XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Cümle yüz yetmiş çeşme-i mâ-i zülâldir ve üç bin çâh-ı mâ vardır.
Yukarıdaki cümlede geçen ‘’ çâh-ı mâ’’ kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Tatlı su |
Su kaynağı |
Çeşme başı |
Su kuyusu |
Akar su |
Su kuyusu
2.Soru
Çağatay Türkçesi’nde ayrılma hali eki olan +dIn, Osmanlı Türkçesi’nde hangisine karşılık gelmektedir?
+dAn |
-sUn |
+(y)I |
+(y)A |
u- |
Şekil bilgisi özellikleri olarak Çağatay Türkçesi’ndeki +dIn eki Osmanlı Türkçesi’nde + dAn ekine karşılık gelir.
3.Soru
l. Din değiştirme
ll. Sosyal ve siyasal durum değişikliği
lll. Farklı kültür ve medeniyet ortamına geçme
lV. Batılılaşma
V. Yazının yetersizliği
Alfabe değişikliğini hazırlayan süreç XIX. yüzyılın ikinci yarısında başlamıştır. Yukarıdakilerden hangileri alfabe değişikliklerinin gerekçeleri ve yapılan tartışmaları içermektedir?
l, lll ve V |
ll, lll ve lV |
l, ll ve lll |
lll, lV ve V |
l, ll, lll, lV ve V |
Din değiştirme, sosyal ve siyasal durum değişikliği ve farklı kültür ve medeniyet ortamına geçme; alfabe değişikliklerinin gerekçeleri ve yapılan tartışmaları içermektedir. Doğru cevap C'dir.
4.Soru
‘’ba’dehu’’ kelimesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?
Sonra |
Hemen |
Andan sonra |
Çünki |
Ancak |
Andan sonra
5.Soru
Tanzimat devrinin amaçladığı dilde sadeleşme ve yenileşme hedefine en çok yaklaşan isim kim olmuştur?
Mustafa Sami Efendi |
Ahmet Mithat Efendi |
Reca^i^zade Mahmud Ekrem |
Nazif |
Tevfik Fikret |
Tanzimat devrinin amaçladığı dilde sadeleşme ve yenileşme hedefine en çok yaklaşan isim Ahmet Mithat Efendi olmuştur. Onun eseri Tanpınar’ın deyişiyle “1870 senelerinin okuyucu kitlesinin seviyesinden başlar” ve “bir halk okuma odasıdır”. Eserlerinin çeşitliliği ve okuyucu kitlesi olarak halk kesimini hede emesi ona dilin bütün ifade renklerini kullanma fırsatı vermiştir. Onun dilin sadeleşmesi noktasında hede ediği merhaleye varma- sında elbette ki seçtiği konuların ve şahısların halk kitlesinden olmasının da büyük rolü olmuştur.
6.Soru
Aşağıdaki yerlerden hangisi Türk edebiyatı ve kültürünün merkezi sayılmaktadır?
Bursa |
Bağdat |
İstanbul |
Kütahya |
Edirne |
Türk edebiyatı ve kültürünün merkezi bu dönemde kuşkusuz Osmanlı İmparatorluğunun başkenti İstanbul’dur. Bağdat, Bursa, Edirne, Kütahya, Kastamonu gibi şehirlerde edebi ve kültürel faaliyetler sürüyor olsa da çekim merkezi İstanbul’dur. Çeşitli şehirlerde yetişmiş, bilgi ve yetenekleriyle güçlerini kanıtlamış şair ve yazarlar ya resmi görevli olarak ya da kendi istekleriyle İstanbul’da toplanmış, burada yaşamaya ve eserler üretmeye başlamışlardır. XVI. Yüzyılda hüküm süren Osmanlı padişahları ve şehzadeleri sadece şair ve yazarları koruyup kollamakla kalmamış, kendileri de mahlas kullanarak şiirler yazmışlardır, kültür hayatına katkıda bulunmuşlardır.
7.Soru
“Eğer içi boş dökme makûlesi bir kâr olursa…” ifadesinde hangi kelime grubu bulunmaktadır?
Ablatif Grubu |
İsnat grubu |
Lokatif Grubu |
Datif Grubu |
Kısaltma Grubu |
“Üstü açık, içi boş, gövdesi büyük” gibi ifadeler isnat grubudur.
8.Soru
XVI. yüzyılda Arapça ve Farsça kelime ve tamlamaları aşırı şekilde kullanıp dili anlaşılmaz hâle getirenlere bir tepki olarak ortaya çıkan akım aşağıdakilerden hangisidir?
“Türkî-i Basît” (Basit Türkçe) Akımı |
Süslü (müzeyyen) Türkçe Akımı |
Sade Metinler Akımı |
Sade Dilli Metinler Türkçesi |
Yenileşme Hareketi |
XVI. yüzyılda Arapça ve Farsça kelime ve tamlamaları aşırı şekilde kullanıp dili anlaşılmaz hâle getirenlere bir tepki olarak ortaya çıkan akım;“Türkî-i Basît” yani "Basit Türkçe" Akımıdır. Doğru cevap A'dır.
9.Soru
Aşağıda kelimelerden hangisinde ünsüz benzeşmesi yoktur?
tüfenk |
sançmak |
toykar |
gönül |
gölge |
Arap harfli imlada ك , ج, د gibi harfler, tonsuz ünsüzlerden sonraki ünsüz uyumunu gizlemektedir. İmlanın el verdiği ölçüde Arap harfli metinlerde kelime tabanlarında ve eklerde ünsüz benzeşmeleri kelime tabanlarında tonlu ünsüzlerden sonra: -lg- : gölge كولكه, -nç- : sançmak صنچمق, -yk- : toykar تويقار , -nk- : tüfenk. توفنك
10.Soru
“Ol merhûmların meyyitlerin deryâya atınca gemi içre bir gıriv u feryâd kopup herkes hayâtdan me’yûs olup cân bâzârına düşdüler.”
Cümlesi ne türden bir ifade kalıbındandır?
Kabul |
Başsağlığı |
Keder |
Şaşkınlık |
Utanma |
"Ol merhûmların meyyitlerin deryâya atınca gemi içre bir gıriv u feryâd kopup herkes hayâtdan me’yûs olup cân bâzârına düşdüler." cümlesi keder bildiren bir cümledir. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.
11.Soru
"Diyâr-ı gurbetde sâhib-i tedârik olup merd ol ve ehl-i derde yâr ol."
Cümlesi ne türden bir ifade kalıbındandır?
Teşekkür |
Nasihat |
Tehdit |
Üzüntü |
İmdat |
"Diyâr-ı gurbetde sâhib-i tedârik olup merd ol ve ehl-i derde yâr ol." cümlesi bir nasihat cümlesidir. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.
12.Soru
“Ve karılar erbâb-ı hevâ ve iltifatdan olduklarını anladığımla dışaru çıkma bahanesiyle fesimi yanlarına bırakdığım gibi firâr ve cây-ı ârâmımda karâr eyledim.” Cümlesi aşağıdaki söz dizimlerinden hangisine aittir?
Fiil cümlesi |
Secili cümle |
İsim cümlesi |
Basit cümle |
Soru cümlesi |
Doğru cevap B şıkkıdır. Osmanlı nesir dilinde çok yaygın olmasa da birleşik cümle yapılarında cümle içi kafiye (seci) söyleyişe şiirsellik kazandırmak amacıyla kullanılan bir üslup özelliğidir. İfadede firâr ile karâr arasında seci görülmektedir.
13.Soru
Yeni Türk Alfabesi projesinin tamamlandığı basın aracılığıyla hangi tarihte duyurulmuştur?
12 Kasım 1926 |
8 Temmuz 1919 |
13 Haziran 1927 |
12 Temmuz 1928 |
23 Nisan 1923 |
12 Temmuz 1928’de Yeni Türk Alfabesi projesinin tamamlandığı basın aracılığıyla duyuruldu.Ardından, Mustafa Kemal Paşa, çalışmaları daha yakından takip etmek ve hızlandırmak için komisyonu İstanbul’a çağırdı. Otuz altı günlük çalışmanın ardından hazırlanan kırk bir sayfalık rapor Paşa’ya takdim edildi. Raporda bu günkü har erden başka q, w, x har eri de bulunuyordu; ancak ğ, ö, ü har erine yer verilmemişti.) 6 Ağustos 1928’de Galatasaray Lisesi’nde Maarif Vekili Mustafa Necati Bey’in başkan- lığında yapılan toplantıda, Mustafa Kemal Paşa’nın işaretiyle alfabe yeniden ele alındı ve bazı değişiklikler yapılarak Türkçenin seslerini karşılayabilecek duruma getirilmeye çalışıldı. Bu çalışmalar esnasında, Arapça ve Farsça kelimelerdeki sesleri karşılamak üzere konulan har erin çıkarılmasına karar verildi. C¸alışmalara Atatürk bizzat nezaret etti, teklif- lerde bulundu.
14.Soru
“Lakin bunların telegrafyadan havadis almaları bir tuhaf şeydir ki içinde olmayan adam okuduğu halde hiç bir şey anlayamaz.” cümlesinde bulunan hangi kelime XIX. yüzyıldan sonra Batı dillerinden Türkçeye girmiştir?
havâdis |
telegrafya |
tuhaf |
adam |
hâlde |
Cümledeki XIX. yüzyıldan sonra Batı dillerinden Türkçeye giren kelime Fransızca kökenli “telegrafya”dır. Doğru cevap B’dir.
15.Soru
Çağatay Türkçesi ve Osmanlı Türkçesinde XVII. yüzyılda kelime başındaki “y” ünsüzü Kıpçakçanın lehçelerinde hangi sesle telaffuz edilmiştir?
y |
b |
c |
d |
s |
XVII. yüzyılda Kıpçakçanın lehçelerinde Osmanlı ve Çağatay Türkçelerinde kelime başında yer alan “y” sesi “c” şeklinde telaffuz edilmiştir. yaratan-caradan gibi.
16.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi türetim bakımından diğerlerinden farklıdır?
yeşer- |
nişânla- |
dönder- |
beŋze- |
acık- |
isimden fiil yapım eki ile türetilenler: yeşer-, nişânla-, vızırda-, beŋze-, acık-
fiilden fiil yapım eki ile türetilen: dönder-
17.Soru
XVI.-XIX. yüzyıl Batı Türkçesi metinlerinde ikinci cümlenin “ammâ, ancak, lâkin, yoksa/yohsa, zîrâ” gibi edatlarla başladığı, birbirini açıklama, kabul, karşıtlık, öneri, sebep-sonuç ve seçenek gibi özelliklerle açıklayan bağımsız cümle yapılarından oluşmuş cümleler aşağıdakilerden hangisidir?
Bağımsız birleşik cümle |
Bağımlı birleşik cümle |
Ki'li birleşik cümle |
İç içe birleşik cümle |
Karma birleşik cümle |
Kitabımızın 120. sayfasında verilen bilgilere göre doğru yanıt A seçeneğidir.
18.Soru
“Benden emîn ol!” deyü bu cevâhir hançeri ihsân eyledi. cümlesinin türü aşağıdakilerden hangisidir?
Karma birleşik cümle |
Şartlı birleşik cümle |
Ki'li birleşik cümle |
İç içe birleşik cümle |
Devrik cümle |
Kitabımızın 122. sayfasında verilen bilgiye göre,daha çok eydür/eydir, eyitdüm, dedi, deyüp veya deyü kelimeleriyle ana cümleye bağlanan iç cümleye sahip birleşik cümleler, iç içe birleşik cümleler olarak tanımlanır. Buna göre sorunun çözümü D seçeneğidir.
19.Soru
Osmanlı Türkçesini konu alan dilbilgisi kitaplarının ilki aşağıdakilerden hangisidir?
Müyessiretü’l-Ulûm |
Lehçe-i Osmanî |
Sarf-i Türkî |
Kâmûs-ı Türkî |
Kavâid-i Osmâniyye |
Bergamalı Kadri’nin 1530’da yazdığı Müyessiretü’l-Ulûm Osmanlı Türkçesinin ilk dil bilgisi kitabıdır.
20.Soru
Sentaks nedir?
sözdizimi |
yapı bilgisi |
anlambilim |
sözcükbilim |
bilimsel inceleme |
Hem leksikoloji hem de anlambilim, dilbilimin morfoloji (yapı bilgisi) ve sentaks (sözdizimi) gibi diğer alanlarıyla çok yakın ilişki içindedir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ