XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Ara 23. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde zarf-fiil vardır?
özi bilmedükin anıŋdın kolur |
maŋa kelmişiŋde berü men bu kün |
busuġdın çıkar teg çıkar üdsüzün |
özüm taplamaz neŋ biri yalġan ol |
aġırlayu tut sen asıġlıġ kişig |
aġırlayu tut sen asıġlıġ kişig : “faydalı olan insana saygı göster”
2.Soru
Hangisinde addan eylem türeten ek bulunmaktadır?
yaşar- |
çöker- |
tamgur- |
öçük- |
tökül- |
+(A)r-, karar- “kararmak” (DLT II 77, KB 3285, 5028) < kara; sargar- “sararmak” (DLT II, 187, KTer. 34/91b3=39:21) < sarıg “sarı”; yaşar- “yeşermek” (DLT III, 68, KB 133, 1807) < yaş “taze”; belgür- “belirmek” (DLT II, 172, KTer. 31/90a1=20:121) < belgü “işaret” örneklerinde de görüldüğü gibi adlardan geçişsiz eylemler türeten bir ektir.
3.Soru
Kutadgu Bilig’in Fergana nüshasını bilim dünyasına tanıtan âlim kimdir?
İzzeddin Aydemir |
Joseph von Hammer-Purgstall |
Zeki Velidi Togan |
Şeyhzade Abdürrezzak Bahşı |
Dr. Moritz |
Kutadgu Bilig’in Fergana nüshasının 14. yüzyılın ilk yarısında Harezm coğrafyasında kopyalandığı tahmin edilmektedir. Bu nüsha da Arap harflidir,1914 yılında Fergana’da Zeki Velidi Togan tarafından bulunmuş ve bir yazıyla bilim dünyasına tanıtılmıştır.
4.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde miktar zarfı kullanılmamıştır?
Bu er ol üküş katurkan |
İlig buştı artuk kararttı meŋiz |
Kidin telim ükündi |
Üküş sözleme söz birer sözle az |
Bilip iter işni ökünmez kidin |
Üküş, artuk, telim, az miktar zarflarıdır, kidin hem yer hem de zaman zarfı olarak kullanılan bir kelimedir.
5.Soru
Verilen metnin doğru okunuşu hangisidir?
Beliklik kâya dost özünüŋ ni evvelâ |
Belik likke yâ dost uzuŋ ni evvelâ |
beliglig ka yâ dost uzuŋnı ola |
biligligke ya dost özünŋni ula |
biligligke ya dost yüzüŋ ni üle |
Metnin doğru okunuşu D seçeneğinde verildiği gibi “biligligke ya dost özüŋni ula” biçimindedir.
6.Soru
Hangisi eylemden ad türeten ekle türetilmiştir?
eliglik |
ulugsıg |
arala |
keçig |
yıgaç |
-(X)g eki, agrıg “ağrı” (DLT I, 98) < agrı- “ağrımak”; arıg “temiz, pak” (KB 727, 831,..., AH 111, KTer. 28/78a2=8:26) < arı-; bitig “kitap, Kuran-ı Kerim” (DLT I, 384, KTer. 28/44a1=7:169) < biti- “yazmak” örneklerinde de görülen eylemden ad ve sıfat türünde sözcükler türeten bir ektir.
7.Soru
Atebetü’l-haka^yık (Hakikatlerin Eşiği) eseri hangi vezin ile yazılmıştır ?
Atebetü’l-haka^yık (Hakikatlerin Eşiği) eseri hangi vezin ile yazılmıştır ?
Fe‘u^lün Fe‘u^lün Fe‘u^lün Fe‘u^l |
Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilün |
Fâ’ilün Fâ’ilün Fâ’ilün |
Fe’ilâtün Mefâ’ilün Fe’ilün |
Mef’ûlü Mefâ’îlü Mefâ’îlü Fa’ûlün |
On üç bölümden oluşan eserde kırk beyit ile yüz bir tane dörtlük bulunmaktadır, ese- rin tamamı 484 mısradır; eser, Kutadgu Bilig gibi aruzun mütekarip (fe‘u^lün fe‘u^lün fe‘u^lün fe‘u^l) vezniyle yazılmıştır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi veya hangileri miktar zarflarındandır?
I. Artuk
II. Az
III. Üküş
Yalnız I |
I,II |
II,III |
I,III |
I,II,III |
Artuk: İlig buştı artuk kararttı me?iz “hükümdar öfkelendi benzini çok kararttı” (KB 629)
Az: Üküş sözleme söz birer sözle az “Sözü çok söyleme birer birer az söyle” (KB, 172)
Üküş: Bu er ol üküş katurkan “Bu adam çok sevinen, gülen bir kişidir” (DLT I, 516)
Telim: Kidin telim ükündi “sonra çok pişman oldu” (DLT I, 200)
9.Soru
Karahanlı Türkçesinde kullanılan -glı ne ekidir?
Geniş zaman çekim eki |
Gelecek zaman çekim eki |
adda ad yapan ek |
ulaç eki |
sıfat-fiil eki |
Boluglı (KTer. 34/44b2=37:173), korkuglı (KTer. 3212b1=28:18), turuglı (KB 100, DLT II-57), yörügli (KB 4373, 4374), tüşügli (AH 178) örneklerinde görülen bu ek bir sıfat-fiil ekidir.
10.Soru
İçinde /n/ ve /?/ seslerini bulunduran sözcüklerin başındaki /b/ sesi, gerileyici benzeşmeyle hangi ses ile değişir?
-d- |
/h/ |
/k/ |
/m/ |
-z |
İçinde /n/ ve /?/ seslerini bulunduran sözcüklerin başındaki /b/ sesi, gerileyici benzeşmeyle /m/’ye değişir.
11.Soru
Reşit Rahmeti Arat hangi eser üzerinde çalışmalarını yürütmüştür?
Atebetü’l-hakâyık |
Kuran Tercümeleri |
Dîvânu Lugati’t-Türk |
Kutadgu Bilig |
Kısasu'l-Enbiya |
Atebetü’l-hakâyık üzerine ayrıntılı tek çalışma Reşit Rahmeti Arat tarafından yapılmıştır.
12.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi Kutadgu Bilig üzerine çalışma yapanlardan biri değildir?
Hermann Vambery |
Amedee Jaubert |
Wilhelm Radloff |
Ali Emiri |
Reşit Rahmeti Arat |
Diyarbakırlı Ali Emiri Efendi tarafından İstanbul’da 1917 yılında bir sahafta DLT’yi bulmuştur.
13.Soru
Hangisinde 2. tekil kişi emir eki bulunmaktadır?
yörügli |
biregü |
aşnusı |
bilsün |
ukgıl |
arturgıl (KTer. 31/88a1=20:114), bolgıl (KB 26…, DLT I-64), kötürgil (DLT II-44), sürgil (KB 5496), turgıl (DLT II-43), ukgıl (KB 796, 916,....) örneklerinde de görülen -gıl/-gil, 2. tekil kişi emir ekidir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bulunma durumuna örnektir?
kapuġ+da |
tilekleriŋiz+ke |
özi+ŋe |
şakarda tatıġlıġ |
köz+ün bakış- |
Bulunma Durumu (Kalma, Lokatif): Bulunma durumu eki +da/+de/+ta/+te’dir:
ev+de “evde” , baş+ta “başta”, kapuġ+da “kapıda” , yol+da “yolda”
15.Soru
Aşağıdaki sözcüklerin hangisinde yön gösterme durumu eki kullanılmıştır?
mençe
|
meni
|
maŋar
|
meniŋ
|
mende
|
16.Soru
Hangi seçenekte -mak için anlamına gelen bir zarf-fiil bulunmaktadır?
suv körmeginçe etük tartma |
kamug tolgan irlür tükel eksiyür |
bolup togmaduk teg yitip bardı can |
yay baruban erküzi/ aktı akın mundızı |
ölümke basıkma kelir algalı |
-gAlI eki, eklendiği fiile ‘-mak için’ anlamı katar. Asıl eylemin amacını ifade eder. Günümüz Türkçesindeki biçimi -AlI’dır.Bu ek yalnızca E seçeneğindeki algalı kelimesinde bulunmaktadır.
17.Soru
“Tugardın ese keldi ö?dün yeli ajun etgüke açtı uştmah yolı” dizelerinin Türkçesi aşağıdakilerden hangisidir?
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı. |
Kafur gidip kara toprak misk kokusuyla doldu, dünya güzelliğini düzenleyip süslenmek ister. |
İlkbahar rüzgarı kötü kışı sürdü, uzaklaştırdı; parlak ilkbahar yine mutluluk yayını kurdu. |
Güneş yine yerine dönmüş olacak, balık burcundan koç burcuna dönmüş olacak. |
Kurumuş ağaçlar yeşil elbiseler giydi; mor, al, sarı, mavi, kırmızı (ile) süslendi |
Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı dizelerinin Türkçesi Doğu rüzgarı doğudan eserek geldi, dünyayı süslemek için cennet yolunu açtı cümlesidir
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi birleşik fillerde kullanılan tasvir fiillerinden biri değildir?
bil-
|
bar-
|
kör-
|
ber-
|
kat-
|
19.Soru
12. yüzyılda yazıldığı tahmin edilen Atebetü’l-hakâyık (Hakikatlerin Eşiği) manzum öğüt kitabının yazarı nerelidir?
Yüknek |
Kaşgar |
Turfan |
Semerkant |
Buhara |
12. yüzyılda yazıldığı tahmin edilen Atebetü’l-hakâyık (Hakikatlerin Eşiği) manzum öğüt kitabıdır. Nerede ve ne zaman yaşadığını bilmediğimiz Türk ve Acem meliki Muhammed
Dâd İspehsâlâr Bey’e sunulmuştur. Kaynaklarda hakkında fazla bilgi bulamadığımız Edib Ahmet’in yaşadığı dönem ve çevresi hakkında hemen hemen hiç bilgimiz yoktur. Memleketinin Yüknek, babasının adının ise Mahmud olduğunu Arslan Hoca Tarhan’ın bu kitabın sonuna yazdığı dörtlükten öğrenmekteyiz.
20.Soru
Karahanlı Türkçesinde kullanılan "yazukta tıdın" söz grubunun Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
yazlık ev |
yaz gelince |
yaz şenliği |
günahtan sıyrılmak |
günah sayılmak |
Karahanlı Türkçesinde kullanılan "yazukta tıdın" söz grubunun Türkiye Türkçesindeki karşılığı "günahtan sıyrılmak" tır. Doğru yanıt: D'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ