XIV-XV. Yüzyıllar Türk Dili Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Çağatay Türkçesi şeklinde yazılı “seniñ yüzüñdin” örneğindeki italik söz, sırasıyla hangi isim çekim eklerini almıştır?
isim+iyelik 3.t.k.e.+ilgi h.e. |
isim+ys+iyelik 2.t.k.e.+ayrılma h.e. |
isim+çokluk e.+yükleme h.e. |
isim+iyelik 3.t.k.e.+ yönelme h.e. |
isim+ys+iyelik 1.t.k.e.+bulunma h.e.+aitlik e. |
yüz+ü+ñ+din “isim+ys+iyelik 2.t.k.e.+ayrılma h.e.”
2.Soru
Çağatay Türkçesi eserlerinde bir geniz ünsüzü olan ñ sesi için genellikle hangi harfler kullanılmıştır?
elif ve be |
kef ve be |
nun ve kef |
cim ve şın |
tı ve ayn |
Çağatay Türkçesi eserlerinde bir geniz ünsüzü olan ñ sesi için genellikle nun ve kef harfleri kullanılmıştır.
3.Soru
“di-”nin doğru dil incelemesi seçenektekilerden hangisidir?
‘Allah, Hak’ |
‘açmak’ |
‘kişi, kimse, insan’ |
‘iç’ |
‘demek, söylemek’ |
“di-”nin doğru dil incelemesi: ‘demek, söylemek’ şeklindedir.
4.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde çokluk eki yoktur?
Yılduzlar |
Gündüzler |
Canavarlar |
İkinci |
Geleciler |
İkinci kelimesi iki isminden ve isimden isim yapan “inci” ekinden oluşur. Diğer seçeneklerde “-ler, -lar” eki çokluk ekidir.
5.Soru
Arapça bir kelime olup ‘kapı’ anlamına gelen, Türkçede ‘bölüm, başlık’ anlamında kullanılan sözcük aşağıdakilerden hangisidir?
Fasıl |
Bâb |
Müellif |
Hereke |
Tefsir |
Arapça bir kelime olup ‘kapı’ anlamına gelen, Türkçede ‘bölüm, başlık’ anlamında kullanılan sözcük ‘bâb’dır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi eski Türklerde “yabancı, ecnebi” anlamında kullanılan bir kelimedir?
Tat |
Er |
Torgay |
Sayra |
Bozaç |
Eski Türklerde “tat” kelimesi; yabancı, ecnebi anlamlarında kullanılırdı. Ayrıca Türklerin egemen olduğu yerlerde yasayan Arap veya Farslar için de bu kelime kullanılmaktaydı.
7.Soru
"Yırak"kelimesinde aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?
Ünsüz benzeşmesi |
Ünsüz türemesi |
Ünsüz ötümsüzleşmesi |
Ünsüz genizsileşmesi |
Ünsüz sızıcılaşması |
Kelime başında veya ortasında bir ünsüzün türemesiyle ortaya çıkan bir ses olayıdır. "Yırak" kelimesinde bu ses olayı vardır. Cevap B şıkkıdır.
8.Soru
Çağatay Türkçesi kelimelerinden olan ‘toprak > tofrak’ örneğinde aşağıdaki ses olaylarından hangisi gerçekleşmiştir?
Ünsüz Ötümlüleşmesi |
Ünlü Türemesi |
Ünsüz Akıcılaşması |
Ünlü İncelmesi |
Ünsüz Sızıcılaşması |
Ünsüz Sızıcılaşması, kapantılı ünsüzlerin genellikle ünlü seslerin etkisiyle sızıcı ünsüzlere dönüşmesi olayıdır. -p->-f- : toprak > tofrak, yaprak > yafrak, oprak > ofrak. Bu örneklerde görülen bu sızıcılaşma olayı, Nevâyî’den itibaren Çağatay Türkçesinin karakteristik özelliklerinden biri olmuştur.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Çağatay Türkçesinde öğrenilen geçmiş zaman için kullanılan eklerden biridir?
–DI |
-GA |
-AdUr |
-mIs |
–ydUr |
Eylemin başkasından duyulduğu, başkasından öğrenildiği ya da sonradan farkına varıldığı bilgisine dayanan öğrenilen geçmiş zaman çekimi Çağatay Türkçesinde üç farklı ekle yapılmaktadır. Bunlar –mIs, -p turur / -pDUr / -p ve -GAn / -GAndUr / -GAn turur ekleridir.
10.Soru
Başka bir manzume örnek alınarak aynı ölçü ve aynı uyakla yazılan şiire ne ad verilir?
Tuyuğ |
Mahlas |
Nazire |
Kaside |
Gazel |
Nazire: Başka bir manzume örnek alınarak aynı ölçü ve aynı uyakla yazılan şiirdir. Cevap C şıkkıdır.
11.Soru
Çağatay Türkçesinde hangi isim hali için eklerin kullanımdan düştüğü görülür?
İlgi hali |
Eşitlik hali |
Vasıta hali |
Yön hali |
Ayrılma hali |
Çağatay Türkçesinde,yön hâli için kullanılan ekler kullanımdan düşmüştür. Eski Türkçeden beri üçüncü kişi iyelik ekleri ile hâl ekleri arasında görülen zamir n’sinin kullanılmaması Çağatay Türkçesinin belirgin özelliklerinden biridir.
12.Soru
“teñri > tañrı” örneğinde hangi ses olayı gerçekleşmiştir?
Ünlü darlaşması |
Ünlü düzleşmesi |
Ünlü yuvarlaklaşması |
Ünlü genişlemesi |
Ünlü kalınlaşması |
“e” ünlüsü ince bir ünlüdür, “a” ünlüsü ise kalın bir ünlüdür. “e” ünlüsü “a”ya dönüşerek kalınlaşmıştır.
13.Soru
“kelipsiz” kelimesinde kullanılan fiil çekim eki aşağıdakilerden hangisidir?
Gelecek zaman, 2. çoğul şahıs eki |
Şimdiki zaman, 1. tekil şahıs eki |
Bilinen geçmiş zaman, 1. çoğul şahıs eki |
Anlatılan geçmiş zaman, 2. çoğul şahıs eki |
Bilinen geçmiş zaman 3. tekil şahıs eki |
“kelipsiz” kelimesinde anlatılan geçmiş zaman, 2. çoğul şahıs eki kullanılmıştır. Kel-: fiil kökü, -ip: anlatılan geçmiş zaman eki, -siz: 2. çokluk şahıs eki.
14.Soru
Çağatay Türkçesinde birleşik çekimler aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri tarafından yapılır?
ir / i |
GAy / GA |
sA |
GIn |
sIn / sU |
Çağatay Türkçesinde birleşik çekimler ir- / i- yardımcı fiili ile yapılır.
15.Soru
Hangisi Kıpçakların XII. yüzyıl boyunca önemli roller üstlendiği bölgeler arasında değildir?
Gürcistan |
Avusturya |
Romanya |
Macaristan |
Güney Rusya |
Kıpçaklar XII. Yüzyıl boyunca Gürcistan’da, Güney Rusya’da, Romanya’da, Bulgaristan’da ve Macaristan’da önemli roller oynadılar. Ruslarla çatışmaları Igor Destanının konusu oldu. Bir kısmı Macaristan’da kalarak Macarlaştı. Bir kısmı Başarabya bölgesinde ilk Roman devletini kurdu. On binlerce Kıpçak askeri, Gürcü krallarının ve kraliçe Tamara’nın talebi üzerine Gürcü ordusunun esas kitlesini oluşturdular ve Selçuklu Oğuzlarına karsı Gürcüleri korudular. Dede Korkut boylarındaki Kıpçak-Oğuz çatışmalarının son katmanı, XII. yüzyıldaki bu mücadelelerdir.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kıpçak sahası metinlerinde fiilden fiil türeten bir yapım eki değildir?
–ala |
–mİş |
–Ar |
–der |
-GIz |
-Mİş Kırgız Türkçesi metinlerinde fiilden isim yapan bir ektir. Örnek: yi-miş.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi I. Tip kişi eklerine örnek teşkil eder?
-m |
-n |
-K |
-ñIz |
-ñUz |
-n I. Tip kişi eklerine örnektir.
18.Soru
“körmegeysin” sözcüğü hangi zamanda çekimlenmiştir?
Geniş Zaman |
Şimdiki Zaman |
Bilinen Geçmiş Zaman |
Gelecek Zaman |
Duyulan Geçmiş Zaman |
“körmegeysin” sözcüğü gelecek zamanda çekimlenmiş bir fiildir.
19.Soru
“büri-”nin doğru dil incelemesi seçenektekilerden hangisidir?
‘eğer, şayet’ |
‘oluk’ |
‘bürümek, sarmak’ |
‘karsı, karsısında’ |
‘görmek’ |
“büri-”nin doğru dil incelemesi: “bürümek, sarmak” şeklindedir.
20.Soru
“kölige > kölege” örneğinde hangi ses olayı gerçekleşmiştir?
Ünlü darlaşması |
Ünlü yuvarlaklaşması |
Ünlü kalınlaşması |
Ünlü düzleşmesi |
Ünlü genişlemesi |
“i” ünlüsü dar bir ünlüdür, “e” ünlüsü ise geniş bir ünlüdür. “i” ünlüsü “e” ünlüsüne dönüşerek genişlemiştir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ