XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Ara 12. Deneme Sınavı
Toplam 13 Soru1.Soru
tugardın ese keldi ö?dün yeli
ajun etgüke açtı uştmah yolı dizesinin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı; parlak ilkbahar yine mutluluk |
Güneş yine yerine dönmüş olacak, balık burcundan koç burcuna dönmüş olacak |
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı |
Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi |
Ova, dağ, kır, vadi, yayılıp döşendi, yamacı ve tepesi yeşil, al giyip süslendi |
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı
2.Soru
Karahanlı Türkçesindeki agır kıl- ne anlama gelmektedir ?
itibarlı olmak |
dik durmak |
uzak durmak |
ses çıkarmak |
çınlamak |
Karahanlı Türkçesindeki agır kıl- itibarlı olmak anlamına gelmektedir.
3.Soru
Türkiye Türkçesindeki “zenginleştirmek” sözcüğünün Karahanlı Türkçesi'ndeki doğru karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Arıg |
Bayut |
Keçig |
Orgak |
Yorıga |
Bayut - "Zenginleştirmek"
Arıg - "Temiz, pak"
Keçig - "Köprü, geçit"
Orgak - "Orak"
Yorıga - "Rahvan giden at"
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri Karahanlı Türkçesi durum zarflarındandır?
I. Akru/akru
II. Amul
III. Çın
IV. Terk/terki
I,II |
II,III |
I,II,III |
II,III,IV |
I,II,III,IV |
Akru/akrun “yavaş”
Akrun a?ar sevingil “ona yavaş, sakin biçimde sevin” (DLT III, 361)
Amul “sakin, rahat, yavaş”
Kelgil amul oynayalım “gel sakin sakin oynayalım” (DLT III, 131)
Çın “doğru, gerçek”
Çın aydı? “doğru söyledin” (DLT I, 339)
Katıg “katı, sert, sağlam”
Kudrug katıg tügdümiz “kuyruğu sıkı bağladık”
Terk/terkin “çabuk, çabucak”
Terkin kel “çabuk gel” (DLT I, 441)
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Yusuf Has Hâcib'in Kutadgu Bilig adlı eserinde kişileştirmiş olduğu dört soyut kavramdan birisi değildir?
Kün Togdı |
Ay Toldı |
Issın Ajun |
Ögdülmiş |
Odgurmış |
Yusuf Has Hâcib eserinde dört soyut kavramı kişileştirmiş ve bu kişilere de temsil ettikleri kavramlara göre şu adları vermiştir: Kün Togdı (hükümdar) “gün doğdu,doğan güneş”, adaleti temsil eder. Ay Toldı (vezir) “ay doldu, dolunay”, baht, talih ve ikbali temsil eder. Ögdülmiş (vezirin oğlu) “övülmüş”, akıl ve anlayışı temsil eder.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi eylemlerden sıfat ve ad türünde türetilen sözcüklerdendir?
Urunç |
Kėŋeş |
Basut |
Ögündi |
Tamur |
Ögündi kelimesi, -(X)ndI eki alarak eylemlerden sıfat ve ad türünde türetilen sözcüklerdendir.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde sıfat-fiil yoktur?
maŋa kelmişiŋde berü men bu kün |
özi bilmedükin anıŋdın kolur |
özüm taplamaz neŋ biri yalġan ol |
okıġan bitigen ukumaz munı |
ölümke basıkma kelir alġalı |
ölümke basıkma kelir alġalı “ölümü yendim sanma seni almak için gelir”
8.Soru
İç-gey men sözcüğündeki -gey eki aşağıdakilerden hangisini belirtmektedir?
Belirsiz Geçmiş Zaman |
Belirli Geçmiş Zaman |
Geniş zaman |
Gelecek zaman |
Şimdiki zaman |
İç-gey men yani “içeceğim” gelecek zamanı ifade etmektedir.
9.Soru
Karahanlı Türkçesinde “-Düz” ekinin işlevi aşağıdakilerden hangisidir?
Topluluk sayı adı yapan ek |
Eylemden eylem yapan ek |
Fiilden fiil yapma eki |
Ulaç eki |
Gelecek zaman eki |
“-düz” eylemden eylem yapan ektir. Örnek: Bildüz: bildirmek anlamındadır.
10.Soru
"tugardın ese keldi ö?dün yeli " dizesinin Türkiye Türkçesine doğru çevirisi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi. |
Doğu rüzgarı güçlü güçlü eserek geldi. |
Doğu rüzgarı doğudan esti. |
Doğu rüzgarı doğudan eserek ilerledi. |
Doğu rüzgarı eserek geldi. |
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi.
11.Soru
Hangisi Karahanlı Türkçesinde kullanılan yakın gelecek zaman çekimindedir?
içgey men |
bilge sizler |
keçgü turur |
bargalır men |
buzsa mız |
Karahanlı Türkçesinde bu gelecek zaman eklerinin dışında yakın gelecek zamanı karşılayan ve metinlerde çok fazla örneğinin bulunmadığı diğer bir gelecek zaman eki de -galır/-gelir ekidir.
bar-galır men “hemen geleceğim” (DLT II 67), at-galır “hemen atacak” (DLT II 20), sızgur-galır “eritmek üzeredir” (DLT II 188), al-galır “almak üzeredir” (KB 1472), bar-galır “gitmek üzeredir” (KB 5976), kal-galır “kalmak üzeredir” (KB 1074)
12.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde ek, yer zarfı değildir?
taparu
|
üze
|
taşra
|
berü
|
astın
|
13.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde zarf-fiil yoktur?
tutgınça |
ağırlayu |
kötrü |
algalı |
keldecike |
"keldecike" kelimesi sıfat-fiildir. Doğru yanıt: E'dir.