için en kıymetli olanı, İran’ın Şuşter kasabasında bulunan ve Nuri Yüce tarafından çalışılmış olan Şuşter
nüshasıdır.
19.Soru
Orta Asya Türk edebi lehçesinin ilk halkası aşağıdakilerden hangisidir?
Karahanlı Türkçesi |
Çağatay Türkçesi |
Kanglı ağzı |
Oğuz ağzı |
Kıpçak ağzı |
13-14. yüzyıllarda Harezm ve Altın Ordu bölgelerinde Orta Asya Türk edebi lehçesinin ilk halkası olan Karahanlı Türkçesinden intikal eden Kanglı, Oğuz ve Kıpçak ağızlarının da dâhil olduğu yeni bir yazı dili inkişaf etmiş, bu yazı dili daha sonra yerini Çağatay Türkçesine bırakmıştır. Doğru cevap A'dır.
20.Soru
Harezmî’nin Muhabbet-nâme’si üzerinde aşağıda isimle- ri verilen araştırmacılardan hangisi çalışmamıştır?
Janos Eckmann
|
Osman Fikri Sertkaya
|
Hendrik E. Boeschoten
|
Tourhan Gandjei
|
Sir Gerard Clauson
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ