XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Ara 12. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Yerel dil, şive, kültür unsurları ile halk yaşayışının genel bir eğilim olarak etkili biçimde manzum eserlerde görülmesine ............. adı verilir.
Yukarıdaki boşluk, aşağıdaki seçeneklerden hangisi ile doldurulmalıdır.
Lale Devri |
Tekke şiiri |
Halk şiiri |
sadeleşme |
mahallileşme |
Kitabımızın 38. sayfasında verilen bilgiye göre, sorudaki boşluk "mahallileşme" seçeneği ile doldurulmalıdır. Buna göre çözüm E seçeneğidir.
2.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde ünsüz türemesi meydana gelmiştir?
birbiri |
meyve |
davul |
uhlamur |
kazan |
meyve < mîve İç seste ünsüz türemesi meydana gelmiştir.
3.Soru
Batıya göç eden Oğuzların kendi lehçelerine dayanarak geliştirdikleri yazı diline verilen isim aşağıdakilerden hangisidir?
Harezm Türkçesi |
Eski Uygun Türkçesi |
Eski Anadolu Türkçesi |
Çağatay Türkçesi |
Kıpçakça |
XIII. yüzyıldan itibaren Türk dili 3 ayrı yazı dili ile eserler üretmeye başlamıştır. Batıya göç eden Oğuzlar kendi lehçelerine dayanarak Eski Anadolu Türkçesi veya Eski Türkiye Türkçesiyle bir yazı dili oluşturmuşlardır.
4.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde şimdiki zaman eki bulunmaktadır?
olmayısar |
kıldı |
harâb olup |
el urulacak |
alışveriş itmede |
alışveriş itmede -mAdA: şimdiki zaman eki
5.Soru
I. Konuşma dilinde kullanılmayan bir çok Arapça ve Farsça kelime kullanılmıştır. II. Arapça ve Farsça kelimeler sık sık üçlü, dörtlü, hatta beşli Farsça terkipler içinde kullanılmıştır. III. Sık sık tarihi olaylara ve şahsiyetlere telmihte bulunulmuş, soyut ve karmaşık teşbih, istiare ve mecazlar kullanılmıştır. IV. Cümleler birbirine secilerle ve edatlarla bağlanarak uzatılmış ve konunun ana fikrini anlamak zorlaşmıştır. Yukarıdakilerden hangileri süslü nesrin özelliklerindendir?
I ve II |
II ve III |
III ve IV |
I,II ve IV |
I, II, III ve IV |
Söz konusu ifadelerin her biri süslü nesrin özelliklerini belirtmektedir. Doğru seçenek E'dir.
6.Soru
XVI-XIX. yüzyıllarda edebi eserlerin yazıldığı iki yazılı dil aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Osmanlı Türkçesi-Çağatay Türkçesi |
Orhun Türkçesi-Eski Uygur Türkçesi |
Harezm Türkçesi- Çağatay Türkçesi |
Eski Türkiye Türkçesi- Kıpçakça |
Çağatay Türkçesi- Orhun Türkçesi |
XVI.-XIX. yüzyıllarda genel durum şudur: İki edebî yazı dili ile eserler üretilmiştir: Batıda, Oğuzcaya dayalı Osmanlı Türkçesi, Doğuda ise Çağatay Türkçesi. Ancak her iki bölgede de ölçünlü edebî yazı dillerinin yanı sıra bazı lehçe ve ağız özelliklerini içine alan eserler de yazılmıştır.
7.Soru
Veysi ve Nergisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Veysi ve Nergisi, Arapça ve Farsça terkiplerle örülü üsluplarıyla süslü nesir anlayışını çok ağır seviyelere ulaştırmıştır. |
Veysi, Hz Muhammed’in hayatının anlatıldığı bir esere sahiptir. |
Veysi, Siyer-i Veysi olarak bilinen Dürretü’l-Tac fi-Sahibü’l-Mirac isimli eseriyle tanınmıştır. |
Nergisi, El-Vaslu’l-Kamil ile Münşeat isimli eserleriyle tanınmıştır. |
Veysi ve Nergisi’nin nesir anlayışları oldukça geniş bir gelişme alanı bulmuştur. |
Veysi ve Nergisi, Arapça ve Farsça terkiplerle örülü üsluplarıyla süslü nesir anlayışını çok ağır seviyelere ulaştırmıştır. Veysi, Hz. Muhammed’in hayatını anlattığı ve Siyer-i Veysi olarak bilinen Dürretü’l-Tac fi-Sahibü’l-Mirac isimli eseriyle tanınmıştır. Nergisi ise Murtaza Paşa’nın Macaristan seferini anlattığı El-Vaslu’l-Kamil ile Münşeat isimli eseriyle tanınmıştır. Bu yazarların nesir anlayışları sonraki dönemlerde Türkçenin doğal gelişiminin dışında yapay bir üslup olarak kalmış, fazla gelişme alanı bulamamıştır.
8.Soru
1641 yılında kaleme alınan ve Latin harfleri ile basılan, hem Türkçe kelimeler hem de Arapça ve Farsça kelimelerin konuşma dilindeki şekillerini gösteren İtalyanca-Türkçe sözlük kime aittir?
Parigi |
Molino |
Meninski |
Carbognano |
Binachi |
Soru kökünde bahsi geçen sözlük İtalyan sözlük yazarı Molino tarafından kaleme alınmıştır.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir fiilin geniş zamanının birtakım fonetik değişikliklere uğramasıyla ortaya çıkarak oluşan bir ektir?
-malı |
-ıcı |
-yor |
-ar |
-ış |
şimdiki zaman eki –yor, Eski Türkçede yokken, Eski Türkiye Türkçesi döneminde yoru- fiilinin geniş zamanının birtakım fonetik değişikliklere uğramasıyla ortaya çıkmıştır: gel-e yoru-r > gel-eyor > geliyor.
10.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinin aldığı ek diğerlerinden farklıdır?
demürci |
yirlü |
tükrük |
dostluk |
eyülük |
demürci, yirlü, dostluk ve eyülük kelimeleri isimden isim yapma eki almış kelimelerdir. tükrük kelimesi ise fiilden isim yapma eki almıştır.
11.Soru
2100 beyitten oluşan ve Türk edebiyatında bir konu etrafında oluşturulmuş soyut allegorik kahramanların anlatıldığı, aynı zamanda “Hint Üslubunun Son Büyük Şairi” olarak da bilinen şairimiz aşağıdakilerden hangisidir?
Şeyh Galib |
Fuzuli |
Nedim |
Hacı Bayram Veli |
Yunus Emre |
Şeyh Galib’in 2100 beyitlik Hüsn-ü Aşk mesnevisi ise Türk edebiyatının tasavvufi bir konu etrafında oluşturulmuş soyut allegorik kahramanların anlatıldığı bir eserdir. Hint üslubunun son büyük şairidir. Doğru yanıt A'dır.
12.Soru
Fiilin yapılış tarzını vurgulayan isimlerini yapan, fiilden isim türeten ek hangisidir?
-AcAK |
-GIn |
-(y)IcI |
-(y)Iş |
-ndI |
-(y)Iş eki fiilin yapılış tarzını vurgulayan isimlerini yapar: alış viriş, bakış, arayış, okuyış, gösteriş, güliş, nazlanış, döküliş, döniş, başlayış, oynayış, söyleyiş, yürüyiş.
13.Soru
Aşağıdaki cümlelerde yer alan fiillerden hangisi edilgen çatılıdır?
Kitapçıdan kitap alındı. |
Arkadaşlarıyla selamlaştı. |
Gelemeyeceğini bildirdi. |
Onu gördüğüne çok sevindi. |
Yapmasaydın diye söylendi. |
Edilgen çatılı fiillerde eylemi kimin yaptığı belli değildir. Kitap alma eylemini kimin yaptığı belli değil, kitap sözde öznedir.
14.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilen eklerin tamamı isimden fiil türeten eklerdendir?
+cAK/+sIz/+rAK/+lA/+dA |
+Ar/+CA/+dI/+dA/+CIK |
+Aç/+AK/+DAş/+dI/+CIK |
+lA/+Ar/+dA/+Al/+(I)k |
+AK/+CA/+rAK/+GIn/+Aç |
İsimden fiil türeten ekler: +lA, +Ar, +dA, +A, +Al ve +(I)k ekleridir. Bu bilgi doğrultusunda bakarsak D şıkkındaki bütün eklerin isimden fiil türetme ekleri arasında olduğu görülecektir.
15.Soru
16.-19. yüzyıllarda, eserlerinde Türkmen Türkçesi özelliklerini sergileyen ve bugünkü Türkmen şiirinin kurucularından sayılan edebi kişilik aşağıdakilerden hangisidir?
Fuzuli |
Mahtum Kulu |
Şakir |
Mehcur |
Müştak |
Kitabımızın 13. sayfasında değinilen bu edebi kişilik B seçeneğinde verilen Mahtum Kulu'dur.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi 16. yüzyıldaki süslü nesrin özelliklerinden biridir?
Arapça ve Farsça kelimeler kullanılmamıştır. |
İstiare ve mecazlar kullanılmamıştır. |
Cümleler oldukça sade bir dille yazılmıştır. |
Sık sık tarihi olaylara ve şahsiyetlere telmihte bulunulmuştur. |
Konuların ana fikrini anlamak oldukça kolaydır. |
Süslü nesrin özelliklerini kısaca şöyle özetleyebiliriz:
a. Konuşma dilinde kullanılmayan bir çok Arapça ve Farsça kelime kullanılmıştır.
b. Arapça ve Farsça kelimeler sık sık üçlü, dörtlü, hatta beşli Farsça terkipler içinde
kullanılmıştır.
c. Sık sık tarihi olaylara ve şahsiyetlere telmihte bulunulmuş, soyut ve karmaşık teşbih, istiare ve mecazlar kullanılmıştır.
d. Cümleler birbirine secilerle ve edatlarla bağlanarak uzatılmış ve konunun ana fikrini anlamak zorlaşmıştır.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi halkın konuşma dilinin yalınlığı ve akıcılığını yansıtan bir kelime hazinesi ve üslubu olarak belirtilen tarzın adıdır?
Mahallileşme |
Sebk-i Hindî |
Türki-i basit |
Hikemi tarz |
Divân-ı kebir |
Basit Türkçe ( Türki-i basit )
18.Soru
XVI-XIX. yüzyıllarda “Hataî” mahlası kullanan şair kimdir?
Fuzulî |
Şah İsmail |
Ali Şir Nevai |
Bayram Han |
Ebu’l-Gazi Bahadır Han |
Şah İsmail’in Hataî mahlası kullanarak yazdığı pek çok şiir vardır. Bunlar, XVI. yüzyıl Türkçesinin Azerbaycan bölgesindeki ağız özelliklerini de gösteren en önemli kaynaklardandır.
19.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisinin XVIII. yüzyılın sonları XIX. yüzyılın başlarında yazılmış olduğu tahmin edilmekte olup Anadolu sahası dışında ahîlikle ilgili yazılmış nadir eserlerden biri olarak kabul edilmektedir?
Mebâniü’l-Luga |
Lugat-i Türkî |
Risale-i Muze Duzluk |
Yusuf Beg-Ahmed Beg |
Vekayi |
XVIII. yüzyılın sonları XIX. yüzyılın başlarında yazılmış olduğu tahmin edilen Risale-i Muze Duzluk, ayakkabıcılık mesleğinin dinî ve ahlaki kurallarını, bu mesleğin öncülerini anlatmaktadır. Anadolu sahası dışında ahîlikle ilgili yazılmış nadir eserlerdendi.
20.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi türetim bakımından diğerlerinden farklıdır?
oturak |
emekteş |
öli |
artuk |
urmaca |
fiilden isim yapım eki ile türetilenler: oturak, öli, artuk, urmaca
isimden isim yapım eki ile türetilenler emekteş
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ