XI-XIII. Yüzyıllar Türk Dili Final 21. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
I. Birinci bap Hz. Peygamberi, ikinci bap dört halifeyi, üçüncü bap ehli beyti ve dört imamı, dördüncü bap Allah’a hoş gelmeyen amelleri anlatır.II. Dünya ve ahirette mutlu olmak için gerekli Müslümanlık bilgilerinin el kitabı gibidir.III. Üslubu gayet sade ve açıktır.IV. 1357-1358 yıllarında yazılmıştır.Verilen özellikler aşağıdaki eserlerden hangisi ile ilgilidir?
Kıṣāṣü'l-Enbiyā |
Divanü Lügati’t-Türk |
Atabetü’l-Hakayık |
Divan-ı Hikmet |
Nehcü’l-Ferādis |
Nehcü’l-Ferādis, 1357-1358 yıllarında yazılmıştır. Dört baptan oluşur. Birinci bap Hz. Peygamberi, ikinci bap dört halifeyi, üçüncü bap ehli beyti ve dört imamı, dördüncü bap Allah’a hoş gelmeyen amelleri anlatır. Dünya ve ahirette mutlu olmak için gerekli Müslümanlık bilgilerinin el kitabı gibidir. Üslubu gayet sade ve açıktır. Doğru cevap E'dir.
2.Soru
I. Farsça bir eserin Türkçeye uyarlanmış hâlidir.
II. Harezm Türkçesi döneminin son eseridir.
III. Rabguzi tarafından kaleme alınmıştır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi/hangileri Kısasül-Enbiya ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, III |
II, III |
Harezm Türkçesi döneminin ilk eseridir. Farsça bir eserin Türkçeye uyarlanmış hâlidir. Rabguzi tarafından kaleme alınmıştır.
3.Soru
"meñlep" kelimesinin Türkiye Türkçesine göre anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
sebep |
bedel |
gerekli |
kalıcı |
reddetmek |
meñlep ‘kalıcı, ebedî’
4.Soru
Oguz Kagan Menakıbı’nın yazma nüshası ile ilgili aşağıdakilerin hangisi yanlıştır?
Baştan ve sondan eksiktir. |
Okunaklı nesih yazıyla yazılmıştır. |
Uygur harfli tek bir yazma nüshası vardır. |
21 varak (42 sayfa)’dan oluşur |
Her sayfasında 9 satır vardır; ancak son sayfada iki satır eksiktir. |
Okunaklı nesih yazıyla yazılmıştır.
5.Soru
"çürekige" kelimesin çözümlenmesi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
çüre+k+i+ge |
çürek+i+ge |
çürek+ige |
çü+rek+ige |
çür+ek+i+ge |
çürek+i+ge
6.Soru
Harezm Türkçesiyle ilgili eserlerin verildiği dönemde hüküm süren Harzemşahlar hanedanı aşağıdaki isimlerden hangisi ile başlar?
İl Aslan |
Atsız |
Celaleddin Muhammed |
Alaeddin Tekiş |
Kutbiddin Muhammed |
1097'de Sultan Sencer, Kutbiddin Muhammed'i Harezm şahı tayin edince bölgede 1231 yılına kadar sürecek olan Harzemşahlar hanedanı dönemi başlamıştır.
7.Soru
"sakınçnı" kelimesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Düşünceyi |
Sakladığı |
Devirdiği |
Saldırdığı |
Sevdiği |
sakınçnı ‘düşünceyi’ : +nı, -ç, sakın- (< sakın-ç+nı)
8.Soru
'rabi‘u’l-avval ayı' ne anlama gelmektedir?
Müslüman takviminde üçüncü ay |
Müslüman takviminde dördüncü ay |
Müslüman takviminde beşinci ay |
Müslüman takviminde altıncı ay |
Müslüman takviminde onuncu ay |
rabi‘u’l-avval ayı : (müslüman takviminde) üçüncü ay
9.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi edilgen ve dönüşlü eylem türeten bir ek almıştır?
öçük- |
arġur- |
kėter- |
azıt- |
açtur- |
-(X)k-: Dönüşlü ve edilgen çatılı eylemler türetir:
öçük- “nefesi kesilmek” (DLT I, 192, KB 3951) < öç- “nefesi kesilmek; sönmek” (DLT I, 166). Doğru cevap A'dır.
10.Soru
Harezm Türkçesi sözlüğü olarak başvurulabilecek en temel kaynak aşağıdakilerden hangisidir?
Clauson sözlüğü |
Harezm Türkçesi sözlüğü |
Fazilov sözlüğü |
Mi‘rac-name sözlüğü |
Zamahşeri sözlüğü |
Sir Gerard CLAUSON, sözlüğünde Harezm Türkçesi söz varlığına da yer vermiştir. Harezm Türkçesi sözlüğü olarak başvurulabilecek en temel kaynak Clauson sözlüğüdür. (CLAUSON, Sir Gerard: An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Tur-kish: London 1972, XLVIII+989 s. Oxford University Press.) Harezm Türkçesi söz varlığı için bir diğer kaynak da E. FAZILOV’un hazırlamış olduğu iki ciltlik Harezm Türkçesi sözlüğüdür.
11.Soru
Aşagidakilerden hangisi Nehcü’l-Feradis’te geçen üküşleri kelimesinin izahıdır?
kimse |
hepsi |
çoğu |
hiçbiri |
herkes |
Nehcü’l-Feradis’te geçen üküşleri kelimesinin izahı çoğu`dur. Dogru cevap C`dir.
12.Soru
"saknur" kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
işte ondan |
bakamaz |
düşünür |
düşünür |
tohumunu |
"saknur" kelimesinin anlamı "düşünür" dür.
13.Soru
Metinde fiil kök ve tabanlarına getirilebilen hangi ek bulunmaz?
fiilden fiil yapan -dUr- ettirgenlik eki |
-sA şart eki |
-g fiilden isim yapma eki |
-mA- fiilden olumsuz fiil yapma eki |
-mXş sıfat-fiil eki |
Metinde geçen bildürsem kelimesinde -DUr- ettirgenlik eki; bolsa, bolsañız, çıkmasa, erse kelimelerinde -sA şart eki; katıg kelimesinde –g fiilden isim yapma eki ve son olarak çıkmasa kelimesinde -mA- fiilden olumsuz fiil yapma eki bulunmaktadır. Metinde -MXş sıfat-fiili bulunmaz.
14.Soru
Harezmi Türkçesinde "kayusı, neme (nème), kayu" gibi zamirler aşağıdakilerden hangi zamirlere örnektir?
Soru zamirleri |
Çokluk 1. Kişi |
İşaret zamirleri |
Teklik 3. Kişi |
Belgisiz zamirler |
kim, ne (nè), kayusı, neme (nème), kayu gibi zamirler, soru zamirleridir.
Doğru cevap A'dır.
15.Soru
me?izlig kelimesinin Türkiye Türkçesindeki karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
yani |
aslında |
meyletme |
gibi |
ancak |
me?izlig ‘gibi’ : +lig, me?iz (< me?iz+lig)
16.Soru
Uygur harfli Oguz Kagan Menakıbı aşağıdaki kütüphanelerin hangisinde bulunmaktadır?
Millet Yazma Eser Kütüphanesi |
Universitätsbibliothek Wient |
Uzbekistan Manuscripts Library |
Paris Bibliothèque Nationale |
St. Petersburg Library |
Paris Bibliothèque Nationale
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ‘’Nehcü’l-Ferâdîs’’ adlı eserin bablarından (kitaplarda bölüm, konu) biri değildir?
Dört halife |
Ehli beyt ve dört imam |
Türklerin Müslüman oluşları |
Peygamber |
Allah’a hoş gelmeyen ameller |
Eser, onar fasıllı dört baptan meydana gelmektedir. Birinci bap Hz. Peygamberi, ikinci bap dört halifeyi, üçüncü bap ehli beyti ve dört imamı, dördüncü bap Allah’a hoş gelmeyen amelleri anlatır. Türklerin İslâmiyeti seçmeleriyle ilgili hususlar eserde yoktur.
18.Soru
‘’Nehcü’l-Ferâdîs’’ adlı eserin nüshalarının bulunduğu yerlerden en önemlisi aşağıdakilerden hangisidir?
Kazan |
Paris |
Kırım |
İstanbul |
Kûfe |
Eserin İstanbul ( Yeni Cami Kütüphanesi ), Paris, Kazan, Kırım’da nüshaları bulunmaktadır. Yeni Cami nüshası tam ve harekeli olması bakımından önemlidir. Diğerleri baştan ve sondan eksiktir ve Yeni Cami nüshası gibi harekeli değildir. Yeni Cami nüshası 1956’da Janos Eckmann tarafından tıpkıbasım olarak yayınlanmış, Ali Fehmi karamanlıoğlu ise eserin dil özellikleri üzerinde durarak metnin bir kısmının yazıçevrimini yapmıştır. Eserin tamamının yazıçevrimi 1984’te yayımlanmıştır.
19.Soru
"nèçe yıl boldı canım ösker èrdi "
Yukarıda metnin Türkiye Türkçesi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Ne kadar yıl oldu canım özlerdi. |
Ne kadar zaman oldu canım özlerdi. |
Ne kadar yıllar var ki canım özlerdi. |
Ne kadar yıl oldu kendim özlerdim. |
Neçe yıl oldu canım özlerdim. |
Ne kadar yıl oldu canım özlerdi.
20.Soru
Aşağıdaki iyelik eklerinde hangisi tekil kişi için kullanılmaz?
(X)ŋ |
(X)g |
(X)mIz |
(X)ŋ |
(s)I(n+) |
İyelik ekleri tekil şahıslar için; 1. Tekil Kişi: +(X)m: ata+m, 2. Tekil Kişi: +(X)ŋ: ata+ŋ, 3. Tekil Kişi: +(s)I(n+): ata+sı şeklindedir. Doğru cevap C’dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ