Metinde geçen atlıġ “adlı” kelimesinde +lıġ isimden isim yapma eki, kitābında kelimesinde +i teklik 3. şahıs iyelik eki ve +da bulunma hâli eki, keltürmiş kelimesinde ise fiilden fiil yapan -tür-  ettirgenlik eki bulunmaktadır. Ancak metindeki hiçbir kelimede isimden fiil yapma eki bulunmaz.

Soru 2

Metinde geçen ösker kelimesinin kökü öske- “özlemek” anlamındadır, dolayısıyla ösker “özler” demektir.

üñürdin ‘mağara’ : +din, -ür, üñ- (< üñ-ür+din)

Harezm Türkçesinin esas dil özelliklerini Oğuz, Kıpçak ve Kanglı boylarının ağızlarından alınan kelime ve şekil bilgisi oluşturur. Karahanlı Türkçesi de, Harezm Türkçesi üzerinde yazı ve söz varlığı bakımından etkili olmuştur. XIII. yüzyıldan itibaren ürün vermeğe başlayan ve Orta Türkçe döneminin ikinci basamağını teşkil eden bu yazı dili XIV. yüzyılda altın çağını yaşamıştır. Bu bölgeyle sınırlı kalmayıp Altınorda’nın bazı şehirleriyle Kırım’da da yazı dili olarak kullanılmıştır. XIV. yüzyıldan sonra yerini Çağataycaya bırakmıştır. 

yėtirgil ‘ulaştır’
atıŋa ‘adına’
sakınçnı ‘düşünceyi’
meŋizlig ‘gibi’
andın ‘ondan’

“Üze” sözcüğü, +A eki almış bir yer zarfı olup “yukarıda, üstte” anlamına gelmektedir. Doğru cevap E’dir.

"yılnın ülüşdin bir ülüs" söz grubunun Türkiye Türkçesindeki karşılığı "yılın mevsimlerinden bir mevsim" biçimindedir. Doğru yanıt: C'dir.

tud- ‘doğmak’

Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği olan Nehcü ’l-Faradis  Mahmud bin‘Ali tarafından 1357-1358 yıllarında yazılmıştır

“meñizlig” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘gibi’dir. Açılımı ise +lig, meñiz (< meñiz+lig)şeklindedir.

ıġaçḳa ‘ağaca’ : +ḳa, ıġaç (< ıġaç+ḳa)
ḳumuz ‘kımız’ (< kımız)
aduġnı ‘ayıyı’ : +nı, aduġ (< aduġ+nı)
tülüklüg ‘tüylü’ : +lüg, +tülük (< tülük+lüg)
balıḳları ‘şehirleri’ : +ları, balıḳ (< balıḳ+ları)

Metnin doğru okunuşu D seçeneğinde doğru verilmiştir:

Boluglı (KTer. 34/44b2=37:173), korkuglı (KTer. 3212b1=28:18), turuglı (KB 100, DLT II-57), yörügli (KB 4373, 4374), tüşügli (AH 178) örneklerinde görülen bu ek bir sıfat-fiil ekidir. 

Muharrem Ergin [1925-1995] tarafından kimi değişikliklerle 1000 Temel Eser serisinde yayımlanan eser, Rıza Nur tarafından yeniden işlenerek ve başka destanlardan da katkılar yapılarak Oğuzname adıyla yayımlandı.

Harezm Türkçesi döneminin ilk eseridir. Nasiru’d-din bin Burhanu’d-dinar-Rabguzi  tarafından 1310-1311 yılında yazılıp Nasiru’d-din Tok Buga’ya sunulan Farsça bir eserin Türkçeye uyarlanmış hâlidir

Bulnar meni öles köz
Kara me?iz kızıl yüz
Andın tamar tükel tuz
Bulnap yana ol kaçar (DLT I, 60)

Balasagun’da doğan Yusuf, çalışkan, akıllı, anlayışlı ve bilgili bir kişiydi. Ana dilinden başka Arapça, Farsça ve İran dillerinden Soğdçaya hakimdi. Firdevsî’nin Şeh-nâme’sini, Fârâbî’nin ve İbn-i Sinâ’nın Arapça felsefe kitaplarını okuduğunu, efsanelere, aruza, belagat sanatına, İslâmî bilgilere, Türk atasözlerine, devlet örgütüne, felsefeye, matematiğe, astronomiye, düş yorumuna, hekimliğe ve toplumbilimine merak saldığını ve bunlar hakkında bilgi sahibi olduğunu eserinden anlamaktayız.

Atsız, Harezm şahıdır. Ananiasz Zajaczkowski, Polonyalı Türkbilimcidir. Kaçalin eserin Moğolca nüshasını neşretmiş, bu nüshanın sözlük kısmı Kaçalin tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Cevap A şıkkıdır.

Kutadgu Bilig, 11. yüzyıl Karahanlı Uygur Türklerinden Yusuf Has Hacib'in Doğu Karahanlı hükümdarı Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han'a atfen yazdığı ve takdim ettiği Türkçe eserdir.

Doğru Cevap D'dir.

Harezm Türkçesinde dokuz ünlü bulunmaktadır:

a e è ı i o ö u ü