XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Final 2. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
‘‘Yollarda gâfil gitmen, herkesi refîk etmen, ehl-i derde yâr ol, sâhib-i tedârik olup merd ol. Yürü Allah rast getire. ‘’ ifadesinde aşağıdaki öğütlerden hangisi yoktur?
Giderken dikkatli ol, hiçbir şeyi önemsememezlik yapma. |
Yollarda lazım olanı isteyebileceğin kişilere sen de yardımcı ol. |
Yollarda herkesle arkadaşlık etme. |
Kimseye haksızlık yapma. |
Yardım isteyene yardım et. |
Yollarda her şeye dikkat etmek gerekir, hiçbir şeyi küçümsemeden, ancak herkesle de yol arkadaşlığı yapmadan, dürüst olmak gerekir. Yardıma muhtaç kişilere de yardımı esirgememelidir. Kendine sahip olmalısın, yola tedariksiz çıkmamalısın. Kendine güvenmelisin, başkaları yolculukta yanında olmayabilir.
2.Soru
Aşağıdaki isimlerden hangisi aynı sanat akımından geldiği hâlde sade dil kullanarak diğerlerinden ayrı düşmüştür?
Ahmet Hikmet |
Mehmet Rauf |
Nabizade Nazım |
Halit Ziya |
Cenap Şehabeddin |
Ahmet Hikmet diğer isimlerin aksine sade bir dil kullanmıştır.
3.Soru
' Çâh-ı mâ' ne demektir?
gemi, kayık |
bardak |
binmek |
su kuyusu |
géce gündüz |
çâh-ı mâ “ su kuyusu”
Cümle yüz yetmiş çeşme-i mâ’-i zülâldir ve üç bin çâh-ı mâ vardır.
Anda bir beyt-i kadîmde bir su kuyusu vardır.
4.Soru
Dilde sadeleşmeyi esas alan Yeni Lisan makalesinin aşağıdakilerden hangisi savunması beklenemez?
Türkçe terkipler ve cemiler ihtiyaca tamamıyla kâfî bulunduğundan Arapça Acemce terkip ve cemiler kullanılmayacak. |
Arapça ve Acemce terkiplerin tufeylisi olan Türkçe terkiplerde yaşamasına imkân bulunmayan Arapça ve Acemce kelimeler artık istimal edilmeyecektir. |
Arapça, Acemce kelimelere dahil yahut lâhik olacak Arapça Acemce edatlar da mümkünse Türkçe edatlarla değiştirilecektir. |
Terkiplerle ifade olunan manalar basit kelimelerle ifade olunmaya çalışılmayacaktır. |
Türk Derneği’nin ve sair tasfiyecilerin yaptıkları gibi Çağatayca, Türkmence’ye yahut Anadolu, Rumeli lehçelerine mensup eski ve yeni kelimeler yeni lisanda istimal olunmayacaktır. |
Dilde sadeleşmeyi savunan Yeni Lisan ağır tamlamalar yerine basit kelimelerle ifadeyi savunur
5.Soru
Pâdişâh-ı Cem cenâbun dest-i şerifin bûs edüp sonra şeyhülislâmın ba’dehu sâ’ir vüzerâ-yı izâmun dest-i şerîflerin bûs edüp ba’dehu ser-zergerân kuyumcubaşınun ve şeyhün ve nakîbün, ba’dehu sâ’ir pirlerün dest-i şerîflerin öpüp revâne olmak kânun-ı Süleymân Hân’dır.
Yukarıdaki parçada ‘’bûs etmek’’ fiilinin anlamı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Yürüyüp gitmek |
Öpmek |
Selam vermek |
Eğilmek |
Saygı duymak |
Öpmek
6.Soru
“öpmek” ne demektir?
çâh-ı mâ |
kûze |
bûs etmek |
âb nûş etmek |
şeb u rûz |
bûs etmek “öpmek”
7.Soru
Aşağıdaki birleşik fiillerden hangisi fiil ile fiil olmuştur?
gire yazmak |
selam vermek |
mahrum koma |
ziyaret eylemek |
imdad etmek |
selam vermek, mahrum koma, ziyaret etmek, imdad etmek isim ile fiil olmuştur; gire yazmak ise girmek ve yazmak fiillerinin birleşmesinden oluşarak iki fiilin birleşmesidir.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde "ünlü daralması" bulunmamaktadır?
Sen bana ne diyecektin? |
Gelecek yıl okulunun bitirecek. |
Dünden beri seni bekliyorum. |
Bu yiyecekler bozulmuş. |
Onu çok özlüyormuş. |
"Gelecek yıl okulunun bitirecek." cümledeki kelimelerin hiçbirinde "ünlü daralması" yoktur. Doğru yanıt: B'dir.
9.Soru
I. Kelime başında k- > g- değişiminin görülmesi.
II. Kelime başında t- > d- değişiminin görülmesi.
III. Kelime içinde -p- > -f- değişiminin görülmesi.
IV. Kelime içinde -k- > -kk- ikizleşmesi.
Yukarıdakilerden hangileri Çağatay Türkçesinin ses özellikleri arasında yer alır?
I ve II |
II ve III |
I ve III |
II ve IV |
III ve IV |
Kitabımızın 6. sayfasında verilen tabloya göre, III ve IV no'lu özellikler Çağatay Türkçesine aittir. Bu nedenle doğru yanıt E seçeneğidir.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi iyi dilek belirten bir söz, dua değildir?
Cenâb-ı Bârî sizin dahi nice müşkil işleriniz âsân ede. |
Hak Te’âlâ sana sıhhat ü selâmet vere. |
Hüdâ sizden râzî ola. |
Allah da sizin her işde mu’în ve zahîriniz ola. |
Bu bâbda sâdır olan emrimün icrâsında dakika fevt eylesin. |
E seçeneğindeki ifade dua değildir, bir bedduadır. Benim emirlerimi yerine getirmeyenler ölsün anlamındadır.
11.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinin aldığı ek diğerlerinden farklıdır?
nicesi |
işidici |
çayun |
içerü |
girsün |
nicesi, çayun, içerü ve girsün kelimeleri çekim eki almış kelimelerdir. işidici kelimesi ise yapım eki almıştır.
12.Soru
29 harfli Yeni Türk Alfabesi kanun tasarısı hangi tarihte kabul edilmiştir ?
21 Ağustos 1923 |
2 Eylül 1919 |
23 Ağustos 1928 |
31 Ekim 1928 |
1 Kasım 1928 |
Dil Encümeni tarafından tespit edilmiş olan ve Dolmabahçe toplantılarında uygula- maları yapılan, 29 har i Yeni Türk Alfabesi bir kanun tasarısı ha^linde üç milletvekilinin imzasıyla 31 Ekim 1928’de meclis başkanlığına verilmiş, 1 Kasım 1928 tarihinde kabul edilmiştir. “Türk Har erinin Kabul ve Tatbiki Hakkındaki Kanun” adını taşıyan 11 mad- delik kanun, 3 Kasım 1928 günü de Resmi^ Gazetede yayımlanarak resmen yürürlüğe gir- miştir. İlk maddesi şöyledir: S¸imdiye kadar yazmak için kullanılan Arap har eri yerine Latin esasından alınan ve merbut cetvelde şekilleri gösterilen har er (Türk Har eri) unvan ve hukuku ile kabul edilmiştir.
13.Soru
Osmanlı Türkçesi Türkçe kökenli kelimelerin yanı sıra hangi dilde kelime ve tamlamalar kullanmıştır?
Özbekçe |
Arapça ve Farsça |
Kazakça |
Arapça |
Azerice |
Tarihi Türkiye Türkçesinin en önemli ve kapsamlı alanını oluşturan Osmanlı Türkçesi bir takım dini, sosyal ve tarihi sebeplerden dolayı hem konuşma hem de yazı üsluplarında Türkçe kökenli kelimelerin yanı sıra çok yaygın olarak Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalar kullanmıştır.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bağlama grubudur?
Evim barkım |
Kuh-ı azim |
Tefekkür ü endişe |
Şeb rüz |
Yemin ü yesarında |
Evim barkım ve tefekkür ü endişe eş ve yakın anlamlı tekrarlar, şeb rüz ve yemin ü yesarında zıt anlamlı tekrardır, kuh-ı azim ise bağlama grubudur.
15.Soru
Yâ Hayy!, Yâ Kayyûm!, Yâ Hızr-i İlyâs!, Himâye yâ Er Sultân!, Yâ sultânım! İfadeleri aşağıdaki gruplardan hangisinde yer alır?
Unvan grubu |
Aitlik grubu |
İyelik grubu |
Ünlem grubu |
Edat grubu |
Doğru cevap D şıkkıdır. Yâ ünlemi din ve devlet büyüklerine hitapta kullanılır. Ünlem grubudur.
16.Soru
Şinasi “gazete dili”ni kurmuş olması yanında Tanzimat döneminin dilini nazım ve nesir alanında ilk temsil eden kişidir. Aşağıdaki bilgilerden hangisi Şinasi’ye ait değildir?
Şair Evlenmesi adlı yenileşme dönemi edebiyatının da temsilcisi olan tiyatro eseri |
Kendi şiirlerini topladığı Müntahabât-ı Es’âr |
Türk atasözlerini ilk defa bir araya toplayan Durûb-ı Emsâl-i Osmâniyye |
Tercüman-ı Ahvâl ile Tasvîr-i Efkâr’da dil ve edebiyatla ilgili yazdığı makaleler |
Tercüme-i Nazım adıyla İngiliz şairlerinin şiirlerinden yaptığı tercümeler |
Şinasi'nin eseri Tercüme-i Nazım değil ilk baskısı 1859'da yapılan Tercüme-i Manzûme'dir ve İngiliz şairlerinin şiirlerinden yaptığı tercümelerdir. Doğru cevap E'dir.
17.Soru
İlgi hali isimlerde hangi ek ile kurulur?
+(I)ŋ |
+(I)m |
+ylA |
+Im |
+nIŋ |
İlgi Hâli, isimlerde +Iŋ, +nIŋ, birinci şahıs zamirlerinde +Im ekleriyle kurulur. Eklendiği ismi, sahiplik ilgisiyle kendisinden sonra gelen kelimeye bağlar. İsimleri edatlara da bağlar. İki ismi birbirine bağladığı zaman isim tamlaması kurmuş olur.
18.Soru
Bağımsız Birleşik Cümleler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
- Birbirini açıklama, kabul, karşıtlık, öneri, sebep-sonuç ve seçenek gibi özelliklerle açıklayan cümlelerdir.
- Bağımsız cümle yapılarından oluşmuş cümlelerdir.
- Bu cümleler bazen kendi başlarına bağımsız cümle olarak değerlendirilir.
- Bu tür cümlelerde ikinci cümle ammâ, ancak, lâkin, yoksa/yohsa, zîrâ gibi edatlarla başlar.
- Fikir, anlam dizgisi ve zaman bakımından farklılık gösterirler.
I,II,III,IV |
I,II,IV,V |
I,III,IV,V |
I,II,III,V |
II,III,IV,V |
Bağımsız Birleşik Cümleler;Birbirini açıklama, kabul, karşıtlık, öneri, sebep-sonuç ve seçenek gibi özelliklerle açıklayan bağımsız cümle yapılarından oluşmuş cümlelerdir. Bu cümleler bazen kendi başlarına bağımsız cümle olarak değerlendirilseler de fikir, anlam dizgisi ve zaman bakımından bir birliktelik gösterirler. Bu tür cümlelerde ikinci cümle ammâ, ancak, lâkin, yoksa/yohsa, zîrâ gibi edatlarla başlar.
19.Soru
XVI.-XIX. yüzyıl Batı Türkçesinin söz dizimi hangi şekilde oluşturulur?
özne+yüklem+tümleç |
özne+tümleç+yüklem |
yüklem+özne+tümleç |
tümleç+özne+yüklem |
yüklem+tümleç+özne |
Kitabımızın 117. sayfasında verilen bilgiye göre, XVI.-XIX. yüzyıl Batı Türkçesinin söz dizimi özne+tümleç+yüklem şeklinde oluşturulur. Buna göre doğru yanıt B seçeneğidir.
20.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisinin açıklaması doğrudur?
El-garîb kel’l-a’mâ ( İnsan her şeye gören gözlerle bakmalı ) |
Men dakka dukka ( İte dalaşmaktansa çalıyı dolaşmak yeğdir ) |
El-kanâ’atü kenzün lâ yüfnâ ( Her şeyde kanaat etmek sonsuz bir hazinedir ) |
El-insâfu nısfu’d-din ( Acıma duygusu olmayan dinden çıkmış gibidir ) |
Aleyhi mâ-yestahıkku ( Sen istemesini bilirsen her şey oluruna varır ) |
Yazı dilinde ve kültürlü kişilerin konuşmalarında Arapça ve Farsça ayet, hadis, kelam-ı kibar, deyim veya bunları hatırlatan ifadelere yer verilebilir. Seçeneklerde bulunan ifadeler sırasıyla A. Gurbette insan kör gibidir. B. Çalma kapısını çalarlar kapını. C. Kanaat sonsuz bir hazinedir. D. İnsaf dinin yarısıdır. E. Herkes layığını bulur.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ