XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı Final 1. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Anadolu sahasında türün ilk örneği İşretnâmeyi kim yazmıştır?
Bursalı Celilî |
Zaifî |
Safî |
Şirvanlı Sevâdî |
Edirneli Revânî |
Anadolu sahasında türün ilk örneği, Edirneli Revânî (ö. 1524) tarafındaN İşretnâme adıyla verilmiştir.
2.Soru
Kendinden sonraki benzer eserlere örnek olmuş ‘İşretnâme’ nin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Hayretî |
Fuzulî |
Fevrî |
Edirneli Revânî |
Bursalı Rahmî |
Anadolu sahasında türün ilk örneği, Edirneli Revânî (ö. 1524) tarafından İşretnâme adıyla verilmiştir. 694 beyitlik mesnevi, aruzun “mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün” kalıbıyla yazılmıştır. Başarılı bir eser olması dolayısıyla kendinden sonraki bu tür eserlere örnek olmuştur.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi doğum, sünnet ve evlenme merasimlerini işleyen eserlere verilen genel bir addır?
Letâyifname |
Sur-name |
Selâmname |
Kıyafetname |
Vekâyiname |
Sur-name; doğum, sünnet ve evlenme merasimlerini işleyen eserlere verilen genel bir addır
4.Soru
Lamiî'nin Bursa Şehrengizi ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğru değildir?
Bursa Şehrengizi 1522'de yazılmıştır. |
Girişinde devrin padişahını över. |
Giriş bölümünü Uludağ’ın övgüsü izler. |
Medrese ve tekkelerden de bahsedilir. |
Kaplıcaları “Hüdayî Hamamlar adıyla anlatılır. |
Lamiî, Bursa Şehrengizi’ni 1522 yılında yazmıştır. Şehrengiz, bir münacâtla başlar. Şair, Allah’ı ululadıktan sonra Hz. Peygamber’i över. On beş beyitlik giriş bölümünü Uludağ’ın övgüsü izler. Bu bölümü medrese ve tekkeler izlemektedir.Tarih boyunca Bursa denince akla hep kaplıcaları gelmiştir. “Hüdayî Hamamlar” başlığı altında bunları ele alıp değerlendirir. Doğru cevap B dir.
5.Soru
Şem ü Pervane mesnevisi ilk kez kim tarafından Fars şiirinde kaleme alınmıştır?
Zatî |
Lamiî Çelebi |
Muidî |
Ehli-i Şirazi |
Ali Şir Nevayî |
İnsanın, aşk uğruna maddi varlığından vazgeçmesinin, tasavvuf şiirinde ise Tanrı’nın varlığında yokluğa erişmenin simgesi olan şem (mum) ile pervane (kelebek) hikâyesi kitap düzeyinde ilk defa Fars şiirinde Ehli-i Şirazi tarafından işlenmiştir. Osmanlı şairlerinden Zatî, Lamiî Çelebi ve Muidî de Şem ü Pervane yazmışlardır.
6.Soru
Osmanlı tarih yazıcılığı ilk örneklerini hangi yüzyılda vermiştir?
XIII |
XIV |
XV |
XVI |
XVII |
XV. yüzyılda ilk örneklerini vermeye başlayan tarih yazıcılığı bu yüzyılın sonunda artış göstermeye başlamış, II. Bayezit, Yavuz Selim ve Kanunî Süleyman gibi büyük hükümdarların teşvik ve koruması ile XVI. yüzyılda parlak bir dönem yaşamıştır.
7.Soru
Aruzun fe‘ilâtün, mefâ‘îlün, müstef‘ilüncüzlerinden her birinin istenildiği kadar
tekrarıyla yazılan şiiri ne ad verilmektedir?
Bahr-ı tavîl |
Zübdetü’t-Tevarîh |
Camiu’l-Buhur |
Vîs ü Ramin |
Riyazü’s-Salikîn |
Bahr-ı tavîl: Aruzun fe‘ilâtün, mefâ‘îlün, müstef‘ilüncüzlerinden her birinin istenildiği kadar tekrarıyla yazılan şiirdir. İlk örneklerine XV. yüzyıldan itibaren
hemen her yüzyılda az sayıda da olsa bahr-ı tavil yazılmıştır
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi dinî-tasavvufî nitelikteki mesnevilerde olay örgüsünün çok az ve sınırlı olmasının sebepleri arasında yer almaz?
Bu tür mesnevilerde amaç eğlendirmek, şaşırtmak değildir. |
Okuyanlara dinî bilgiler, tasavvufî öğretiler kazandırmak ve ahlakî öğütler vermektir. |
Verilmek istenen mesajın doğrudan aktarılabilmesi için kurgusal unsurlar gibi gereksiz görülen hususlardan arındırılmış bir şekilde doğrudan öğüt verilir |
Verilmek istenen mesajın doğrudan aktarılabilmesi için kurgusal unsurlar gibi gereksiz görülen hususlardan arındırılmış bir şekilde doğrudan öğüt verilmez |
Hiçbiri |
Verilmek istenen mesajın doğrudan aktarılabilmesi için kurgusal unsurlar gibi gereksiz görülen hususlardan arındırılmış bir şekilde doğrudan öğüt verilmemesi dinî-tasavvufî nitelikteki mesnevilerde olay örgüsünün çok az ve sınırlı olmasının sebepleri arasında değildir.
9.Soru
Osmanlı sahasında Mahzenü’l-Esrar geleneğine bağlı mesnevilerde planların benzemesinin yanında işlenen hikâyelerde de ortaklıklar bulunur.
Aşağıdakilerden hangisi bu ortaklıkların kaynaklarından biri değildir?
Kuran-ı Kerim |
Mevlana’nın Mesnevi’si |
Feridüttin Attar’ın Tezkiretü’l-Evliya’sı |
Sadi’nin Gülistan ve Bostan’ı |
Mevala'nın Mesnevisi |
Osmanlı sahasında Mahzenü’l-Esrar geleneğine bağlı mesnevilerde planların benzemesinin yanında işlenen hikâyelerde de ortaklıklar bulunur. Ortak hikâyelerin
belli başlı kaynakları, Kuran-ı Kerim, Mevlana’nın Mesnevi’si, Feridüttin Attar’ın Tezkiretü’l-Evliya’sı, Mantıku’t-Tayr’ı, Sadi’nin Gülistan ve Bostan’ı ve
Fuzulî’nin Leyla vü Mecnun mesnevisidir
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Bakî'nin şiirlerinin çağdaşı olan Fuzulî’den farklarından biri değildir ?
Coşkun ilhamlar yoktur |
Şekil mükemmeliyetine önem verir |
Şiirini ince hayaller ve nüktelerle süsler |
Ustalıkla saklanmış olan ikinci manayı yakalamak kolay değildir |
Çoşkun ilhamlar çoktur |
Bakî'nin şiirlerinde coşkun ilhamlar çoklukta değildir
11.Soru
Aşağıdaki eserlerden hangisi Gelibolulu Mustafa Âlî'nin hamsesi içinde sayılan mesnevilerden biri değildir?
Mihr ü Mâh |
Riyazü's-Salikîn |
Vîs ü Ramin |
Tuhfetü'l-Uşşâk |
Mihr ü Vefâ |
XVI. yüzyılda tarihçi, şair, bürokrat ve aydın olarak tanınan Mustafa Âlî, dört divan
tertip etmiş, hamse oluşturacak kadar [Mihr ü Mah, Riyazü’s-Salikîn, Tuhfetü’l-Uşşak, Camiü’l-Buhur Der-Mecalis-i Sur, Mihr ü Vefa] mesnevi yazmış bir şairdir. Vîs ü Ramin mesnevisi ise Lamiî Çelebi'nin eseridir. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.
12.Soru
Aşağıdakilerden hangisi resmî üslubun nitelikleri arasında yer almaz?
İleri sürülen görüşler, alıntılarla vurgulanır. |
Dili sade, mantıklı ve inandırıcı niteliktedir. |
Arkaik ve mahalli sözlere, argoya yer verilmez. |
Gelenekselleşmiş bir formu (biçimi) vardır. |
Resmî yazılarda belli kavram ve kalıplaşmış cümleler kullanılır. |
İleri sürülen görüşler, alıntılarla vurgulanması resmî üslubun nitelikleri arasında yer almaz.
13.Soru
Gelibolulu Mustafa Âlî ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?
Lala Mustafa Paşa’nın altı yıl divan kâtipliğini yapmıştır. |
Murat’a bazı kasideler ve Zübdetü’t-Tevarîh’i sunmuştur. |
Farklı Osmanlı şehirlerinde devlet hizmetinde bulunmuştur. |
Adı Mustafa, mahlası ilk zamanlarda Çeşmî, sonraları Âlî’dir. |
Emir Ahmed Buharî’ye bağlanarak tasavvuf terbiyesinden geçmiştir. |
Emir Ahmed Buharî’ye bağlanarak tasavvuf terbiyesinden geçen şair Lamiî Çelebi’dir. Doğru cevap E'dir.
14.Soru
Aşağıdakilerden hangisi tarihî ve destanî mesnevilerin Osmanlı toplumundaki işlevleri arasında yer almaz?
Tarihsel kişileri ve olayları konu edinen mesnevileri iki grupta ele almak mümkündür. Bunlardan birincisi Selimname ve Süleymanname isimleriyle padişahlar etrafında dönemin tarihini ortaya koyan eserlerdir. |
Toplumda gaza ruhunu canlı tutmaya yönelik bir amaca hizmet ederler. |
Yazıldıkları dönemin resmi tarih anlayışını yansıtmazlar. |
|
Fetihname ve gazavatname başlıkları altında değerlendirilen bu mesnevilerde kahramanların hayatları mitolojik unsurlarla birlikte yeniden kurgulanarak menkıbe haline getirilir. |
Yazıldıkları dönemin resmi tarih anlayışını yansıtmamaları, tarihî ve destanî mesnevilerin Osmanlı toplumundaki işlevleri arasında yer almaz?
15.Soru
konağında alim, bilgin ve sanatçıları himaye etmesiyle ve katibi mahlasıyla söylediği şiirleriyle tanınan XVI Yüzyıl Osmanlı Delet adamı aşağıdakilerden hangisidir?
Seydi Ali Reis |
Rüstem Paşa |
İbrahim Paşa |
İskender Paşa |
Hiçbiri |
Doğru Cevap A seneğindeki yer alan Seydi ali reis"tir.
16.Soru
Gezmedük yer komayup maşrık u mağrib dimeyüp
Gâh Rûm’a düşelüm gâh Acem geh Arab’a
Yukarıda verilen dizeler hangi şaire aittir?
Molla Cami |
Gelibolulu Âlî |
Ali Şir Nevayî |
Bağdatlı Ruhî |
Azmizade Haletî |
Gezmedük yer komayup maşrık u mağrib dimeyüp /Gâh Rûm’a düşelüm gâh Acem geh Arab’a/ dizeleri Bağdatlı Ruhi’ye aittir. Doğru cevap D'dir.
17.Soru
Hangisi 16. yüzyıl tarih yazarıdır?
Âşık Paşazade |
Kâtip Çelebi |
Yahşi Fakih |
Lütfi Paşa |
Naima |
Lütfi paşa XVI.yy tarih yazarlarındandır. Tevarih-i Âl-i Osman adlı tarihinden başka, bir de vezirlerin el kitabı denilebilecek tarzda düzenlenmiş Âsafname’yi yazmıştır.
18.Soru
XVI. yüzyıl nesirlerinden "Bahrü’l-Maarif" adlı eserin sahibi kimdir?
Gelibolulu Mustafa Sürurî |
Âşık Çelebi |
Fuzulî |
Nişancı Celalzade |
Hoca Sadettin Efendi |
"Bahrü’l-Maarif" adlı belagat kitabının yazarı Gelibolulu Mustafa Sürurî'dir.
19.Soru
Osmanlı tarih yazıcılığı aşağıda adı geçenlerden hangisi tarafından başlamıştır?
Âşık Paşazade |
Yahşi Fakih |
Neşrî |
Oruç Bey |
Kemal Paşazade |
Elde olmayan Yahşi Fakih tarihiyle başlayan Osmanlı tarih yazıcılığı, Âşık Paşazade, Neşrî ve Oruç Bey’le devam eden menkıbe ve rivayetlerin süslediği ilk dönemden sonra, XVI. yüzyılda Kemal Paşazade ve Hoca Sadettin’le usta bir üslupla ve kayıtlara sadakatle kaleme alınan mükemmel örneklerle karşımıza çıkar.
20.Soru
'Hamse tertip etmemekle birlikte yazdığı mesnevilerle hamse şairleri arasında sayılmaktadır. Manzum, nazımla nesir karışık ve mensur olmak üzere otuza yakın eserin sahibidir'
Bahsedilen şair aşağıdakilerin hangisidir?
Ruhi |
Ali Şir Nevayi |
Lamii Çelebi |
Mustafa Ali |
Nakkaş Ali |
Lamii Çelebi, hamse tertip etmemekle birlikte yazdığı mesnevilerle hamse şairleri arasında sayılmaktadır. Manzum, nazımla nesir karışık ve mensur olmak üzere otuza yakın eserin sahibidir
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ