XVI-XIX. Yüzyıllar Türk Dili Final 9. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi “Beddua, Azarlama, Kızma ve Tehdit” ifadesi değildir?
Bre ak sakalı şimdi kızıl kanda boyanacak, ben senin neni aldım? |
Allah belâcığın versin. |
Hak mübârek eyleye. |
Allah tiz günde belânı versin, mel‘ûn Koca. |
Sizleri cümle kırsa gerekdir. |
“Hak mübârek eyleye.” ifadesi dua, kutlama ve iyi temenniler bildiren bir ifadedir. Doğru cevap C’dir.
2.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisinde ilgi eki bulunmaktadır?
şehrinüŋ |
alınmadı |
aŋa |
sevmeklik |
varılup |
şehrinüŋ +nIŋ: ilgi eki
3.Soru
Aşağıdaki cümlelerden hangisinde partisip grubu bulunmaktadır?
Şehzâde Ahmed Hân’ı cülûs etmek istermiş. |
Bâlâdan düşman üzre taş ve kumbara bırağacak delikler vardır. |
Merkez Efendi türbesi cenbinde kendülere mahsûs türbelerinde medfûndur. |
Üsti bir tahta örtülü kasr-ı âlîdir. |
Âhir cümle karakullukçular paşadan on beş kîse bahşîş almayınca cümle sekbân ve sarıcalar bile hareket etmediler. |
“cülûs etmek” fiil grubudur, “kendülere mahsus” datif grubudur. “Üsti bir tahta örtülü” isnat grubudur, “on beş kîse bahşîş almayınca” gerundium grubudur. “Bâlâdan düşman üzre taş ve kumbara bırağacak” partisip grubudur.
4.Soru
Yüklemi isim veya isim soylu bir kelime veya kelime grubu ile ek-fiil olan cümleler hangisidir?
Devrik cümle |
Fiil cümlesi |
İsim cümlesi |
Soru cümlesi |
Bağımlı birleşik cümleler |
Yüklemi isim veya isim soylu bir kelime veya kelime grubu ile ek-fiil olan cümlelerdir. Bu dönemde henüz ek-fiilsiz isim cümlesi oluşmamıştır. 3. tekil şahıs ek-fiil formu çoğunlukla –dur/dür şeklinde yuvarlak ünlülerle olsa da yavaş yavaş küçük ünlü uyumunun sonu- cu olarak –dır/dir dar ünlülü şekiller de görünmeye başlamıştır.
5.Soru
Şecere-i Terâkime ve Şecere-i Türk adlı eserlerin sahibi aşağıdaki şahsiyetlerden hangisidir?
Ali Şir Nevai |
Muhammed Salih |
Zahirüddin Muhammed Bâbür |
Fazullah Han |
Ebu’l-Gazi Bahadır Han |
XVII. yüzyılda artık Klasik Çağatay Türkçesi Dönemi bitmiş, Klasik Dönem Sonrası başlamıştır. Bu yüzyılda en tanınmış şahsiyet, Hive Hanlarından Ebu’l-Gazi Bahadır Han’dır. 1603- 1663 yılları arasında yaşamıştır. Türkçe dışında Farsça, Arapça ve Moğolca bilmektedir. Elimize çok önemli iki eseri ulaşmıştır: Şecere-i Terâkime, Şecere-i Türk.
6.Soru
"İlâhî beni şerm-sâr edüp halk mâbeyninde yüzüm kara eyleme." ne anlama gelir?
Nasihat |
Hitap |
Teşekkür, Dua, Kutlama ve İyi Temenniler Bildiren İfadedir |
Selamlaşma |
Beddua, Azarlama, Kızma ve Tehdit |
Teşekkür, Dua, Kutlama ve İyi Temenniler Bildiren İfadeler
Âkıbetin hayr olsun. Allah mübârek eyleye. Allah ıslâh eyleye, âmîn. Allah da sizin her işde mu‘în ve zahîriniz ola. Bu şehir taht-ı pâdişâhî ola. Cenâb-ı Bârî sizin dahi nice müşkil işleriniz âsân éde. Gazânız kutlu olsun. İnşâallah mansûr u muzaffer olursız. Gel imdi oğul, Allah mübârek eyleye. Habîb-i Hudâ aşkına olsun. Hak sizi hatâdan saklasın şehbâzlarım. Hak mübârek eyleye. Hak Te‘âlâ sana sıhhat u selâmet vere. Hamd-i Hudâ güzel imâr olmuş. Hüdâ ıslâh ede. Hüdâ mübârek eyleye. Hüdâ sizden râzî ola. İlâhî beni şerm-sâr edüp halk mâbeyninde yüzüm kara eyleme. İnşâallah mansûr u muzaffer olup selâmet bulursun. İnşâallahu Te‘âla bu kal‘a sene 857 târîhinin mâh-ı Rebi‘ulevvel, gün rûz-ı temmûzda feth olunur. Sultânım! Bizi hâkden ref ‘ eyleyüp piyâde iken atlandırdınız. Hudâ sizden râzî ola. Şükür yâ Rabbî bu hâle. Yürü Allah getire.
7.Soru
Tıp öğretiminin Türkçe yapılması maksadıyla Cemiyyet-i Tıbbiyye-i Osmaniyye kaç yılımda kurulmuştur?
1688 |
1764 |
1859 |
1766 |
1866 |
Tıp öğretiminin Türkçe yapılması maksadıyla 1283 (1866) yılında Cemiyyet-i Tıbbiyye-i Osmaniyye kurulmuştur. Bir yıl sonra da Mekteb-i Tıbbiyye-i Mülkiyye (1867) kurulmuş ve bu mektepte yalnızca Türkçe ders verilmesi kararlaştırılmıştır. Hüseyin Avni Paşa’nın seraskerliği sırasında Da^r-ı S¸u^ra^-yı Askeri^ (Yük- sek Askeri^ S¸u^ra^), 16 Eylül 1286 (1870) tarihli toplantısında Askeri^ Tıbbiyedeki dersleri de Türkçeleştirme kararı almıştır. Bu dönemde tıbbi eserlerin dilinde ve tıp terminolojisinde sistemli Türkçeleşme çalışmalarının yapıldığı görülmektedir.
8.Soru
III. Selim ve II. Mahmut’un sadeleştirme çalışmalarından sonra, 1866 yılında kurulan Cemiyyet-i Tıbbiye-i Osmaniyye’nin kuruluş amacı nedir?
Tıp öğreniminin Türkçe yapılması |
Tıp iliminde ilerleme kaydetmek |
Tıp alanındaki eserleri çevirmek |
Tıp çalışanlarına Türkçe dersi vermek |
Türkçe tıp eserleri üretmek |
III. Selim’in askerî ve siyasî icraatları yanında resmî dil konusunda yaptığı önemli değişiklikleri ve II. Mahmut’un yaptıklarını resmî dilin (hatt-ı hümâyûnların, fermanların dilinin) sadeleşmesi hususunda önemli bir merhale saymak gerekmektedir. Bu tarihten yaklaşık otuz yıl sonra, tıp öğretiminin Türkçe yapılması maksadıyla 1283 (1866) yılında Cemiyyet-i Tıbbiyye-i Osmaniyye kurulmuştur. Bir yıl sonra da Mekteb-i Tıbbiyye-i Mülkiyye (1867) kurulmuş ve bu mektepte yalnızca Türkçe ders verilmesi kararlaştırılmıştır.
9.Soru
Türkçede birinci şahıs teklik iyelik eki hangisidir?
+sI |
+I |
+lArI |
+(I)m |
+(I)ŋ |
İyelik kategorisi, kelimenin aidiyetini belirleyen bir kategori olup, teklik ve çokluk olmak üzere altı ayrı ekle teşkil olunur. Bu ekler, isimdeki kavramın sahip durumunda olan bir özneye aidiyetini bildirirler. Bu özne daima ben, sen, o, biz, siz, onlar zamirlerinden biridir. Üçüncü şahıs zamiri yerine kendü gibi zamirler de kullanılabilir. İyelik ekleri aşağıda gösterilmiştir:
Teklik Çokluk
Birinci şahıs +(I)m +(I)mIZ
İkinci şahıs +(I)ŋ +(I)ŋIZ
Üçüncü şahıs +I, +sI +lArI
10.Soru
Aşağıdaki kelimelerden hangisi Osmanlı Türkçesinde günlük konuşma dilinin de özelliğiyle değişime uğramış olan kelimelerden biri değildir?
Beygir |
Çardak |
Kimse |
Torba |
Nasîhat |
Osmanlıca eserlerde kimi kelime ve ekler bazen geleneksel Osmanlı yazı dilindeki şekliyle bazen de günlük konuşmada söylendiği şekilde yazılmıştır. Bu çifte söylenişli ve iml^lalı kelimelerin birisi eski, diğeri ise yeni şekillerdir. Günümüz Türkçesinde birinci şekiller büyük ölçüde kaybolmuştur. Bârgîr – beygir, çârtâk – çardak, kimesne – kimse, tobra – torba değişime uğramış kelimelerdir. Nasîhat kelimesinde değişme yoktur. Düzeltme işareti kullanılmıştır.
11.Soru
l. Mevcut gramer kitapları düzeltilmeli, eksikleri tamamlanmalıdır.ll.Türkçeye mahsus mükemmel bir sözlük hazırlanmalıdır.lll.Yaygın kullanılan kelimeler ve ibareler asli şekillerine göre tercih edilmelidir.lV.Karşılaştırmalı bir antoloji hazırlanmalı, bunlar okullarda okutulmalıdır.V.Dilimize ait bir belâgat kitabı hazırlanmalıdır. Yukarıdakilerden hangileri Namık Namık Kemal’in mevcut yapıdan ve durumdan Türkçeye geçmek için ileri sürdüğü önerilerdir?
l ve ll |
ll ve lV |
ll, lll ve V |
l, ll, lll ve lV |
l, ll, lll, lV ve V |
Seçeneklerde verilen bilgilerin tamamı Namık Kemal’in mevcut yapıdan ve durumdan Türkçeye geçmek için ileri sürdüğü önerilerdir. Doğru cevap E'dir.
12.Soru
"Şemseddin Sami yeni dönemde Türkçenin sadeleşmesi konusunda edebî eserler, tercüme eserler, çıkardığı mecmualar, dilbilgisi, lügat ve ansiklopedi eserleriyle Türkçe ve Türk kültür hayatına devrinde oldukça önemli hizmetlerde bulunmuştur. O çağın orta seviyedeki okuyucu kitlesi tarafından henüz iyi tanınmayan bilgi alanlarını, ilim ve teknolojinin Avrupa’da vardığı gelişmelere göre tanıtmak ve öğretmek isteyen Şemseddin Sami; işe, bu maksatla kurulan dili sade, küçük ve ucuz kitaplardan oluşan ………. serisiyle başlamıştır."
Yukarıdaki boş bırakılan yere uygun olan eser aşağıdakilerden hangisidir?
Aile Mecmuası |
Hafta Mecmuası |
Cep Kütüphanesi |
Küçük Elifba |
Yeni Usul |
Açıklaması yapılan eser Cep Kütüphanesi'dir. Doğru Cevap C'dir.
13.Soru
Aşağıda eserlerle ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Molino: Hem Latin hem de Arap harfleri ile 1843 yılında yazılmış Fransızca-Türkçe sözlüktür. |
Meninski: Hem Latin hem de Arap harfleri ile 1794 yılında yazılmış bir gramer kitabıdır. |
Parigi: Hem Latin hem de Arap harfleri ile 1680 yılında yayımlanmış bir sözlüktür. |
Carbognano: Harekeli Arap harfleri ile 1665 yılında yayımlanan eser İtalyanca-Türkçe bir sözlüktür. |
Viguier: Latin harfleri ile 1790 yılında Fransızca yazılmış ayrıntılı bir gramer kitabıdır. |
Molino (Mol.): Latin harfleri ile 1641 yılında basılan eser İtalyanca-Türkçe sözlüktür. Meninski (Men.): Hem Latin hem de Arap harfleri ile 1680 yılında yayımlanmış bir sözlüktür. Carbognano (Car.): Hem Latin hem de Arap harfleri ile 1794 yılında yazılmış bir gramer kitabıdır. Parigi (Par.): Harekeli Arap harfleri ile 1665 yılında yayımlanan eser İtalyanca-Türkçe bir sözlüktür. Doğru cevap E'dir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi devrik cümle örneğidir?
Gel birâder seni Şâm’da Murtezâ Paşa’ya götüreyim. |
Kande giderler? |
Şimdi görürsün. |
Ol Fâtiha hebâya mı gitsin? |
Sultânım, vallah ve billah ve tallah, üç yıldır bizdedir. |
Doğru cevap A şıkkıdır. Elimizdeki yazılı belgelere göre devrik cümle çok başvurulan cümle üslubu olmasa da konuşma dilinde daha çok rastlanır. A şıkkında Devrik yap özelliğinde cümle mevcuttur.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir ablatif gruptur?
hurmâdan hil’atlar |
kendülere mahsus |
pâk u pâkîze kurbân postlarıyla döşenmiş |
gevdesi büyük |
erdâr-ı mu’azzam olup gitmek |
İsnat Grubu: üstü açık, gevdesi büyük
Datif Grubu: kendülere mahsus
Lokatif Grubu: ayaklarında çarıklar
Ablatif Grubu: hurmâdan hil’atlar
Fiil Grubu: Üsküdar’a geçmek, serdâr-ı mu’azzam olup gitmek,
Partisip Grubu: kazan asacak, pâk u pâkîze kurbân postlarıyla döşenmiş,
16.Soru
l. Kelime ve tamlamalarda ll. Cümle ve ifade biçimlerinde lll. Edatların kullanımında lV. Konuşma üslûbunun yazıda kullanılmasında V. Noktalama işaretlerinin kullanılmasında Yukarıdakilerden hangileri Tanzimat neslinin dil anlayışındaki yenilikler arasında yer alır?
l ve lll |
ll, lll ve V |
l, ll, lll |
lll, lV ve V |
l, ll, lll, lV ve V |
Kelime ve tamlamalarda, Cümle ve ifade biçimlerinde, Edatların kullanımında, Konuşma üslûbunun yazıda kullanılmasında, Noktalama işaretlerinin kullanılmasında Tanzimat neslinin dil anlayışına göre yenilikler yapılmıştır. Doğru cevap E'dır.
17.Soru
'Sinop ile Samsun’u? arası dört merhale yerdir.' cümlesi aşağıdakilerden hangisine örnek olarak verilebilir?
Bağlama Grubu |
Zıt Anlamlı Tekrarlar |
Eş ve Yakın Anlamlı Tekrarlar |
Aynen Tekrarlar |
Aitlik Grubu |
'Sinop ile Samsun’u? arası dört merhale yerdir.'cümlesi Bağlama Grubuna örnek olarak verilebilir.
18.Soru
"kûze" ne demektir?
bardak |
su içmek |
gemi |
su kuyusu |
binmek |
kûze “bardak”
19.Soru
“Benden emîn ol!” deyü bu cevâhir hançeri ihsân eyledi.” cümlesinin türü nedir?
Basit cümle |
Karma birleşik cümle |
İç içe birleşik cümle |
Şartlı birleşik cümle |
Sıralı cümle |
Daha çok eydür/eydir, eyitdüm, dedi, deyüp veya deyü kelimeleriyle ana cümleye bağlanan iç cümleye sahip birleşik cümlelerdir. Bazen bu cümleler kalıplaşmış ifadeler olmadan da doğrudan ana cümleye isim ibağlanabilirler. Bu tür cümlelerde iç cümle genel olarak ana cümleyi durum, kaynak, sebep, sonuç veya zaman bakımından zarf görevi yüklenerek açıklar:
“Benden emîn ol!” deyü bu cevâhir hançeri ihsân eyledi. “El-hamdülillah paşa sağ esendir” deyü şâdımân oldular.
20.Soru
Aşağıdaki eşleşmelerden hangisi yanlıştır?
Rica, İmdat ve Kabul - Âkıbetin hayr olsun. Kabûl etdim. |
Şaşkınlık ve Utanma - Bre gerçek mi? |
Nasihat - Yollarda gâfil gitmen, herkesi refîk etmen. Yürü Allah getire |
Hitaplar - Safâ geldin, hoş geldin! |
Teşekkür, Dua, Kutlama ve İyi Temenniler Bildiren İfadeler - Âkıbetin hayr olsun |
Selamlaşma
Selâmün aleyküm ev sâhibleri! Müsâfir alır mısınız?”
Safâ geldin, hoş geldin!
Es-selâmü aleyküm ey âşıkân? Ve aleyküm selâm!
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ