XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Ara 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilen eklerin tamamı fiilden isim türeten eklerdendir?
+AK/+CA/+rAK/+GIn/+Aç |
+Aç/+(y)Iş/+DAş/+dI/+CIK |
+Ar/+CA/+dI/+dA/+ndI |
+cAK/+sIz/+rAK/+lA/+dA |
+AcAK/+AK/+GIn/+(y)Iş/+ndI |
Fiilden isim türeten ekler: +AcAK, +AK, +GIn, +I, +(y)Iş,+ndI, +GI, +(I)K, +K, +(I)m, +mA, +mAK, +mAKlIK, +mAz ve +mAcA ekleridir. Bu bilgi doğrultusunda bakarsak E şıkkındaki bütün eklerin fiilden isim türetme ekleri arasında olduğu görülecektir.
2.Soru
cindi < cundi, frin / fürun ve fistık / fistuk kelimelerinde görülen ses olayı aşağıdakilerden hangisidir?
Düzleşme |
Genişleme |
Yuvarlaklaşma |
Daralma |
İncelme |
Diş-dudak sesi olan /f/ on seste ve art ünlülü kelimelerde düzleşmelere sebep olur. /f/ sesinin dışında da düzleşmeler görülür. Soruda verilen kelimelerde daralma görülmektedir.
3.Soru
Bir halka, hanedana veya mezhebe mensubiyet bildiren kelimeler yapmak için hangi ekin kullanılması gerekmektedir?
+sIz |
+dI |
+lI, +lU |
+lIK |
+CI |
+lI, +lU ekleri kelimede belirtilen anlamın var oluşunu, nitelenenin o niteliğe sahip oluşunu ifade eder. Bunun yanında nispet, aitlik, mensubiyet anlamı ifade eden sıfatlar da yapar. Ayrıca Unvanlara getirilen kalıplaşmış sıfatlar yapar: devletlü, saâdetlü, izzetlü, mürüvvetlü. Bir halka, hanedana veya mezhebe mensubiyet bildiren kelimeler yapar: Osmânlu, Nemçelü, Prusyalu, Moskovlu, İpşirli, Melek Ahmed Paşalı, Kadızâdeli.
4.Soru
16.-19. yüzyıllarda Azerbaycan Türkçesi lehçe özellikleriyle eserlerini vermiş edebî şahsiyetlerden en önemlisi aşağıdakilerden hangisidir?
Şah İsmail |
Kutsî |
Emanî |
Fuzulî |
Saib Tebrizî |
Kitabımızın 11. sayfasında verilen bilgilere göre, bu edebî şahsiyet Fuzuli'dir. Buna göre yanıt D seçeneğidir.
5.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hâl kategorisindeki yükleme hâli eklerinden biri mevcuttur?
Galata’nıŋ şimâli tarafında meskûn idi. |
Taŋrı birdür, sen resûlsin. |
Burusa vilâyetine gelüp, meskûn mahal eylediler. |
Âl-i Selçukiyân zamânında zuhûr etmiş idi. |
Hudâyı zikr iderek çarşu bazar dolanur idi. |
Yüklenme hâli ekleri +(y)I, +n ve +Ø’dir. Bu doğrultuda bakılırsa E şıkkındaki “Hudâyı” sözcüğündeki +yı eki yüklenme hali eklerindendir.
6.Soru
Türkçeyi yazıya geçirmeden kullanılan alfabeler arasındaki en uzun süre kullanımda kalan alfabe aşağıdakilerden hangisidir?
Arap Alfabesi |
Göktürk Alfabesi |
Uygur Alfabesi |
Latin Alfabesi |
Kiril Alfabesi |
Türkçeyi yazıya geçirmede kullanılan alfabeler arasında en uzun süreli kullanım bin yıla yakın süresiyle Arap Alfabesidir.
7.Soru
Aşağıdaki kelimelerin hangisinde düzleşme vardır?
fındık |
masal |
tabak |
kiler |
kese |
kese < kîse kelimesinde ünlü genişlemesi vardır. masal / mesel, tabak < debbâğ kelimelerinde kalınlaşma görülmektedir. kiler / kilâr kelimesinde incelme görülmektedir. fındık < funduk kelimesinde diş-dudak sesi olan /f/ ön seste ve art ünlülü kelimelerde düzleşmelere sebep olmuştur.
8.Soru
Alınma kelimelerin Ünsüz uyumuna bağlı olmamalarının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Tonsuz ünsüzlerden sonraki ünsüz uyumunu gizlemeleri |
Osmanlı Türkçesinde orijinal imlaları ile yazılmaları |
Türkçede kelime başlarında çift ünsüz bulunmaması |
Tonsuz ünsüzlerin kelime tabanlarında son ses konumunda görülmesi |
Arap harfli imlada konuşmadaki bütün seslerin gösterilememesi |
Alınma kelimeler Osmanlı Türkçesinde orijinal imlaları ile yazıldığı için ünsüz uyumuna bağlı değildirler.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi ettirgenlik eklerinden biridir?
-(I)l |
-(I)n- |
-(I)ş- |
-GUr- |
-(I)n- |
Kılış bildiren gecişli fiillere geldiğinde fiildeki anlama ‘yaptırma’ işlevi katan, fiildeki hareketinikinci bir ozneye yaptırıldığını ifade eden ettirgenlik ekleri, gecişsiz fiillere geldiğindebunları gecişli ve kılış bildiren fiillere cevirir. Başlıca ekleri aşağıda gosterilmiştir:
-Ar- : cıkar-, gider-, kopar-
-Ur- : artur-, bişur-, de?şur-, gecur-
-dAr : donder- ‘dondurmek’
-dUr- : atdur-, azdur-, bildur-, sevdur-, toldur-, uydur-
-GUr- : irgur-
-(I)t- : akıt-, cağırt-, coğalt-, eylet-
10.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde zarf-fiil eki yoktur?
bilenler |
varınca |
ivazlanuban |
geçdükçe |
yıkılalı |
-IncA, -uban, -UbAn ve –AlI ekleri birer zarf-ffil ekidir. –An ise sıfat-fiil ekidir.
11.Soru
Aşağıdaki padişahların kullandığı mahlaslardan hangisi doğru olarak verilmiştir?
Beyazıt - Muhlisi |
Yavuz Sultan Selim - Sultani |
Sultan III. Murat - Harimi |
Sultan Mustafa - Adli |
Kanuni Sultan Süleyman - Muhibbi |
Beyazıt (Adli), Yavuz Sultan Selim (Selimi), Sultan III. Murat (Muradi), Sultan Mustafa (Muhlisi), Kanuni Sultan Süleyman (Muhibbi) mahlaslarıyla şiirler yazmışlardır.
12.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisi XVI. Yüzyıl sanatçılarından biri olan Fuzuli’nin mektup türünde olan eseridir?
Hadikatüs-Süeda |
Leyla vü Mecnun |
Beng ü Bâde |
Şikâyetnâme |
Enis’ül - Kalb |
Şikâyetnâme adlı eseri mektup türünde yazılmıştır.
13.Soru
XIII. yüzyılda yazılan eser, adı bulunmadığı için, açıklanan ilk kelimesinin “abuşka” olmasından dolayı Abuşka Lugati olarak bilinen eser kime aittir?
Zahirüddin Muhammed Bâbür |
Muhammed Salih |
Ali Şir Nevai |
Niyazi |
Evliya Çelebi |
XIII. yüzyıldan sonra değişik bölgelerde farklı yazı dilleri kullanılmış olsa da bu muhitlerin yazarları ve aydınları birbirlerinin eserlerini takip etmekteydiler. Örneğin, birçok Osmanlı aydını Ali Şir Nevai’yi yakından izlemekte, dolayısıyla Çağataycayı bilmekteydi. Bunlardan biri olan Niyazi, Ali Şir Nevai’nin eserlerinde geçen kelimelerin sözlüğünü de hazırlamıştı. XVI. yüzyılda yazılan bu eser, adı bulunmadığı için, açıklanan ilk kelimesinin “abuşka” olmasından dolayı Abuşka Lugati olarak da tanınmaktadır.
14.Soru
I. Ayrılma durumu ekinin +dIn şeklinde olması.
II. Yükleme durumu ekinin +(y)I şeklinde olması.
III. Zamir n'sinin düşmesi.
IV. Yönelme durumu ekinin +(y)A şeklinde olması.
Yukarıdaki seçeneklerden hangileri Çağatay Türkçesinin şekil özellikleri arasında yer alır?
I ve II |
I ve III |
I, II ve III |
II ve IV |
Yalnızca IV |
Kitabımızın 7. sayfasında verilen bilgilere göre, I ve III no'lu bilgiler doğrudur. Buna göre çözüm B seçeneğidir.
15.Soru
I. Ekin imlası ünsüzle biten kelimelerden sonra "ye" ile, ünlüyle biten kelimelerden sonra "sin+ye" iledir.
II. Bu ek bazı eserlerde özellikle iç ses konumunda bulunduğu zaman yuvarlak tabanlardan sonra "ötre" veya "vav" ile yazılır ve dudak uyumuna bağlıdır.
III. Ancak bu ek birkaç örnek dışında hep düz ünlülüdür.
Burada özellikleri verilen ek aşağıdakilerden hangisidir?
I. tekil kişi iyelik eki |
II. tekil kişi iyelik eki |
III. tekil kişi iyelik eki |
I. çoğul kişi iyelik eki |
II. çoğul kişi iyelik eki |
Kitabımızın 62. sayfasında verilen bilgilere göre doğru yanıt C seçeneğidir.
16.Soru
Türk dilinin 13. yüzyıl ve sonrasında varlığını sürdürmüş tarihi dönemleri aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Orhon Türkçesi, Eski Uygurca, Karahanlı Türkçesi |
Orhon Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi, Çağatay Türkçesi |
Eski Uygurca, Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi |
Karahanlı Türkçesi, Harezm Türkçesi, Çağatay Türkçesi |
Eski Anadolu Türkçesi, Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi |
Kitabımızın 3. sayfasında verilen bilgilere göre, E seçeneğindeki sıralama doğrudur.
17.Soru
XVI. yüzyılda Türkçenin üstün nitelikli eserlerinde en fazla işlenen edebi konu nedir?
Türk örf ve adetleri |
Mizahi olay ve yergiler |
İslami edebi konular |
Askeri başarılar |
Tarihsel süreçler |
Türkçenin üstün nitelikli eserlerini yazarak güçlerini ve sanatlarını asırlarca hissettirecekleri bir çağ olmuştur. Bu şahsiyetler eserlerinde genel İslami edebiyat konularını yaygın olarak işleseler de yavaş yavaş yerel Türk örf ve adetlerini, günlük hayat olaylarını, askeri , mizahi olay ve yerbaşarılarıgileri gene yaygın Türkçe kelime ve ifade yollarıyla dile getirmeye başlamışlardır.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi isimden isim türeten bir ek değildir?
+Aç |
+lIK |
+sIz |
+Ar- |
+DAş |
+Ar- eki sıfatların ifade ettiği anlamlardan, o duruma dönüşmek, o şekli almak anlamlarında fiiller yapar: ağarmak, bozarmak, gövermek, kararmak, kızarmak, sararmak.
19.Soru
Aşağıdaki eklerden hangisi meçhul/edilgenlik eklerinden biridir?
+(I)ş |
+(I)t |
+(I)l |
+Ar |
+Ur |
Meçhul/edilgenlik ekleri +(I)l ve +(I)n olmak üzere iki tanedir.
20.Soru
Aşağıdaki fiillerden hangisinde dönüşlülük söz konusu değildir?
Bakınmak |
Silinmek |
Dövünmek |
Sevinmek |
Kibirlenmek |
Dönüşlü fiil, öznenin yaptığı eylemden bizzat kendisinin doğrudan ya da dolaylı olarak etkilendiğini bildirir. Bir başka deyişle eylem, başka bir varlığı etkilemez, etkilenen yine öznenin kendisi olur. Bakınmak, dövünmek, sevinmek, kibirlenmek dönüşlü fiillerdir, silinmek ise edilgendir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ