Hayretü’l-ebrâr, Ferhâd u Şîrîn, Leylî vü Mecnûn, Seb’a-i Seyyâre, Sedd-i İskenderî Ali Şir Nevâî’nin hamsesini meydana getiren mesnevileridir.

Gülşehri’nin eserleri; 1. Felek-nâme, 2. Mantıku’t-tayr (Gülşen-nâme), 3. Arûz-ı Gülşehrî, 4. Kudûrî Tercümesi, 5. Kerâmât-ı Âhi Evren ve bu eserlerinden başka, nazire mecmualarında yer alan şiirleri de vardır.

Maktel: Hz. Peygamber’in torunu ve Hz. Ali’nin oğlu olan Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit edilişini anlatan manzum ya da mensur eser.

Manzum dinî destanlar: Daha çok meclis ve kıraathanelerde okunmak, in­sanlara hem hoşça vakit geçirtmek hem de çeşit­li nasihatler vermek amacıyla oluşturulmuştur. Tamamıyla aruz vezniyle ve sanat yap­maktan uzak sade bir Türkçe ve üslupla yazılan bu mesneviler, şifahî olup halk için oluşturulmuştur.

Âşık Paşa’nın, 730/1330 yılında aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla yazdığı Garîb-nâme isimli mesnevisi, 10592 beyit olup on bölümden meydana gelmektedir. Dinî, tasavvufî ve öğretici bir hüviyette olup halkı eğitme amacıyla yazılmıştır.

A, B, D ve E şıklarındaki bilgiler, soru kökünde istenildiği gibi Klasik Çağatayca Devri’nin özellikleridir. Ancak C şıkkındaki bilgi Klasik Öncesi Dönem’in özelliğidir.

Şâhrûh zamanında Horasan valiliği yapmış olan Seyyid Ahmed, 1436 yılında yazıp Şâhrûh Mîrzâ’ya sunduğu Ta‘aşşuk-nâme adlı mesnevisi ile tanınmıştır.

İyi bir asker, iyi bir idareci olan Hüseyn-i Baykara, aynı zamanda iyi bir şairdi. Herat’ı “Timuroğulları Rönesansı” diye bilinen büyük kültür ve medeniyet hamlesinin merkezi hâline getiren odur.

TARİHÎ-DESTANİ-MENKIBEVİ MESNEVİLER

Bu asırda kaleme alınan mesnevilerin bir kıs­mı, tarihî şahsiyet ve olaylara dayanmakla birlik­te, tarihle ilgili olmaktan çıkarak destani-efsanevî bir hikâye hâlinde İslami edebiyatlara mal edilen İskender’le ilgilidir. Nitekim bu asrın önemli şairle­rinden ve klasik Türk şiirinin kurucularından olan Ahmedî (öl. 815/1412-13)’nin İskender-nâme’si, bu dönemin hem en önemli mesnevilerindendir hem edebiyatımızda bu konudaki mesnevilerin ilki ve en başarılı örneğidir hem de Anadolu’da Nizâmî’nin İskender-nâme’sine yazılan ilk naziredir. 

Anadolu’da mesnevi nazım şekliyle yazılan ilk müstakil Türkçe eserler, XIV. asra aittir. Bu geleneğin ilk müstakil eseri ise asrın başlarında 707/1307 tarihinde Yûnus Emre tarafından kaleme alınan Risâletü’n-nushiyye’dir.

Batı Türk edebiyatı, XII.-XIII. yüzyıllarda Oğuz­caya dayalı olarak ortaya çıkıp XIV. yüzyılda Anadolu ve Azerbaycan sahalarında edebî değeri ve sayıları giderek artan bir şekilde Türkçe eserler vererek gelişimini sürdürür.

Şiirlerin sayısı 1318’i gazel olmak üzere 1456’yı bulan Kadı Burhaneddîn Divanı, XIV. ve XV. yüzyılda yazılmış en büyük ve en hacimli divandır. Doğr cevap B şıkkıdır.

Risâle-i Mu‘ammâ, Mîzânü’l-evzân  ve Muhakemetü’l-Lugateyn adlı eserleri dil ve edebiyatla ilgilidir.

A, B, C ve D şıklarında bahsedilen eserlerin tamamı Şeyyad Hamza’ya aitken Varka vü Gülşâh adlı mesnevi tarzındaki eser Yusûf-ı Meddâh’a aittir.

Âşık Paşa’nın oğlu olan Elvân Çelebi, Kırşehir’de doğmuştur. Menâkıb-nâmesinde, babası ve dedeleri hakkında bilgi vermesine rağmen, kendinden bahsetmemiştir. Kaynakların verdiği bilgiye göre, 1326 yılında babasının izni ile ailesi ve çocuklarını alarak Tanuközü köyüne göç etmiştir. Çorum ile Mecidözü arasında bulunan bu köy, daha sonra Elvân Çelebi adı ile anılmaya başlanmıştır. Elvân Çelebi’den ilk defa Şeyhoğlu Mustafâ Kenzü’l-Küberâ adlı eserinde bahsetmiş ve bu eserde iki beytini şiirlerine örnek olarak vermiştir.

Döneminde aristokrat zümre arasında önemli olan okçuluğa ait nesir tarzında yazdığı Ok ve Yayının  Münâzarası adlı eseri ile tanınmıştır. Bu münazara eseri, Türk edebiyatında güzel ve süslü nesre örnek gösterilecek tarzdadır.

Yukarıda hakkında bilgi verilen şair Yakînî'dir.

Yûsuf-ı Meddâh hakkında ilk bilgiler Şeyhoğlu Mustafâ’nın 1401 yılında yazdığı Kenzü’l-küberâ’sında bulunmaktadır.

Çağatay adı, Cengiz Han’ın ikinci oğlunun adından gelmektedir.

Akis sanatına edebiyatımızda ilk yer veren şair, Nesîmî’dir.

Süheyl ü Nevbahâr ile Hüsrev ü Şîrîn aşk mesnevileridir. İskender-nâme ise Makedonyalı İskender’in hayatının ve savaşlarının anlatıldığı bir mesnevidir. Bahtiyâr-nâme ise on vezirin hikâyesinin anlatıldığı bir mesnevidir. Garîb-nâme ise yaratılışı konu alan dinî bir mesnevidir.