XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Ara 6. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde "fiilden fiil yapan yapım eki" vardır?
sulak |
bildirmek |
gözlem |
gönüldaş |
yazı |
"bildirmek" sözcüğü "fiilden fiil yapan yapım eki" almıştır. bil: fiil kökü; "-dir" eki fiilden fiil yapan yapım ekidir. Doğru yanıt: B'dir.
2.Soru
Aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Çağatay Türkçesinde yükleme hâli eki +(y)I şeklindedir. |
Osmanlı Türkçesinde ayrılma hâli eki +dIn şeklindedir. |
Çağatay Türkçesi ile Osmanlı Türkçesinde bol- / ol- farklılığı vardır. Çağatay Türkçesinde “bol-”, Osmanlı Türkçesinde ise “ol-” şeklindedir. |
Çağatay Türkçesinde emir-istek çekimi eki -(y)A şeklindedir. |
Çağatay Türkçesinde “ben” şeklinde, Osmanlı Türkçesinde ise “men” şeklinde yazılır. |
Çağatay Türkçesinde yükleme hâli +nI, yönelme hâli +GA, ayrılma hâli +dIn, emir-istek çekimi -GAy şeklindedir. Osmanlı Türkçesinde ise +(y)I, +yA, +dAn, -(y)A şeklindedir. Çağatay Türkçesinde “men” şeklinde, Osmanlı Türkçesinde ise “ben” şeklinde yazılır.
3.Soru
Osmanlı Türkçesinde genellikle "cim+ye" harfleriyle yazılan ek ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi/hangileri doğrudur?
I. Bu ek bir isimden isim yapma ekidir.
II. Bu ekin "çim+ye", "çim+vav", "cim+vav" şeklinde yazılabildiği de görülmektedir.
III. Bu ek "-ıcı, -ici, -ucu, -ücü" şekllinde okunmalıdır.
IV. Bu ek bir fiilden isim yapma ekidir.
Yalnızca I |
I ve II |
Yalnızca III |
II ve III |
II, III ve IV |
Kitabımızın 61. sayfasında verilen bilgilere göre I ve II no'lu ifadeler doğru olduğu için sorunun çözümü B seçeneğidir.
4.Soru
XVI. yüzyılın en önemli tekke şairi kimdir?
Pir Sultan Abdal |
Köroğlu |
Nabi |
Nef’i |
Şeyhülislam Yahya |
XVI. yüzyılın en önemli tekke şairi Pir Sultan Abdal’dır.
5.Soru
‘Urus’ ve ‘Urum’ kelimelerinde hangi ses olayı görülmektedir?
Tekleşme |
İç seste ünlü türemesi |
Ön seste ünlü türemesi |
Ünsüz düşmesi |
Ön seste ünlü düşmesi |
Türkçede kelime başında çift ünsüz bulunmaz. Yabancı kelimelerdeki düzensiz çift ünsüzleri gidermek, yani çift doruklu bir heceyi ikiye bölmek için kelimenin başına dar bir ünlü getirilir. Urum ve Urus kelimelerinde ön seste ünlü türemesi görülmektedir.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Batı Türkçesinin günümüzde kullanılan şivelerinden değildir?
Azerbaycan Türkçesi |
Horasan Türkçesi |
Selçuklu Türkçesi |
Kaşgay Türkçesi |
Türkiye Türkçesi |
Batı Türkçesi, günümüzde Azerbaycan Türkçesi, Horasan Türkçesi, Kaşgay Türkçesi, Irak Türkmencesi, Türkiye Türkçesi, Türkmenistan Türkmencesi ve bunların çeşitli bölgelerde konuşulan şivelerinden oluşur.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangi XVII. yüzyıl şairlerimizden biri değildir?
Nefi |
Nabi |
Fuzuli |
Sabit |
Neşati |
Fuzuli 16. yüzyıl şairimizdir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde Çağatay Türkçesi için ilgi , yükleme ve yönelme hali ekleri sırasıyla doğru olarak verilmiştir?
–gay , +nıng , +nı
|
–gan , +nıng , +nı
|
+ ga , +dın , +nıng
|
+nı , +nıng , +ga
|
+nıng , +nı , +ga
|
9.Soru
17. yüzyılda, Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde en bol dil malzemesi hangi lehçe hakkında verilmiştir?
Eski Anadolu Türkçesi |
Türkmen Türkçesi |
Azerbaycan Türkçesi |
Harezm Türkçesi |
Nogay Türkçesi |
Kitabımızın 16. sayfasında verilen bilgiye göre, doğru yanıt C seçeneğindeki Azerbaycan Türkçesidir.
10.Soru
I. Süreklilik gösteren, alışkanlık veya âdet hâline gelmiş eylemleri ifade eder.
II. Geçmiş zaman ifade eder.
III. Şimdiki zamanı ifade eder.
IV. Yakın gelecek zamanı ifade eder.
Yukarıdaki seçeneklerden hangisi/hangileri -Ar, -(I)r zaman ekinin işlevleri arasında yer almaz?
I ve II |
I ve III |
Yalnızca II |
Yalnızca IV |
I ve IV |
Kitabımızın 87 ve 88. sayfalarında -Ar, -(I)r ekinin işlevlerine yer verilmektedir. Bu bilgiler dikkatle okunduğunda, ekin geçmiş zaman bildirme işlevinin bulunmadığı anlaşılacaktır. Bu nedenle sorunun çözümü C seçeneğidir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi olumlu tabanlara geldiğinde “devamlılık ve sık oluş” anlamlarında zarf oluşturur?
-AsI |
-dIKCA |
-(y)Iş |
-(y)Up |
-mAGIn/-mAKlA |
“dIKCA” olumlu tabanlara geldiğinde “devamlılık ve sık oluş”, olumsuz tabanlara geldiğinde ise “-madığı takdirde” anlamlarında zarf oluşturur. ‘’gün geçdükçe dahı ziyade geçer’’
12.Soru
Türkçe ve Arapça hakkında aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
Türkçenin morfonolojisinde ünlülülerin “önlük/artlık, genişlik/darlık” gibi özellikleri Arap kökenli Türk alfabesinde açıkça görülmez. |
Türkçe ses yapısı bakımından ünlüler üzerine kurulmuştur. |
Arap harfli metinlerde hareke kullanımı XV-XVI. yüzyıllardan sonra artmıştır. |
Türkçenin sekiz ünlüsüne karşılık Arapçanın üç ünlüsü vardır. |
Arap imlasında kısa ünlüler gösterilmez, sadece uzun ünlüler gösterilir. |
Türkçenin morfonolojisinde ünlülülerin “önlük/artlık, genişlik/darlık” gibi özellikleri Arap kökenli Türk alfabesinde açıkça görülmez. Türkçe ses yapısı bakımından ünlüler üzerine kurulmuştur. Türkçenin sekiz ünlüsüne karşılık Arapçanın üç ünlüsü vardır. Arap imlasında kısa ünlüler gösterilmez, sadece uzun ünlüler gösterilir. Arap harfli metinlerde hareke kullanımı, belki yazım hızını yavaşlattığı için, belki de imlanın kalıplaşmaya başlaması sebebiyle XV-XVI. yüzyıllardan sonra yok denecek kadar azalmıştır.
13.Soru
+CIK, +cAK ve +cAGIz ~ +cIGAz eklerinin işlevi nedir?
Beraberlik ve ortaklık bildiren kelimeler yapmak |
Küçültme ve sevgi bildirmek |
Yansıma kelimelerden isimler yapmak |
İkilemeler kurmak |
Unvanlara getirilen sıfatlar yapmak |
Bu eklerin esas işlevi küçültme ve sevgi bildirmedir. Bunlardan +cIK nesne ve kavram isimleri de yapmıştır: kitapcık, kopecik (< kopekcik), catalcık, teknecik, ağaccık, demetcik, kalecik, kasabecik, alcacık, ırmacık (<ırmak+cık), ufacık (ufak+cık) vb.
14.Soru
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilen eklerin tamamı isimden isim türeten eklerdendir?
+cAK/+sIz/+rAK/+lA/+dA |
+Ar/+CA/+dI/+dA/+CIK |
+Aç/+AK/+DAş/+dI/+CIK |
+dI/+(I)k/+cAK/+mAK/+mAz |
+AK/+CA/+rAK/+GIn/+Aç |
İsimden isim türeten ekler: +Aç, +AK, +CA, +rAK, +CI, +lIK, +lI, +lU, +sIz, +CIK, +cAK, +caGIz, +cıGAz, +DAş ve +dI ekleridir. Bu bilgi doğrultusunda bakarsak C şıkkındaki bütün eklerin isimden isim türetme ekleri arasında olduğu görülecektir.
15.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde orta hecede (iç seste) ünlü düşmesi vardır?
gezinmek |
okur |
birbiri |
birçok |
karşılaşmak |
"birbiri" sözcüğünün aslı "biribiri"dir. Bu sözcük zamanla "birbiri"ne dönüşmüştür. Doğru yanıt: C'dir.
16.Soru
“Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlare su” mısrasıyla başlayan eser hangisidir?
Beng ü Bade |
Risale-i Muammeyat |
Kırk Hadis |
Su kasidesi |
Hz. Ali Divanı |
“Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlare su” mısrasıyla başlayan eser Su Kasidesi'dir.
17.Soru
Batı Türkçesi ile ilgili verilenlerden hangisi/hangileri doğrudur?
I. Oğuz Türkçesi şivelerinden oluşur.
II. Azerbaycan Türkçesi, Kazak Türkçesi, Irak Türkmencesi ve bunların şiveleri Batı Türkçesini oluşturan şivelerdendir.
III. XI. yüzyıl ile XIII.yüzyıllar arasında Anadolu Türk beylikleri ve sonra Osmanlı Devleti korumasıyla edebiyat ve bilim dili olmuştur.
Yalnız I |
Yalnız II |
Yalnız III |
I ve II |
I, II ve III |
Oğuz Türkçesi şivelerinin oluşturduğu Batı Türkçesi bazı bilim adamları tarafından Güney-Batı Türkçesi, Güney Türkçesi veya Oğuzca olarak da adlandırılmıştır. Batı Türkçesi, günümüzde Azerbaycan Türkçesi, Horasan Türkçesi, Kaşgay Türkçesi, Irak Türkmencesi, Türkiye Türkçesi, Türkmenistan Türkmencesi ve bunların çeşitli bölgelerde konuşulan şivelerinden oluşur.
XIII. ile XV. yüzyıllar arasında önce büyük ölçüde Anadolu Türk beyliklerinin koruma ve teşvikiyle, sonra Osmanlı Devletinin başta saray olmak üzere kültür muhitlerinde gelişen ve ortaya konan geniş çaplı çeviri, uyarlama ve özgün eserlerle Eski Anadolu Türkçesi adını verdiğimiz bir edebiyat ve bilim dili ve geleneği oluşmuştur.
Görüldüğü üzere, ikinci ve üçüncü maddelerde verilen bilgiler doğru değildir. Dolayısıyla doğru yanıt A'dır.
18.Soru
I. Arap alfabesi Türkçenin asli seslerini göstermek için en uygun alfabe olmuştur.
II. Arap alfabesi ünsüzler üzerine kurulmuş bir alfabedir.
III. Arapçanın bazı ünsüzleri Arap alfabesinde çıkış noktalarına göre ayrı ayrı işaretlerle gösterilmiştir.
IV. Arap imlasında uzun ünlüler gösterilmez.
Türkçeyi yazıya geçirmede en uzun süre kullanılan Arap alfabesiyle ilgili yukarıdaki bilgilerden hangileri doğrudur?
Yalnızca I |
II ve III |
I ve III |
II ve IV |
I, II ve IV |
Kitabımızın 51. sayfasındaki bilgiler dikkatle okunduğunda, II ve III no'lu ifadelerin doğru olduğu görülecektir. Bu nedenle sorunun yanıtı B seçeneğidir.
19.Soru
Morfonoloji aşağıdaki alanların hangisinde incelenemez?
Dil uyumu |
Dudak uyumu |
Ünsüz benzeşmesi |
Ünsüz düşmesi |
Ünlü benzeşmesi |
Dil uyumu, dudak uyumu ve ünsüz benzeşmesi morfonolojinin incelendiği alanlardır. Ünlü benzeşmesi de dudak uyumu konusuna dâhildir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Eski Türkiye Türkçesindeki ettirgenlik eklerinden biridir?
-(I)l- |
-GUr- |
-(I)n- |
-(I)ş- |
-mA- |
Kitabımızın 76. sayfasındaki açıklamalara göre, doğru yanıt B seçeneğidir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ