XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Ulaç eki almış asıl eylemin üzerine u- yardımcı eyleminin gelmesi (örnek: kaç-u u-maz > kaçumaz) sonucu hangi fiil çatısı ortaya çıkmıştır?
Dönüşlülük |
İşteşlik |
Ettirgenlik |
İktidarlılık |
Olumsuzluk |
Ulaç eki almış asıl eylemin üzerine iktidarlık çatısını kuran u- yardımcı eyleminin gelmesiyle iki eylem birleşerek olumluda -u-, olumsuzda ise, -uma-/-üme- biçimini oluşturur:
kaçumaz ‘kaçamaz’ < kaç-u u-maz (KB, 700)
yiyümedi ‘yiyemedi’ < yiy-ü u-madı (KB, 2031, AH 274)
kirümez ‘giremez’ < kir-ü u-maz (KB 3665)
ayugay ‘söyleyebileceğim’ < ay-u u-gay (AH 3)
tapnugay men ‘hizmet edebileceğim’ < tapın-u u-gay ( KB 3055)
2.Soru
Karahanlı Türkçesinde kaç ünlü bulunmaktadır?
7 |
8 |
9 |
12 |
14 |
9
3.Soru
Kutadgu Bilig ile ilgili olarak söylenen hangi ifade doğrudur?
Yazarı Kaşgarlı Mahmut'tur |
Yazımı bir yılda bitmiştir |
Mutluluk ve kutsallık veren bilim demektir |
Eserde beş soyut kavram kişileştirilmiştir |
Lirizm yüklü bir esedir |
Kutadgu Bilig'in yazarı Yusuf Has Hacip'tir. Yazımı 18 ayda bitmiştir. 4 soyut kavram kişileştirilmiştir. Didaktik yüklü bir eserdir. Cevap C şıkkıdır.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Karahanlı Türkçesindeki iyelik eklerinde 2. Çoğul Kişi’ye örnektir?
Gözleriniz |
Kendimiz |
Özümüz |
Atam |
Kuşun |
Karahanlı Türkçesinde iyelik ekleri, Orhon ve Uygur Türkçesindeki gibi ses uyumlarına uyar. 2. Çoğul Kişi: +(X)?Iz: kö?(ü)l+ü?iz “gönlünüz”(KTer. 37/58b1=49:7), sezinçi+?iz “zannınız, şüpheniz” (KTer. 34/27a3=37:87), közleri+?iz “gözleriniz”(KTer. 29/4b1=8:44). Doğru cevap A’dır.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi İsim Durum Halleri’nde “Tamlayan Durum”a örnektir?
Kişiyi |
Başı |
Evlerini |
Gönüle |
İnsanın |
Tamlayan Durumu (İlgi, Genetif): Ekin ünsüzlerden sonra +X? biçiminde gel- miş örneklerinin sayısı azdır, ünsüzlerden sonra da çoğunlukla +(n)X? biçiminde geldiğini görüyoruz:
ana+nı? “annenin” (KB 5158), kişi+ni? “kişinin” (DLT I 44, KB 163, 175...), yagı+nı?
“düşmanın” (KB 2329,...), vd.
yal?uk+u? “insanın” (DLT III, 385), kim+i? “kimin” (DLT I 440), söz+ni? “sözün”(AH
488), kul+nu? “kulun” (KB 1919, 2113), ölüm+nü? “ölümün” (KB 1476, 6206). Doğru cevap E’dir.
6.Soru
Karahanlı Türkçesi ile ilgili olarak aşağıda söylenen hangi ifade doğrudur?
10-12. yüzyıllar arasında gelişmiştir |
Merkezi Güney Asya'dır |
Karahanlıların Karluk boyundan çıkmıştır |
Orta Asya Türk yazı dilinin son evresidir |
Orhon ve Uygur Türkçesinin temelini oluşturur |
Karahanlı Türkçesi 11-13. yüzyıllar arasında görülmüştür. Merkezi Orta Asya'dır. Orta Asya Türk yazı dilinin ilk evresidir. Orhon ve Uygur Türkçesinin devamıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.
7.Soru
“Yagız yer yaşıl torku yüzke badı hıtay arkışı yadtı tawgaç edi” dizelerinin Türkçesi aşağıdakilerden hangisidir?
Kara toprak yüzüne yeşil örtü bağladı, Çin kervanı Çin ipekli kumaşını yaydı |
Ova, dağ, kır, vadi, yayılıp döşendi, yamacı ve tepesi yeşil, al giyip süslendi |
Binlerce renkteki çiçekler gülerek açıldı, dünya güzel koku ile misk ve kafur doldu |
Saba rüzgarı karanfil kokusuyla çıktı, dünya sonra tamamiyle misk koktu |
Kaz, ördek, kuğu, kıl kuyruk göğü kapladı, ötüşerek yukarı-aşağı uçuşlar |
“Yagız yer yaşıl torku yüzke badı hıtay arkışı yadtı tawgaç edi” dizelerinin Türkçesi
“Kara toprak yüzüne yeşil örtü bağladı, Çin kervanı Çin ipekli kumaşını yaydı”dizleridir.
8.Soru
Karahanlı Türkçesinde kaç adet ünlü harf vardır?
7
|
5
|
8
|
9
|
6
|
9.Soru
“Id-gıl” sözcüğündeki –gıl eki aşağıdakilerden hangisini belirtmektedir?
Belirsiz Geçmiş Zaman |
Belirli Geçmiş Zaman |
Emir Kipi |
Gelecek zaman |
Şart Kipi |
“Id-gıl” yani “gönder” emir kipini ifade etmektedir.
10.Soru
Karahanlıların kurucusu aşağıdakilerden hangisidir?
Saltuk Buğra Han |
Bilge Kül Kadir Han |
Baytaş Aslan Han |
Togan Han |
Kutlug Han |
840 yılında Uygur-Karluk birliğinin çökmesinden sonra kurulan Karahanlı devletinin kurucusu Bilge Kül Kadır Han’dır.
11.Soru
Aşağıdaki isimlerden hangisi yönelme durumunu örnekler?
Könülni |
Könülnin |
Könüldin |
Könülke |
Könülçe |
Könülni: belirtme, Könülnin: tamlayan, Könüldin: ayrılma, Könülke: yönelme, könülçe: eşitlik
12.Soru
“Saba yeli koptı karanfil yıdın ajun barça bütrü yıpar burdı kin” dizelerinin Türkçesi aşağıdakilerden hangisidir?
Kara toprak yüzüne yeşil örtü bağladı, Çin kervanı Çin ipekli kumaşını yaydı |
Ova, dağ, kır, vadi, yayılıp döşendi, yamacı ve tepesi yeşil, al giyip süslendi |
Binlerce renkteki çiçekler gülerek açıldı, dünya güzel koku ile misk ve kafur doldu |
Saba rüzgarı karanfil kokusuyla çıktı, dünya sonra tamamiyle misk koktu |
Kaz, ördek, kuğu, kıl kuyruk göğü kapladı, ötüşerek yukarı-aşağı uçuşlar |
Saba yeli koptı karanfil yıdın ajun barça bütrü yıpar burdı kin” dizelerinin Türkçesi Saba rüzgarı karanfil kokusuyla çıktı, dünya sonra tamamiyle misk koktu”dizleridir.
13.Soru
Kutadgu Bilig’in kaç yazma nüshası vardır?
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
Kutadgu Bilig’in üç yazma nüshası vardır: Viyana (Herat) nüshası, Mısır nüshası ve Fergana nüshası.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi miktar zarfı değildir?
Artuk |
Üküş |
Amul |
Telim |
Bedük |
"Amul" (yavaş) kelimesi miktar zarfı değildir. "Yavaş" anlamı olan durum zarfıdır. Doğru yanıt: C'dir.
15.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi addan ad yapım ekiyle türetilmiştir?
alguçı
|
bagırdak
|
agrıg
|
tüne-
|
ögündi
|
16.Soru
Dîvânu Lugati’t-Türk hakkında ilk çalışma kim tarafından yapılmıştır?
Kilisli Rıfat Bilge |
Ali Emiri |
Zeki Velidi Togan |
Carl Brockelmann |
Besim Atalay |
Dîvânu Lugati’t-Türk hakkında ilk çalışma, Ali Emiri tarafından bulunan ve yayımlanmak üzere sadece Kilisli Rıfat Bilge’ye verildiğinden, ilk yayın onun tarafından yapılmıştır.
17.Soru
Hangisi Karahanlı Türkçesinde kullanılan gelecek zaman ekidir?
-galır/-gelir |
-(A)yI(n) |
-sar/-ser |
-gu/-gü (kerek) |
-mat/-met |
Karahanlı Türkçesinde gelecek zaman eklerinin içinde yakın gelecek zamanı karşılayan ve metinlerde çok fazla örneğinin bulunmadığı diğer bir gelecek zaman eki de -galır/-gelir ekidir.
18.Soru
Karahanlı Türkçesinde kullanılan zaman zarflarına göre aşağıdaki dörtlükte geçen ‘emdi’ kelimesi ne anlama gelmektedir?
Alper To?a öldi mü,
İsiz ajun kaldı mu,
Ödlek öçin aldı mu,
Emdi yürek yırtılur. (DLT I, 41)
gece |
sonra |
gün |
şimdi |
gündüz |
Karahanlı Türkçesinde emdi “şimdi”, kün “gün” kündüz “gündüz”, kidin “sonra”, tün “gece”, tünle “geceleyin”, kışın “kışın”, yazın “yazın” gibi sözcükler zaman zarfı olarak kullanılmaktadır.
19.Soru
Bulnar meni öles köz
Kara me?iz kızıl yüz
Andın tamar tükel tuz
Bulnap yana ol kaçar
Yukarıdaki dörtlükte geçen “Kara me?iz kızıl yüz” dizesinin karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Kara benizli kızın solgun yüzü |
Kara benler olan pembe yüz |
Benim gibi esmer olan kız |
Kara kaşlı kırmızı yanaklı |
Yüzünü karaya çeviren kızın yüzü |
“Kara me?iz kızıl yüz” “üzerinde kara benler bulunan pembe yüz” anlamındadır.
20.Soru
“tatı-“ sözcüğünün doğru anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Tat vermek
|
Tatlı olmak
|
Tatlılaşmak
|
Tadı gitmek
|
Tatlılanmak
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ