XIV-XV. Yüzyıllar Türk Dili Ara 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
El yazması bir eseri el yazısıyla kopya eden kimseye ne denir?
Nüsha |
İstinsah |
Müstensih |
Tıpkıbasım |
Bâb |
El yazması bir eseri el yazısıyla kopya eden kimseye “müstensih” denir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “Vurgusuz orta hece ünlüsünün düşmesi sonucu ortaya çıkan ünlü düşmeleri”ne örnektir?
ni + ol->nol-, niçe + ök>niçük, ni + erse>nerse |
tapgın>tapugın, kapgın>kapugın, ilgi>iligi |
bolsa idi>bolsadı, içer iken>içerken |
avla-alıñ>avlalıñ, oyna-alıñ>oynalıñ, izde-eliñ>izdeliñ |
-ı->-i-: bış->biş- |
Vurgusuz orta hece ünlüsünün düşmesi sonucu ortaya çıkan ünlü düşmeleri, tapgın>tapugın, kapgın>kapugın, ilgi>iligi şeklindedir.
3.Soru
I. Oğuzlar
II. Kırkızlar
III. Uygurlar
IV. Karahanlılar
Köktürkçe’nin, yazı dili olarak aynen ya da ufat tefek değişikliklerle kullanıldığı Türk boyları aşağıdakilerden hangisidir?
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I, II ve III |
I, II, III ve IV |
Oğuzlar ve Kırgızlar döneminde kullanılan Köktürkçe, edebi yazı dili olarak varlığını kendisinden sonraki Uygurlar döneminde de devam ettirmiştir. Uygurlardan sonra Karahanlılar döneminde de ufak tefek bazı farklar ve değişimlerle aynı yazı dili geleneğinin yaşatıldığı bilinmektedir.
4.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde emir kipi kullanılmıştır?
yarutsa |
baglasak |
körsem |
kiçsü |
sala |
yarutsa 3. Tekil şahıs şart kipi, baglasak 1. Çoğul şahıs şart kipi, körsem 1. Tekil şahış şart kipi kullanılarak yapılmıştır. sala ise –A eki ile 3. Tekil şahıs dilek-istek kipi kullanılarak yapılmıştır. kiçsü ise –sUn/sU 3. Tekil şahıs emir kipi kullanılarak yapılmıştır.
5.Soru
Eski Anadolu Türkçesinde bir ekin birden çok zaman veya kipin çekiminde görev üstlendiği görülür. Buna göre, aşağıdaki eklerden hangisi, Gelecek Zaman, Şimdiki Zaman, Geniş Zaman ve İstek Kipi için kullanılır?
-mIş |
-(y)IsAr |
-(y)A |
-(y) A yor(ur) |
-(V) r |
Eski Anadolu Türkçesinde bir ekin birden çok zaman veya kipin çekiminde görev üstlendiği görülür. -(y)A eki, Gelecek Zaman, Şimdiki Zaman, Geniş Zaman, İstek Kipi için kullanılır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Köktürkçede çok işlek olmasına karşın sonraki dönemlerde körelmiş gelecek zaman sıfat- fiil ekidir?
- dUK |
– ( y ) An |
– ( y ) AcAK |
– dAç ( l ) |
- mAduk |
Köktürkçede işlek olmasına karşın sonraki dönemlerde körelmiş gelecek zaman sıfat-fiil eki – dAç ( l ) dır. geldeç yıl ola dir aşikâr 7 ya’ni geldeç yıl ola nekim ola
7.Soru
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi zarf-fiildir?
Âdem oglanlarınun gönlini sana turacak yir eyledüm. |
Olmayası işleri koyup gider. |
Cümle geldeç yıl ola dir âşikâr. |
Ben ölicek bu toprağı balçık idesiz. |
Bu yörede seni bilür kimse var mıdır? |
A, B, C ve E seçeneklerindeki altı çizili sözcükler sıfat-fiildir. D seçeneğindeki “ölicek” sözcüğü “ölünce” anlamındaki zarf-fiildir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “mesnevi” nazım biçimiyle kaleme alınmış eserlerden değildir?
Çarh-nâme
|
Yûsuf u Zelihâ
|
Dâstân-ı Sultân Mahmûd
|
Felek-nâme
|
Vasiyyet-i Nûşirevân
|
9.Soru
Şiirleri Eski Anadolu Türkçesinin bilinen ilk örneklerini veren,ilk Mevlevi dergâhını kurucusu, İbtidâ-Nâme’nin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Yunus Emre |
Sultan Veled |
Mevlâna |
Şeyyad Hamza |
Hoca Ahmed Fakih |
Mevlânâ’nın büyük oğlu olan Sultan Veled, Mevlânâ’nın tasavvufla ilgili görüşlerini bir sistem halinde birleştirip Mevleviliğe bir tarikat olarak gerçek biçimini kazandırmıştır. İlk Mevlevi dergâhının kurucusu olarak bilinir. Sultan Veled’in şiirleri aynı zamanda Eski Anadolu Türkçesinin bilinen ilk örneklerindendir. Eserleri, İbtidâ-Nâme, Rebâb-Nâme, İntihâ-Nâme, Divan, Ma ‘Arif’tir.
10.Soru
Aşağıdaki sözcüklerden hangisi emir bildirir?
Dileyesin |
Kurtaram |
Yazayın |
Yiyeyin |
Öldürem |
Dileyesin seçeneğinde 2. teklik kişi emir kipi görülmektedir. Kurtaram seçeneğinde dilek-istek, Yazayın seçeneğinde tavsiyede gereklilik, Yiyeyin seçeneğinde tercih, Öldürem seçeneğinde ise gereklilik kipi görülmektedir.
11.Soru
Niçün < ne içün , nire < ne ara , nol- < ne ol-, böyle < bu ile
Biri ünlüyle biten arkasındaki de ünlüyle başlayan iki kelime bir araya gelince ünlülerin kaynaşmasına verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
Ünlü düşmesi |
Ünlü türemesi |
Ünlü geçişmesi |
Ünlü değişmesi |
Ünlü uyumu |
Ünlü geçiştirmesi denir.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Harezm Türkçesinde “haberdar, bilgili” anlamına gelen kelimedir?
Dad |
Uwtan |
agah |
Inag |
Nareside |
Dad: Adalet, hak; uwtan-: Utanmak; ınag: Emin, güvenilir dost; nareside: f. Büluğa ermemiş, çocuk’tur. agah: f. Haberdar, bilgili anlamına gelir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hnagisi Mukaddimetü'l-Edeb için söylenemez?
Türkiye'de nüshası yoktur.
|
Sözlüktür.
|
Orta Türkçe dönemine aittir.
|
Harezmşah Atsız bin Muhammed bin Anuş Tigin’e sunulmustur.
|
Arapça'yı öğretmek için yazılmıştır.
|
14.Soru
Ahmed-i Dâi tarafından yazılan, edebiyatımızda usul-i inşa ve mektuplaşma türünün ilk örneklerinden olan, özel ve resmi yazışma ve haberleşme kurallarını göstermek için kaleme alınan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Tezkiretü’l-Evliyâ |
Tercüme-i Eşkâl-i Nâsir-i Tûsî |
Ta’bir-nâme Tercümesi |
Teressül |
Tıbb-ı Nebevi |
Yukarıda bilgileri verilen eser Teressül’dür.
15.Soru
İsim-fiiller, fiillerin ne şekilleridir?
Yüklem |
Özne |
Sıfat |
İsim |
Zarf |
İsim-fiiller, fiillerin isim şekilleridir. Bu yüzden herhangi bir ismin gireceği bütün hâllere girer ve isimlerin aldığı bütün ekleri alırlar.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kıssasü’l-Enbiya’nın özellikleri arasında yer almaz?
İçerisinde 43 Türkçe şiir barındırması |
Hem Arapça hem Türkçe şiirlere yer vermesi |
Manzum parçaların genelde kaside şeklinde yazılması |
Moğol Şehzadesi Nasırü’d-din Tok Buğra’ya sunulmuş olması |
Manzumelerde genellikle hece vezninin kullanılması |
Kıssasü’l-Enbiya Nasırü’d-din bin Burhanü’d-din Rabgüzî tarafından 1310 yılında yazılmış ve Moğol Şehzadesi Nasırü’d-din Tok Buğra’ya sunulmuştur. İçeriğinde 484 dize tutan 43 Türkçe şiir barındırmaktadır. Manzum parçalar genelde kaside şeklinde yazılmıştır. Bunun yanı sıra gazeller de vardır. Manzumelerde Hece ölçüsü değil, divan şiirinde en sık rastlanan aruz ölçüsü kullanılmıştır.
17.Soru
Kendi özelliklerine dayanarak Anadolu’da yazı dili haline gelen Oğuzcanın geçirdiği üç tarihi dönem aşağıdakilerden hangisinde kronolojik sıraya uygun olarak verilmiştir?
Eski Anadolu Türkçesi-Türkiye Türkçesi-Osmanlı Türkçesi
|
Türkiye Türkçesi-Osmanlı Türkçesi- Eski Anadolu Türkçesi
|
Osmanlı Türkçesi-Türkiye Türkçesi-Eski Anadolu Türkçesi
|
Eski Anadolu Türkçesi- Osmanlı Türkçesi-Türkiye Türkçesi
|
Osmanlı Türkçesi- Eski Anadolu Türkçesi-Türkiye Türkçesi
|
18.Soru
Asıl fiilin yapılmasını, zarf-fiil eki alan fiilin yapılması şartına bağlayan seçenektekilerden hangisidir?
Optimal |
Minimum |
Maksimum |
Arzulanan |
Eğlenceli |
-sA+kişi: Asıl fiilin yapılmasını, zarf-fiil eki alan fiilin yapılması şartına bağlar: iki mushaf var üstinde anu? hem / yüzine baksa kişi kalmaya gam (EMŞer.); kara eşek başına uyan ursa? katır olmaz karavaşa ton geyürse? kadın olmaz (DKor.D.).
19.Soru
Oğuzca özelliklerin tamamen hâkim olduğu yazılı eserler dönemi aşağıdakilerden hangisidir?
Gazneliler Dönemi |
Büyük Selçuklular Dönemi |
Anadolu Selçukluları Dönemi |
Anadolu Beylikleri Dönemi |
Osmanlılar Dönemi |
Bazı karışık dilli özellikler barındıran ilk dönemin (Anadolu Selçukluları dönemi) hemen ardından sadece Anadolu Oğuzcasını temsil eden birçok eser yazıldı. XIV. yüzyıl, yani Anadolu Selçuklu Devleti’nin yerine Beylikler Dönemi’nin başladığı bu süreçte üretilen eserler her ne kadar tamamen Oğuzca olsa da, tek bir yazı dili görünümü vermiyordu. Çeşitli Oğuz ağızlarının özellikleri bu metinlerde kullanılmıştı. O dönemde bütün Anadolu’da Oğuzların tek bir siyasi birlik çatısında olmamaları, farklı Beylik idareleri altında olduğu düşünülünce, farklı Oğuz ağızlarıyla yazılı metinler oluşturulmuş olması da mantıklı görünmektedir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde ünsüz uyumu yoktur?
vaktda
|
unuttum
|
taptım
|
aktur-
|
taştın
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ