XVI. Yüzyıl Türk Edebiyatı Final 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerin hangisi devletin resmî tarih anlayışının yansıtıldığı eser türlerindendir?
Gazavatname |
Selimname |
Sergüzeştname |
İşretname |
Şehrengiz |
döneminden itibaren şahname niteliğinde metinlerin ortaya çıktığı görülür. Bu tür eserler, saray tarihçiliğinin ilk örnekleri sayılabilir. Bir yandan menkıbe geleneğini sürdüren kıssahanlar, diğer yandan İran tarihçiliğini model alarak eserler veren münşilerin ortaya koydukları metinler, şairler tarafından manzumelere dönüştürülecek ciddi bir birikim oluşturur. II. Bayezit devrinde sayısı artan tarihî nitelikli eserler, özellikle Yavuz Sultan Selim zamanında padişahı merkeze alan mesnevilerin yazılmasına olanak sağlar. I. Selim’in çok kısa süren saltanat yıllarına sığdırdığı hep zaferle sonuçlanan seferler, şairler için birer Selimname; Kanunî’nin yaklaşık yarım asrı dolduran başarıları ise birer Süleymanname vesilesi sayılır. Yavuz Selim’in sefere çıkarken devrin şairlerinden bazılarını yanında götürüp yaşananları nazm etmelerini istediği ve böylece ortaya Selimnamelerin çıktığı bilinmektedir. Bu tür eserler, tarihçilerin eksik bıraktıkları noktaları tamamlayıcı niteliktedir.
2.Soru
Baki ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
16. yüzyılın son kırk yılında şiir tahtına oturmuş ve devrin sultanü’şşuarası olarak hükmünü sürdürmüştür. |
Anadolu sahasının en büyük şairi sayılmıştır. |
Hem kaside, hem de gazelde üstattır. |
Asıl ününü kasideleriyle yapmıştır. |
Kasidelerinde canlı tabiat manzaraları görülür; |
Bakî asıl ününü kaside değil gazelleriyle yapmıştır. Gazelleri rind bir eda ile dünya aşkını anlatan, şiir tekniği sağlam, itina ile işlenmiş örneklerdir. Doğru yanıt D seçeneğidir.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi şehrengizlerin ilk örnekleridir?
Mesihî ve Zatî’nin Edirne için yazdıkları |
Manisalı Camî’nin ve Derzizade Ulvî’nin Manisa için yazdıkları |
Lâmiî Çelebi’nin Bursa Şehrengiz’i |
Vizeli Behiştî’nin Bursa ya da Vize için yazdığı şehrengiz |
Bursalı Rahmî’nin Yenişehir Şehrengiz'i |
Mesihî ve Zatî’nin Edirne için yazdıkları şehrengizler bu türün ilk örnekleridir. Manisalı Camî’nin ve Derzizade Ulvî’nin Manisa için yazdıkları şehrengizler, Lâmiî Çelebi’nin Bursa Şehrengiz’i, Vizeli Behiştî’nin (ö. 1571?) Bursa ya da Vize için yazdığı şehrengiz, Bursalı Rahmî’nin (ö. 1567) Yenişehir Şehrengizi, Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Gelibolu Şehrengizi türün XVI. yüzyılda yazılmış örneklerindendir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi resmî üslup için doğrudur?
Mecaz ve benzetme kullanılır. |
Tumturaklı ve tamlamalarla örülmüş bir dille yazılır. |
Arkaik ve mahalli sözlere yer verilmez. |
Günlük konuşma diline yakındır. |
Devrik cümle kullanımı yaygındır. |
Resmî üslup denilince devlet yazışmaları, kararlar, emirler, hukuk metinleri ve diplomatik belgelerin kaleme alındığı üslup anlaşılmalıdır. Bu üslubun dili sade, mantıklı ve inandırıcı olmalıdır. Bu metinlerde arkaik ve mahalli sözlere ve argoya yer verilmez. Resmî üslup çerçevesinde kaleme alınan metinlerde ilgili alanın belli kavramları ve kalıplaşmış yapıları
kullanılır.
5.Soru
830 beyitlik Hasbihal mesnevisinin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
Zaifî |
Muyî |
Safî |
Sevâdî |
Fuzuli |
Safî, Hasbihâl’ini 1586 tarihinde yazar. 830 beyitlik bu mesnevi “feilâtün mefâilün feilün” vezniyle kaleme alınmıştır.
6.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Türk edebiyatında estetik nesrin ilk örneği sayılan eserler arasında yer alır?
Tazarruname |
Menşeü’l-İnşa |
Şebistan-ı Hayal |
Münşeatü’s-Selatin |
Tacü’t-Tevarih |
TazarrunameTürk edebiyatında estetik nesrin ilk örneği sayılan eserler arasında yer almaktadır.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi şehrengizlerde görülen özellikleri arasında yer almaz?
İlk örneklerinin XV. yüzyılda verilmiş olması. |
İstanbul başta olmak üzere önemli kültür merkezlerinin konu edilmesi |
Şairlerin çoğunlukla doğup yetiştikleri şehirleri seçmeleri |
Mesnevi dışında başka nazım şekilleriyle de kaleme alınmış olması. |
İçerdikleri bilgilerle coğrafya, sosyoloji, etnoloji gibi |
İlk örneklerinin XV. yüzyılda verilmiş olması, şehrengizlerde görülen özellikleri arasında yer almaz?
8.Soru
Birinci bölümünde II. Bayezit’in seferlerini, ikinci bölümünde Yavuz Selim’in İran ve Mısır seferlerini, son bölümde de Belgrat ve Rodos seferlerine kadar geçen olayları anlatığı Şehname aşağıdaki şairlerden hangisine aittir?
Hakî |
Eyyubî |
Mahremi |
Baharî |
Fevrî |
Tatavlalı Mahremî (ö.1535) ise Şehname’sinin birinci bölümünde II. Bayezit’in seferlerini, ikinci bölümünde Yavuz Selim’in İran ve Mısır seferlerini, son bölümde de Belgrat ve Rodos seferlerine kadar geçen olayları anlatır. doğru cevap C dir.
9.Soru
Şiirlerinde Önceleri “Heybetî” mahlasını kullanan şair aşağıdakilerden hangisidir?
İbrahim Gülşenî |
Şah İsmail |
Şah Tahmasb |
Emanî |
Babür Şah |
İlkin Heybetî mahlasıyla şiirler söyleyen İbrahim, daha sonra mürşidi Ruşenî’nin “sen ol bâğ-ı bekânın gülşenisin” demesi üzerine Gülşenî mahlasını kullanmıştır. Arapça şiirlerinde isminin çağrışımıyla Halilî, diğer eserlerinde ise Gülşenî mahlasını kullanmıştır. Doğru cevap A’dır.
10.Soru
"Muyî’nin hasbihâl tarzında yazmış olduğu bu mesnevi, 2759 beyitten oluşmaktadır. Eser,aruzun “mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün” kalıbıyla yazılmıştır."
Yukarıda özellkileri verilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
Nalan u Handan |
Sergüzeştname-i Zaifî |
Hâlname-i Sevadî |
Ebkâr-ı Efkâr |
Hasbihal |
Muyî’nin hasbihâl tarzında yazmış olduğu bu mesnevi, 2759 beyitten oluşmaktadır. Eser,aruzun “mefâ’îlün mefâ’îlün fe’ûlün” kalıbıyla yazılmıştır. Bu eser Nalan u Handan'dır.
11.Soru
Aşağıda verilen mecmualardan hangisi XVI Yüzyıl"dan önce düzenlenmiştir?
Metaliü"n Nezair |
Mecmuatü"n Nezair |
Mecmu"a-i Nezair |
Cami"ün Nezair |
Hiçbiri |
Doğru cevap B şıkkındaki Mecmuatü"n Nezair"dir.
12.Soru
Camî’nin Manisa Şehrengizi’ni bu türdeki diğer eserlerden ayıran özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
Diğer örneklerden farklı bir şekilde sınıflandırılmış olması |
Başka hiçbir şairin işlemediği Manisa’yı konu edinmesi |
Eserin başkahramanının şairin kendisinin olması |
Şehri, diğer örneklerden farklı olarak, mesire yerleriyle, gezilip görülecek mekânlarıyla tanıtmış olması |
Tahmis nazım şekliyle kaleme alınmış olması |
Tahmis nazım şekliyle yazılan Camî’nin Manisa Şehrengizi ile muhammes nazım şekliyle kaleme alınan Ravzî’nin Edincik Şehrengizi bunlardandır.
13.Soru
En güzel Gül ü Bülbül mesnevisini aşağıdaki şairlerden hangisi yazmıştır?
Nedim |
Taşlıcalı Yahya |
Mevlana |
Bakî |
Kara Fazlî |
En güzel Gül ü Bülbül mesnevisini Kara Fazlî yazmıştır.
14.Soru
Ruhî şiiri hakkında verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
En çok gazel yazan divan şairlerindendir. |
Gazellerinde lirik bir söyleyiş tarzı vardır. |
Rintçe bir eda ile şiirler yazar. |
Şiirlerinde içkiden çokça bahseder. |
Divanında 1113 gazel vardır. |
Ruhî, en çok gazel yazan divan şairlerindendir. Divanında 1115 gazel yer alır. Gazellerinde lirik bir söyleyiş tarzı ve rintçe bir eda vardır. Bu özellik gazel nazım türünün birinci planda âşıkane olması, içkiden, sevgiliden, ayrılık ve vuslattan bahsetmesi vb. sebeplerden kaynaklanıyor olmalıdır. Ancak bu özelliğin, mahlasından da anlaşıldığı gibi onun iç dünyası ile de ilgili olduğunu belirtmek gerekir. Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevabın E şıkkı olduğu anlaşılacaktır.
15.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı tarihi anlayışıyla kaleme alınan Selimname türündeki
mesnevi kaleme alan şairlerden biridir?
Nefi |
Fuzulî |
Taşlıcalı Yahya |
İshak Çelebi |
Nedim |
Tarihsel kişileri ve olayları konu edinen mesnevileri iki grupta ele almak mümkündür. Birincisi Yavuz Sultan Selim’in hayatını, mücadelelerini, yaptığı savaşları
ve kazandığı zaferleri merkeze alarak bir Osmanlı tarihi anlayışıyla kaleme alınan Selimname türündeki mesnevilerdir. Üsküplü İshak Çelebi, Sücudî, Keşfî,
Süheylî, Muhyî, Edayî, Hoca Sadettin, İdris-i Bitlisî, Şükrî-i Bitlisî gibi şairlerin yazdıkları mesneviler bunlardandır.
16.Soru
Aşağıdakilerden hangisi şifahi/folklorik üslubun özelliklerinden birisidir?
Devrik cümle kullanımı yaygındır. |
Dili sade, mantıklı ve inandırıcı niteliktedir. |
Arkaik ve mahalli sözlere, argoya yer verilmez. |
İlgili alanın belli kavramları ve kalıplaşmış yapıları kullanılır. |
Gelenekselleşmiş bir formu (biçimi) vardır. |
Bu üslupta cümleler kısadır ve cümleyi oluşturan kelimeler büyük ölçüde isim ve fiillerden ibarettir. Devrik cümle kullanımı yaygındır.
17.Soru
Aşağıdakilerin hangisinde şerh ve çevirileri verilen yazar-eser eşleştirmesi yanlış verilmiştir?
Filibeli Alaattin Ali Çelebi – Şerh-i Divan-ı Hafız |
Mustafa Şemî - Şerh-i Mesnevi |
Gelibolulu Sürurî - Bahrü’l-Ma‘arif |
Sudî Efendi - Hafız Divanı Şerhi |
Celalzade Salih Çelebi - Cevamiü’l-Hikâyat |
Kelile ve Dimne tercümelerinden Filibeli Alaattin Ali Çelebi’nin, Hümayunname adlı eseri çok okunan kitaplardandır. XVI. yüzyılda şerh ve tercümleriyle dikkat çeken yazarlardan biri, Şerh-i Mesnevi, Şerh-i Divan-ı Hafız gibi eserleriyle tanınan Mustafa Şemî’dir. Bir diğeri Bahrü’l-Ma‘arif sahibi Gelibolulu Sürurî’dir. Bunlardan başka Sudî Efendi’nin Hafız Divanı Şerhi ve Celalzade Salih Çelebi’nin Cevamiü’l-Hikâyat’ı dönemin en dikkate değer mensur eserlerindendir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi şifahi/folklorik üslubun özellikleri arasında yer alır?
biri değildir?
Secili cümleler kullanılır. |
Günlük konuşma diline yakın değildir |
Daha çok dinî ve destanî nitelikli eserlerde görülür. |
Devrik cümle kullanımı yaygın değildir |
Bu üslupta kullanılan kelimeler, çoğunlukla isim ve fiillerden oluşmaz |
Daha çok dinî ve destanî nitelikli eserlerde görülmesi şifahi/folklorik üslubun özellikleri arasında yer almaktadır.
19.Soru
Fuzulî’nin Şikâyetname olarak tanınan mektubunda dile getirdiği aksaklıkları gazel formunun elverdiği ölçüde işleyen ve özellikle “eksilmede” redifli gazelinde, artık yok olmaya yüz tutmuş değerlerin ardından duyduğu acıyı dile getirerek çağının tanığı olduğunu gösteren şair aşağıdakilerden hangisidir?
Lamii Çelebi |
Ruhi |
Gelibolulu Mustafa Ali |
Ali Şir nevayi |
Nakkaş Ali |
Ruhi, Fuzulî’nin Şikâyetname olarak tanınan mektubunda dile getirdiği aksaklıkları gazel formunun elverdiği ölçüde işleyen ve özellikle “eksilmede” redifli gazelinde, artık yok olmaya yüz tutmuş değerlerin ardından duyduğu acıyı dile getirerek çağının tanığı olduğunu göstermiştir.
20.Soru
Bursa’daki Yeşil Türbe ve Yeşil Cami’nin nakışlarını yapan ve süslü at eyerlerinin de mucidi olduğu rivayet edilen Nakkaş Ali hangi şairin dedesidir?
Lamiî Çelebi |
Gelibolulu Âlî |
Bağdatlı Ruhî |
Ali Şir Nevayî |
Emir Ahmed-i Buharî |
Lamiî Çelebi 878/1472’de Bursa’da doğdu. Asıl adı Mahmut’tur. Varlıklı, eğitimli ve tanınmış bir ailenin çocuğudur. Babası II. Mehmet ve II. Bayezit dönemi defterdarlarından Osman Efendi, annesi Dilşad Hatun’dur. Dedesi ise Nakkaş Ali’dir. Nakkaş Ali, Timurluların kültür merkezlerinde nakkaşlığı öğrendikten sonra doğduğu şehre dönüp orada sanatını icra etmiştir. Bursa’daki Yeşil Türbe ve Yeşil Cami’nin nakışları onun eseridir. Süslü at eyerlerinin de Nakkaş Ali’nin icadı olduğu söylenir.Doğru cevap A'dır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ