XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Final 10. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde bağlama grubu bulunmaktadır?
Tavla tavla küheylân atlar |
Feryâd figânları evce peyveste oldu. |
Pâdişâhâne zevk u safâ edüp |
Kâh düşerek ve kâh kalkarak ve kâh piyâde olup kar sökerek |
Cümle sağîrü kebîr iki yüz topdur. |
“Tavla tavla, feryâd figân, zevk u safâ ve sağîrü kebîr” tekrar gruplarıdır. “Kâh düşerek ve kâh kalkarak ve kâh piyâde” bağlama grubudur.
2.Soru
Hangisi Tanzimat devri dil hareketinin önemli isimleri arasında yer almaz?
Pertev Paşa |
Münif Paşa |
Kamil Paşa |
Akif Paşa |
Ziya Paşa |
Pertev Paşa, Münif Paşa, Kâmil Paşa ve Akif Paşa Tanzimat devri dil hareketinin önemli isimleridir ve bu aydın devlet adamları sade dil hareketinin temelini atmışlardır. Onlardan sonra S¸inasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa gibi yazarlar da dili yeniden inşa etme çabasında olmuşlar, bu amaca bağlı olarak eserler yazmışlardır.
3.Soru
Karma birleşik cümle nedir?
Ana cümleye bağlanan iç cümleye sahip birleşik cümle |
İçinde birden çok bağımlı birleşik cümle bulunan cümle |
Yan cümle ana cümleyi şart bakımından açıkladığı cümle |
Öznesi aynı, birden çok yüklemli basit cümle |
Yüklemi isim veya isim soylu bir kelime veya kelime grubu ile ek-fiil olan cümle |
İçinde birden çok bağımlı birleşik cümle bulunan cümle çeşitleridir. Ammâ Çorlu ve Burgaz mâbeyninde kış günleri tamâm altı sâ’at bir menzil-i azîmdür kim vakt-i şitâda çamurın fîl-i Mahmûdî ve pîl-i Menkerûsî ve Adana câmusı ve boğası çamurın sökemeyüp beher sene niçe bin at ve araba gark olduğundan çamurın karışdurduklarıyçün “Karışduran” derler
4.Soru
Çağırma, haykırma, kızgınlık, dikkat çekmek ve hitap için kullanılan grup hangisidir?
İsnat Grubu |
Edat Grubu |
Sayı Grubu |
U¨nlem Grubu |
Lokatif Grubu |
Bre çağırma, haykırma, kızgınlık, dikkat çekmek ve hitap için kullanılır.
Bre oğullar!, Bre ga^zi^ler!, Bre ev ıssı!, Bre hey hacı baba!, Bre hey kardaşlar!, Bre ha^y ca^n kurtaran Evliya^ C¸elebim. Bre benim zi^-akl Aristoyı zu^fünu^n ve şa^’ir ü ma^hir ve musannif ü mü’ellif oğlum!
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisiBeddua, Azarlama, Kızma ve Tehdit bildiren ifadelerden değildir?
Bu bâbda sâdır olan emrimüŋ icrâsında dakîka fevt eylemeyesin. |
İnşâallah mansûr u muzaffer olup selâmet bulursun |
Ayâ ol günü görem mi ki ol a‘mâ Şemseddîn Muhammed’üŋ meyyit namâzın kılam. |
Benim paşamın kethüdâsı uğuruna iki bin kisem giderse, her çi bâd-âbâd, ben bunu Siyâvuş Kazağa komam. |
Paşamın kethüdâsın hapisden ıtlâk eyle. Yoksa ceddim rûhiyçün seni melâmet ederim, |
Beddua, Azarlama, Kızma ve Tehdit
Alıkon şu gidiyi. Ayâ ol günü görem mi ki ol a‘mâ Şemseddîn Muhammed’üŋ meyyit namâzın kılam. Benim paşamın kethüdâsı uğuruna iki bin kisem giderse, her çi bâd-âbâd, ben bunu Siyâvuş Kazağa komam. Bre ak sakalı şimdi kızıl kanda boyanacak, ben senin neni aldım? Bu bâbda sâdır olan emrimüŋ icrâsında dakîka fevt eylemeyesin. Hay Kara Haydaroğlu! Allah belâcığın versin. Hemân basın. Yakında cânın çıkup Allah tiz günde belânı versin, mel‘ûn Koca. Paşamın kethüdâsın hapisden ıtlâk eyle. Yoksa ceddim rûhiyçün seni melâmet ederim, Sizleri cümle kırsa gerekdir. Vur a gidileri!
6.Soru
Osmanlı Türkçesinde hangi yüzyıldan sonra Batılı kelimeler yazıda görülmeye başlamıştır?
XIX. yüzyıl |
XVIII. yüzyıl |
XVII. yüzyıl |
XIV. yüzyıl |
XV. yüzyıl |
Osmanlı Türkçesinde XIX. yüzyıldan sonra Batılı kelimeler yazıda görülmeye başlamıştır.
7.Soru
XVI.-XIX. yüzyıl Batı Türkçesinin en belirgin sözdizimsel özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
Birleşik cümle yapılarında söyleyişe şiirsellik kazandırmak amacıyla cümle içi kafiyelerin (seci) kullanılması. |
Sözdiziminin (sentaks), Türkçenin genel sözdizimi yapısı olan özne + tümleç + yüklem dizisi içinde oluşturulması. |
Bağımsız cümlelerin birbirine -up/üp zarf-fiil ekiyle bağlanarak oldukça uzun cümleler şeklinde görünmesi ve Arapça ve Farsça kelimelerden oluşmuş Farsça terkiplerin yazı dilinde çok yaygın olarak kullanılması. |
Bu dönemde devrik cümle yapılarına çok sık rastlanması. |
Türkçede bağımlı yan cümleler yapan Farsça kökenli ki edatının Osmanlıcada hem konuşma dilinde hem de yazı geleneğinde çok geniş bir kullanım alanı olması. |
Kitabımızın 117. sayfasındaki Sözdizimi konusunda, bu dönemin en belirgin özelliklerinden biri, "bağımsız cümlelerin birbirine -up/üp zarf-fiil ekiyle bağlanarak oldukça uzun cümleler şeklinde görünmesi ve Arapça ve Farsça kelimelerden oluşmuş Farsça terkiplerin yazı dilinde çok yaygın olarak kullanılması" şeklinde verilmiştir. Bu bilginin yer aldığı C seçeneği doğru yanıttır.
8.Soru
'Tavla tavla küheylân atlar… ' kelime grubu aşağıdakilerden hangisine örnektir?
Aynen Tekrarlar |
Eş Anlamlı Tekrarlar |
Zıt Anlamlı Tekrarlar |
Yakın Anlamlı Tekrarlar |
Bağlama grubu |
Aynen Tekrarlar;Kelime tekrarına dayanan aynen tekrarlar cümle içinde işlev bakımından niteleme sıfatı veya yer, zaman ve tarz zarfları olarak görev yaparlar.
Tavla tavla küheylân atlar…
9.Soru
Osmanlı Türkçesinde sade üslup aşağıdakilerden hangisinde en çok kullanılmaktadır?
Karşılıklı konuşmalarda ve öğütlerde |
Duygusal ifadelerde |
Dini metinlerde |
Tasvirlerde |
Kültürel içerikli metinlerde |
Karşılıklı konuşmalarda ve nasihatlerde üslup diğer metinlere göre oldukça sadedir.
10.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi XIX. yüzyıldan sonra batı dillerinden Türkçeye girerek kullanılmaya başlanmıştır?
Mahalle |
Temâşâ |
Polis |
Muhâsara |
Gurbet |
Polis kelimesi Batı dillerinden Türkçeye geçmiş bir kelimedir.
11.Soru
'A benim cânım! Hakîrin şerîki karındaşım, cânım' gibi ifadeler Osmanlı Türkçesinde hangi kalıba girer?
hitaplar |
selamlaşma |
teşekkür |
beddua |
nasihat |
Hitaplar
A benim cânım!
Hakîrin şerîki karındaşım, cânım.
Sultânım, yâr-ı kadîmim, ömrüm, cânım, şerîkim ve çelebim.
Şeyhzâde azizimsin.
12.Soru
Türkçe’deki Arapça ve Farsça gramer unsurları hangi yüzyıldan sonra artmaya başlamıştır?
|
|
|
|
|
Sanat kudretini göstererek edebiyat çevrelerinde söz sahibi olmak maksadıyla eserler ortaya konmaya çalışıldığı bu dönemde bu türlü eserlerin dilinde tabiilikten ve sadelikten uzaklaşma görülmeye başlar. İmparatorluğun siyasi gelişmesine paralel biçimde Türkçe de siyasi yapının unsurlarının çeşitliliğini barındırmaya başlamıştır.
Tercüme ve telif bütün eserlerde görülen bu durum, özellikle XV. yüzyılın sonlarından itibaren edebî maksatla kaleme alınan eserlerin dilinde Arapça ve Farsça gramer unsurlarının artmasıyla değişmeye, eserlerin cümle kurgusu sade yapılı cümle görüntüsünden uzaklaşmaya başlar.
13.Soru
Yan cümleye sahip olmayan tek yüklemli cümleler aşağıdakilerden hangisidir?
Basit cümleler |
Devrik Cümle |
Soru Cümlesi |
Bağımsız Birleşik Cümleler |
Bağımlı Birleşik Cümleler |
Basit cümleler;Yan cümleye sahip olmayan tek yüklemli cümlelerdir.
14.Soru
Leksikoloji hangi kavramı açıklamaz?
kelime |
kelime grupları |
morfem birimlerinin anlam özelliklerini |
anlam daralmalarını |
anlam değişmelerini |
Bir bilimsel çalışma alanı olarak leksikoloji, kelime, kelime grupları, kelime
kök ve eklerini kapsayan morfem birimlerinin anlam özelliklerini, anlam genişlemelerini ve değişmelerini dilin kültürel yapısını da değerlendirerek açıklar.
15.Soru
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir isim ile fiilden oluşan birleşik fiil örneği bulunur?
Cânibdeki dağları serâpâ bâğlardır. |
Ve cümle zîr ü bâlâsında yedi yüz hâne-i muhtasarı vardır. |
Az kaldı kim kal’adan aşağı pertâ ede yazdım. |
Ol gice Sultân Mustafâ dahi merhûm olunmuş bulundu. |
Cân havliyle gerüye nazar etdim. |
Kitabımızın 112. sayfasında yer alan birleşik fiiller konusunda verilen örneklere göre, E seçeneğinde bir isim ve bir fiilden oluşmuş birleşik fiil bulunmaktadır. Bu nedenle çözüm E seçeneğidir.
16.Soru
Birçok eş anlamlı tekrar grubu Farsçada olduğu gibi u/ü/vu/vü bağlacıyla bağlaç grubu görünüşlü olsa da işlev bakımından hangi grupda yer alır?
Aitlik grubu |
Unvan grubu |
Tekrar grubu |
Bağlama grubu |
İyelik grubu |
Birçok eş anlamlı tekrar grubu Farsçada olduğu gibi u/ü/vu/vü bağlacıyla bağlaç grubu görünüşlü olsa da işlev bakımından tekrar grubudur. Sayıca oldukça çok olan bu türden tekrarlar Osmanlıcanın çok önemli stilistik özelliklerinden birisidir.
17.Soru
"Ammâ “El-garîb ke’l-a‘mâ" mefhûmunca ibtidâ seyâhatimiz olup garîbü’d-diyâr olmağıla isimleri ma‘lûmumuz değildir." cümlesindeki koyu renkle belirtilen kısım ne anlama gelir?
Çalma kapısını çalarlar kapını |
Gurbette insan kör gibidir |
Layıkını buldu |
İnsaf dinin yarısıdır |
Kanaat sonsuz bir hazinedir |
Ammâ “El-garîb ke’l-a‘mâ” mefhûmunca ibtidâ seyâhatimiz olup garîbü’d-diyâr olmağıla isimleri ma‘lûmumuz değildir. (Gurbette insan kör gibidir)
18.Soru
Yazı dilinde ve kültürlü kişilerin konuşmalarında Arapça ve Farsça ayet, hadis, kelam-ı kibar, deyim veya bunlara telmihte ( hatırlatma ) bulunan ifadelere yer verilir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ‘’Çalma kapısını çalarlar kapını’’ anlamında bir söz kullanılmıştır?
Rızâ lokmasına kanâ’at eyle, eline giren mâlı dahi isrâf etme, kanâ’atle geçin, ‘’El kanâ’atü kenzün lâ yüfnâ’’ demişler. |
Gördüm sultânım!’’Aleyhi mâ-yestahıkku’’ lâkin merhamet edüp nicesin âzâd edüp Cenâb-ı Bârî sizin dahi nice müşkil işleriniz âsân ide. |
Bak a cânım hacı baba! Biz sana i’timâd edüp seni sana koduk. Meğer sende insâf yok imiş. ‘’El insâfu nısfu’d-dîn’’ demişler. Bize bu kadarca verdiğin şeyi bu kadar yiğidin kankısına vereyim. |
Ammâ “El-garîb ke’l-a‘mâ” mefhûmunca ibtidâ seyâhatimiz olup garîbü’d- diyâr olmağıla isimleri ma‘lûmumuz değildir. |
Hemân Köprülü ve Kara Sefer paşa ‘’Nicesin Koca Varvar Alî paşa! Bu fenâ dârı gururuna dayanup bizi giriftâr-ı bend-i hicrân eyledin. ‘’Men dakka dukka’’ cihânı idüğün bilmedin mi? |
Seçeneklerdeki özlü sözler sırasıyla; Kanaat sonsuz bir hazinedir. Layıkını buldu. – İnsaf dinin yarısıdır. – Gurbette insan kör gibidir. – Çalma kapısını çalarlar kapını. (Men dakka dukka)
19.Soru
Türklerin en uzun süreyle kullandıkları alfabe aşağıdakilerden hangisidir?
Uygur |
Köktürk |
Arap |
Latin |
Kiril |
Yaklaşık altı asır kullanılan Arap alfabesidir.
20.Soru
“Uyûn-ı enhârları cârî vü revân bir şehrdir” ifadesinde aşağıdakilerden hangisi görülmektedir?
Zıt anlamlı tekrar |
Yakın anlamlı tekrar |
Aynen tekrar |
Sıfat tamlaması |
Belirtisiz isim tamlaması |
Doğru cevap B şıkkıdır. “Uyûn-ı enhârları cârî vü revân bir şehrdir” ifadesi Eş ve yakın anlamlı tekrardır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ