XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Final 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi diğerlerinden farklıdır?
Allah da sizin her işde mu’în ve zahîriniz ola. |
İlâhî beni şerm-i sâr edüp halk mabeyninde yüzüm kara eyleme. |
Ayâ ol günü görem mi ki ol a’mâ Şemseddîn Muhammed’ün meyyit namâzın kılam. |
Hak Te’âlâ sana sıhhat u selâmet vere. |
Habîb-i Hudâ aşkına her işiniz mübârek eyleye. |
C seçeneğindeki söz beddua, azarlama, kızma ve tehdit konuludur, diğerleri ise teşekkür, dua, kutlama ve iyi temenniler bildiren ifadelerdir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi üçüncü çokluk şahıs istek kipidir?
-A+m |
-A+sin |
-A+ O |
-A+Vuz, ‑K (?) |
-A+lAr |
Aşağıdaki şahıslara göre istek kipi ekleri gösterilmiştir.
Birinci teklik şahıs -A+m
İkinci teklik şahıs -A+sin -O,
Ucuncu teklik şahıs -A+ O
Birinci cokluk şahıs -A+Vuz, ‑K (?)
İkinci cokluk şahıs ‑A+sIz/+sIŋIz
Ucuncu cokluk şahıs -A+lAr
3.Soru
Hangisi Namık Kemal’in mevcut yapıdan Türkçe’ye geçmek için ileri sürdüğü beş öneriden biri değildir?
Yeni Türkçe kelimeler oluşturulmalı |
Mevcut gramer kitapları düzeltilmeli |
Yaygın kullanılan kelimeler asli şekillerine tercih edilmeli |
Mevcut eserlerin doğal anlatıma sahip olan makalelerinden tertip edilen ve karşılaştırmalı bir antoloji hazırlanmalı |
Dilimize ait bir belâgat kitabı hazırlanmalı |
Mevcut yapıdan ve durumdan Türkçeye geçmek için ileri sürdüğü beş öneri, öz olarak şunlardır:
Mevcut gramer kitapları düzeltilmeli, eksikleri tamamlanmalı ve herkesin faydalanacağı bir yaygınlığa kavuşturulmalı.
Türkçeye mahsus mükemmel bir sözlük hazırlanmalı.
Galat-ı meşhur denilen yaygın kullanılan kelimeler ve ibareler asli şekillerine tercih edilmelidir.
Mevcut eserlerin doğal anlatıma sahip olan makalelerinden tertip edilen ve karşılaştırmalı bir antoloji hazırlanmalı, bunlar okullarda okutulmalıdır.
Dilimize ait bir belâgat kitabı hazırlanmalıdır.
4.Soru
Kelime tekrarına dayanan cümle içinde işlev bakımından niteleme sıfatı veya yer, zaman ve tarz zarfları olarak görev yapan tekrar grupları aşağıdakilerden hangisidir?
Aynen tekrarlar |
Eş ve yakın anlamlı tekrarlar |
Zıt anlamlı tekrarlar |
Sıfat tekrarlar |
Uzak tekrarlar |
Doğru cevap A şıkkıdır. Kelime tekrarına dayanan aynen tekrarlar cümle içinde işlev bakımından niteleme sıfatı veya yer, zaman ve tarz zarfları olarak görev yaparlar.
5.Soru
‘İşte bu mâdde içün kimse uşak kullanmayup bakkâldan gazeta, sebz ve et ne alacaksa alır, dostuna söyler, hânesine gelir’’ cümlesindeki hangi kelime, XIX. yüzyıldan itibaren Batı dillerinden Osmanlıca Türkçesine geçmiştir?
Bakkâl |
İçün |
Gazeta |
Dost |
Hâne |
Osmanlı Türkçesinde XIX. yüzyıldan itibaren batılı kelimeler yazıda görülmeye başlamıştır. Bu kelimeler önce bazen açıklayıcı bir kelime grubuyla veya Osmanlıcada öteden beri kullanılmakta olan kelimelerle birlikte kullanılmıştır. Gazeta-gazete Batı dillerinden gelen bir kelimedir.
6.Soru
S¸inasi’nin açtığı yolda Tanzimat sonrası edebi^ dili asıl işlemeye başlayan kişi kimdir?
Abdülhak Hamid |
Ali Suavi^ |
Muallim Naci |
Ahmet Mithat Efendi |
Namık Kemal |
S¸inasi’nin açtığı yolda Tanzimat sonrası edebi^ dili asıl işlemeye başlayan Namık Kemal ol- muştur. S¸inasi’nin Avrupa’ya gidişine kadar Tasvi^r-i E a^r’da onun yanında bulunmuş ve bir nevi S¸inasi’nin çırağı olmuştur.
7.Soru
Okuma yazmanın kolaylaşması ve yaygınlaşması konusunu ele alan ilk devlet adamı kimdir?
Ahmet Cevdet Paşa |
Fuat Paşa |
Münif Paşa |
Akif Paşa |
Mithat Paşa |
Okuma yazmanın kolaylaşması ve yaygınlaşması konusunu ele alan ilk devlet adamı Ahmet Cevdet Paşa’dır.
8.Soru
Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere ne ad verilir?
Devrik cümle |
Sıralı basit cümle |
Basit cümle |
İsim cümlesi |
Fiil cümlesi |
Yüklemi çekimli fiil olan cümlelerdir.
9.Soru
"Osmanlıca eserlerde kimi kelime ve ekler bazen geleneksel Osmanlı yazı dilindeki şekliyle bazen de günlük konuşmada söylendiği şekilde yazılmıştır. Bu çifte söylenişli ve imlalı kelimelerin birisi eski, diğeri ise yeni şekillerdir. Günümüz Türkçesinde birinci şekiller büyük ölçüde kaybolmuştur. "
Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde verilen eşleşme yukarıdaki açıklamaya göre bakıldığında yanlış olur?
Bârgîr - Beygir |
Çârtâk - Çardak |
Tobra - Kobra |
Dürlü - Türlü |
Kimesne - Kimse |
Osmanlıca eserlerde kimi kelime ve ekler bazen geleneksel Osmanlı yazı dilindeki şekliyle bazen de günlük konuşmada söylendiği şekilde yazılmıştır. Bu çifte söylenişli ve imlalı kelimelerin birisi eski, diğeri ise yeni şekillerdir. Günümüz Türkçesinde birinci şekiller büyük ölçüde kaybolmuştur. Bunlar arasında ayru - ayrı, bârgîr – beygir, çârtâk – çardak, deyü - diye, dürlü - türlü, gelüp - gelip, kimesne - kimse, tobra - torba gibi şekiller sayılabilir. Bu bilgilerden de görüldüğü üzere doğru cevap C şıkkıdır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi din ve devlet büyüklerine hitapta kullanılan ünleme örnektir?
Yâ Kayyûm! |
Ey peder! |
Amân ey ümmet-i Muhammed |
Vallahi Sultânım! |
Ay vay Murtazâ |
Yâ ünlemi din ve devlet büyüklerine hitapta kullanılır.
Yâ Hayy!, Yâ Kayyûm!, Yâ Hızr-i İlyâs!, Himâye yâ Er Sultân!, Yâ sultânım!
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi leksikolojinin (sözcükbilim) çalışma sahalarından biri değildir?
Kelimelerin anlam özellikleri |
Kelime gruplarının anlam genişlemeleri |
Kelimelerin anlam genişlemeleri |
Kelime gruplarının anlam değişmeleri |
Kelimelerin kökeninin hangi dile ait olduğu |
Kelimelerin kökeninin hangi dile ait olduğu konusunu köken bilgisi (etimoloji) çalışmaktadır. Doğru cevap E’dir.
12.Soru
Osmanlı Türkçesindeki tiftik < teftik; çivirmek < çevirmek; cendire < cendere örneklerinde görülen ses olayı aşağıdakilerden hangisidir?
Dar ünlünün genişlemesi |
Geniş ünlünün daralması |
Yuvarlak ünlünün düzleşmesi |
Düz ünlünün yuvarlaklaşması |
İkiz ünlünün tekleşmesi |
Kitabımızın 59. sayfasındaki bilgilere göre doğru yanız B seçeneğidir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi belirtisiz isim tamlamasına bir örnek değildir?
Hâlâ eyâlet‐i Kars’da sancak beği tahtıdır. |
Tekfur Sarayı Hammâmı |
Altı kahve dükkânı vardır. |
Bu mahal dahi Kal’acık hâkinde yüz hâneli ve bir câmi’li Etrâk köyidür. |
Gemi direklerin kazıklar kakup bend etdiler |
Umûmen kılâ’ u büldânları Azerbaycân hudûdı add olunur.
Hâlâ eyâlet‐i Kars’da sancak beği tahtıdır.
Altı kahve dükkânı vardır.
Bu mahal dahi Kal’acık hâkinde yüz hâneli ve bir câmi’li Etrâk köyidür. Tekfur Sarayı Hammâmı...
Farsça terkipler Türkçe isim tamlamalarıyla birlikte çok yaygın kullanılır:
Bu kal’a-i Kağızmân dahi Araz’uŋ karşu kıble tarafında olmağıla Azerbaycân hu‐ dudundadır.
Revânuŋ cânib-i garbîsinde nümâyân olan Ağrı dağı bu Kağızmân’a karîbdir...
Cemî’î der ü dîvârları müşk-i amber-i hâm ile mahlût olmış cibiz kireci ile sıvanmışdır. Menzil-i karye-i Şeyh Şâmî Sultân1r
14.Soru
"Paşaya bir muhabbetnâmeniz ihsân edüp bu ma‘zûllığında mahzûn kalbini dilşâd ve vîrân gönlünü âbâd édün."
Cümlesi ne türden bir ifade kalıbındandır?
Kutlama |
Kızma |
Nasihat |
Rica |
İmdat |
"Paşaya bir muhabbetnâmeniz ihsân edüp bu ma‘zûllığında mahzûn kalbini dilşâd ve vîrân gönlünü âbâd édün." cümlesi rica ifade kalıbındandır. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.
15.Soru
Osmanlı Türkçesini konu alan dilbilgisi kitaplarının ilki aşağıdakilerden hangisidir?
Bergamalı Kadri’nin Müyessiretü’l-Ulûm |
Abdurrahman Fevzi Efendinin Mikyâsu’l-Lisân Kıstâsu’l-Beyân |
Abdullah Ramiz Pasa’nın Emsile-i Türkiyye’si |
Ali Nazîmâ’nın Muhtasar Lisân-ı Osmânî |
Cevdet Pasa ve Fuad Pasa’nın Medhal-i Kavâ’id |
Osmanlı Türkçesini konu alan dilbilgisi kitaplarının ilki Bergamalı Kadri’nin Müyessiretü’l-Ulûm adlı eseridir. Doğru cevap A'dır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Türkçesinde XIX. yüzyıldan sonra Batılı kelimelerden biri değildir?
kanal |
vapor |
klüb |
bendeniz |
gazeta |
Köleniz, kulunuz anlamına gelen “bendeniz” kelimesi Farsça kökenli olup İslami ve tasavvufi kültürün önemli bir özelliği olan alçakgönüllülük anlayışının göstergesi olarak 19. Yüzyıldan çok önceden beri Osmanlı Türkçesinde kullanılan bir kelimedir. Doğru cevap D’dir.
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yuvarlak ünlülü eklerden biridir?
{+CI} isimden isim yapma eki (جى+) |
{-(U)r-} fiilden fiil yapma eki (ور-) |
{+(s)I} teklik 3. şahıs iyelik eki (سى+) |
{+I} yükleme hâli eki (ى+) |
{-IcI} fiilden isim yapma eki (يجى-) |
{+CI} isimden isim yapma eki, {+(s)I} teklik 3. şahıs iyelik eki, {+I} yükleme hâli eki ve {-IcI} fiilden isim yapma eki düz ünlülü eklerdendir. {-(U)r-} fiilden fiil yapma eki ise yuvarlak ünlülü eklerdendir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Türkçesinde kullanılan "beddua, azarlama, kızma ve tehdit bildiren ifadeler"den biri değildir?
Cenâb-ı Bârî sizin dahi nice müşkil işleriniz âsân éde. |
Bre ak sakalı şimdi kızıl kanda boyanacak. |
Ayâ ol günü görem mi ki ol a‘mânun meyyit namâzın kılam. |
Ceddim rûhiyçün seni melâmet ederim. |
Sizleri cümle kırsa gerekdir. |
B, C, D ve E şıklarındaki cümleler kötü niyetli ifadelerken, A şıkkındaki ifade bir dua cümlesidir. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.
19.Soru
Aşağıdaki cümlelerde bulunan birleşik fiillerden hangisi diğerlerinden farklıdır?
Cân havliyle gerüye nazar etdim. |
Kürek çekerek ubûr ederdi. |
Azerbaycân hudûdı add olınur. |
Gemi direklerin kazıklar kakup bend etdiler. |
Az kaldı kim kal’adan aşağı pertâ ede yazdım. |
“-nazar etdim, ubûr ederdi, add olınur ve bend etdiler” isim ile fiilden oluşan birleşik fiillerdir,“ede yazdım” ise fiil ile fiilden oluşan birleşik fiildir. Dolayısıyla diğerlerinden farklıdır.
20.Soru
Aşağıdaki önerilerden hangisi Namık Kemal’in “Lisân-ı Osmânînin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir” yazısındaki Türkçeye ilişkin önerilerinden biri değildir?
Mevcut gramer kitapları düzeltilmelidir. |
Türkçeye mahsus mükemmel bir sözlük hazırlanmalıdır. |
Galat-ı meşhur denilen yaygın kullanılan kelimeler ve ibareler değiştirilmelidir. |
Mevcut eserlerin doğal anlatıma sahip olan makalelerinden tertip edilen ve karşılaştırmalı bir antoloji hazırlanmalıdır. |
Dilimize ait bir belâgat kitabı hazırlanmalıdır. |
Namık Kemal yazısında galat- meşhur denilen yaygın kelimeleri değiştirmeyi değil asli şekliyle kullanmayı önerir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ